<div id="pf1" class="pf w0 h0" data-page-no="1"><div class="pc pc1 w0 h0"><img class="bi x0 y0 w1 h1" alt="" src="https://files.passeidireto.com/e277936d-efdb-4588-b350-75af65068656/bg1.png"><div class="t m0 x0 h2 y1 ff1 fs0 fc0 sc0 ls2 ws6">THERY<span class="blank _0"></span>A, 2016, V<span class="blank _1"></span>ol. 7 (1): 123-134 <span class="ff2 ws7"> <span class="fc1 ls3 ws6">DOI: 10.<span class="blank _0"></span>1<span class="blank _0"></span>2933<span class="blank _1"></span>/ther<span class="blank _2"> </span>ya-<span class="blank _1"></span>1<span class="blank _1"></span>6-320, <span class="fc0 ls2 ws7">ISSN 2007-3364</span></span></span></div><div class="t m0 x0 h3 y2 ff3 fs1 fc2 sc0 ls2 ws8">Abundancia relativ<span class="blank _1"></span>a y patrones de actividad de los </div><div class="t m0 x0 h3 y3 ff3 fs1 fc2 sc0 ls2 ws8">felinos silv<span class="blank _1"></span>estres en la selva de los Chimalapas<span class="blank _1"></span>, Oaxaca, México</div><div class="t m0 x1 h4 y4 ff3 fs2 fc2 sc0 ls2 ws8">Relativ<span class="blank _0"></span>e abundance and ac<span class="blank _2"> </span>tivity pa<span class="blank _1"></span>tterns of </div><div class="t m0 x2 h4 y5 ff3 fs2 fc2 sc0 ls2 ws8">wild felids in C<span class="blank _1"></span>himalapas<span class="ff4"> </span>r<span class="blank _1"></span>ainf<span class="blank _1"></span>orest<span class="blank _1"></span>, Oaxaca,<span class="ff4"> </span></div><div class="t m0 x3 h4 y6 ff3 fs2 fc2 sc0 ls2 ws0">Mexic<span class="blank _1"></span>o</div><div class="t m0 x4 h5 y7 ff5 fs3 fc0 sc0 ls2 ws8">Miguel Briones-Salas<span class="fs4 ws1 v1">1</span>, Iván Lir<span class="blank _1"></span>a-T<span class="blank _3"></span>orres<span class="fs4 ws1 v1">2</span>*, R<span class="blank _1"></span>ogelio Carr<span class="blank _1"></span>er<span class="blank _1"></span>a-T<span class="blank _0"></span>reviño<span class="fs4 v1">3 </span>y Ger<span class="blank _1"></span>ardo Sánche<span class="blank _1"></span>z-R<span class="blank _1"></span>ojas<span class="fs4 ws1 v1">4</span> </div><div class="t m0 x5 h6 y8 ff2 fs5 fc1 sc0 ls2 ws2">1<span class="fs6 ws9 v2"> Laboratorio de <span class="blank _1"></span>V<span class="blank _1"></span>ertebrados <span class="blank _1"></span>T<span class="blank _0"></span>errestres (Mastozoología), Centr<span class="blank _1"></span>o Interdisciplinario de Investigación par<span class="blank _1"></span>a el Desarrollo Integral </span></div><div class="t m0 x5 h7 y9 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 wsa">Regional, Unidad Oaxaca, Instituto P<span class="blank _1"></span>olitécnico Nacional. Hornos 1003, Oaxaca 71230. Oaxaca, México<span class="blank _1"></span>. Email: <span class="fc3 ws3">miguelbrionessalas@</span></div><div class="t m0 x5 h7 ya ff2 fs6 fc3 sc0 ls2 ws3">hotmail.com<span class="fc1 ws8"> (MBS).</span></div><div class="t m0 x5 h6 yb ff2 fs5 fc1 sc0 ls2 ws2">2<span class="ff3 fs6 ls0 ws8 v2"> </span><span class="fs6 wsb v2">Instituto de Ecología Aplicada<span class="ff3 ws8">, <span class="blank _2"> </span></span>Universidad Autónoma de <span class="blank _1"></span>T<span class="blank _0"></span>amaulipas<span class="ff3 ws8">, <span class="blank _4"> </span></span>Av<span class="blank _1"></span>. División del Golf<span class="blank _1"></span>o No. 356. Ciudad<span class="blank _1"></span>. <span class="blank _1"></span>Victoria 87019<span class="ff3">.</span><span class="ws8"> </span></span></div><div class="t m0 x5 h7 yc ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">T<span class="blank _1"></span>amaulipas<span class="blank _1"></span>, México<span class="blank _1"></span>.<span class="ff3"> </span>Email:<span class="ff3"> </span><span class="fc3">ilira_12@hotmail.com </span><span class="ws4">(IL<span class="blank _0"></span>T<span class="blank"> </span>)<span class="fc3">.</span></span></div><div class="t m0 x5 h6 yd ff2 fs5 fc1 sc0 ls2 ws2">3<span class="fs6 wsc v2"> Laboratorio de F<span class="blank _1"></span>auna Silv<span class="blank _1"></span>estre, F<span class="blank _5"></span>acultad de Medicina V<span class="blank _5"></span>eterinaria y Zootecnia, Universidad A<span class="blank _5"></span>utónoma de Nuevo León, Campus </span></div><div class="t m0 x5 h7 ye ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Ciencias Agropecuarias<span class="blank _5"></span>, Francisco <span class="blank _5"></span>Villa s/n, Escobedo 66050. Nuevo León, México<span class="blank _5"></span>. Email:<span class="ff3"> </span><span class="fc3 ws3">rogeliocarrera@hotmail.com</span> (RCT<span class="blank _2"> </span>).</div><div class="t m0 x5 h6 yf ff2 fs5 fc1 sc0 ls2 ws2">4<span class="fs6 wsd v2"> Instituto de Ciencias Básicas e Ingeniería, Universidad Autónoma del Estado de Hidalgo, C<span class="blank _5"></span>entro de Investigaciones Biológicas, </span></div><div class="t m0 x5 h7 y10 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Laboratorio de Conservación Biológica. A.P<span class="blank _3"></span>. 69, Pachuca 42001. Hidalgo, Méxic<span class="blank _1"></span>o. Email:<span class="ff3"> </span><span class="fc3 ws3">gsanchez@uaeh.edu<span class="blank _1"></span>.mx<span class="fc1 ws8"> (GSR).</span></span></div><div class="t m0 x5 h7 y11 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">*Corresponding author<span class="fc3"> </span></div><div class="t m0 x1 h7 y12 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 wse">The Chimalapas forests in Oaxaca, Mexic<span class="blank _1"></span>o, still maintain popula<span class="blank _1"></span>tions of wild felids despite increased anthr<span class="blank _5"></span>opogenic threats. <span class="blank _5"></span>These </div><div class="t m0 x1 h7 y13 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 wsf">species have an important ecological role as preda<span class="blank _1"></span>tors within the carnivore assemblage<span class="blank _5"></span>. Never<span class="blank _2"> </span>theless their distribution and population </div><div class="t m0 x1 h7 y14 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws10">status is unknown in this region. F<span class="blank _5"></span>rom 2009 to 2013 we collected \ue61feld data of wild felids to assess their conservation status that </div><div class="t m0 x1 h7 y15 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws11">included presence, r<span class="blank _5"></span>elative abundance, activity patterns, and population structure. <span class="blank _5"></span>We collected data during \ue61fve di\ue61e<span class="blank _5"></span>erent sampling </div><div class="t m0 x1 h7 y16 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws12">periods using 30 camera traps per sampling period. <span class="blank _5"></span><span class="fc0">We had a sampling e\ue61e<span class="blank _5"></span>or<span class="blank _2"> </span>t of 9,000 trap day<span class="blank _5"></span>s and estimated an index of relative </span></div><div class="t m0 x1 h7 y17 ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws13">abundance (IRA) of 0.44 for Herpailurus yagouar<span class="blank _1"></span>oundi, 0.55 for <span class="ff1 ws11">L<span class="blank _5"></span>eopardus wiedii,<span class="ff2 ws13"> 0.66 for </span>Puma concolor<span class="ff2 ws13">, 1.55 f<span class="blank _5"></span>or <span class="ff1 ws11">Panthera onca</span>, and </span></span></div><div class="t m0 x1 h7 y18 ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws14">3.22 for <span class="ff1 ws15">L<span class="blank _5"></span>eopardus pardalis. L. pardalis<span class="ff2 ws14"> was the species with the highest number of independent recor<span class="blank _5"></span>ds (n = 29) while <span class="ff1 ws15">P<span class="blank _0"></span>. concolor<span class="ff2 ws14"> and </span></span></span></span></div><div class="t m0 x1 h7 y19 ff1 fs6 fc0 sc0 ls2 ws16">P<span class="blank _0"></span>. onca<span class="ff2 ws17"> w<span class="blank _5"></span>ere absent during the \ue61frst two years of sampling. Most felid individuals wer<span class="blank _5"></span>e identi\ue61fed to gender and age class. <span class="blank _5"></span>Three types </span></div><div class="t m0 x1 h7 y1a ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws18">of activity patterns were recorded<span class="blank _5"></span>, with <span class="ff1 ws19">L. pardalis</span> being ac<span class="blank _6"> </span>tive during all day (24 hrs), <span class="ff1 ws19">H. yagou<span class="blank _5"></span>aroundi<span class="ff2 ws18"> was diurnal, while </span>L. wiedii <span class="ff2 ws8">and </span></span></div><div class="t m0 x1 h7 y1b ff1 fs6 fc0 sc0 ls2 ws1a">P<span class="blank _0"></span>. onca <span class="ff2 ws1b">w<span class="blank _1"></span>ere mostly nocturnal and <span class="ff1 ws1a">P<span class="blank _0"></span>. concolor<span class="ff2 ws1b"> was cr<span class="blank _5"></span>epuscular.<span class="ff3 ws1c"> </span>W<span class="blank _5"></span>e conclude that environmental education, r<span class="blank _5"></span>egulation of subsistence </span></span></span></div><div class="t m0 x1 h7 y1c ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws1d">hunting, establishment of a sour<span class="blank _1"></span>ce-sink system, a livestock losses compensation prog<span class="blank _1"></span>ram and payments for en<span class="blank _5"></span>vironmental ser<span class="blank _6"> </span>vices are </div><div class="t m0 x1 h7 y1d ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws8">essential for the conservation of wild felids in this priority region.</div><div class="t m0 x1 h7 y1e ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws1e">En la Selva de los Chimalapas, Oaxaca, México<span class="blank _5"></span>, aún existen poblaciones de felinos; sin embargo, debido a factores an<span class="blank _1"></span>tropogénicos </div><div class="t m0 x1 h7 y1f ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws1f">sus poblaciones se ven amenazadas. La importancia de estas especies se debe a la función ecológica que tienen como carnív<span class="blank _1"></span>oros </div><div class="t m0 x1 h7 y20 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws20">depredadores, no obstan<span class="blank _5"></span>te su estado poblacional y su distribución espacial en esta región son desconocidas. Durante los años 2009 </div><div class="t m0 x1 h7 y21 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws21">al 2013, se recopilaron dat<span class="blank _5"></span>os de campo sobre la presencia de estas especies en la región y sobre su estado de conservación; además, </div><div class="t m0 x1 h7 y22 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws22">se determinaron sus abundancias relativas<span class="blank _5"></span>, patrones de actividad y estruc<span class="blank _6"> </span>tura poblacional mediante el uso de cámaras trampa. Se </div><div class="t m0 x1 h7 y23 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws23">llevaron a cabo cinco periodos de muestreo f<span class="blank _5"></span>otográ\ue61fcos con un total de 30 cámaras trampa en cada periodo<span class="blank _5"></span>. <span class="fc0">Con un esfuerzo total </span></div><div class="t m0 x1 h7 y24 ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws20">de muestreo de 9,000 días/trampa se estimó un índice de abundancia rela<span class="blank _5"></span>tiva (IAR) de: 0.44 para <span class="ff1 ws1c">Herpailurus yagouaroundi, </span>0.55 para </div><div class="t m0 x1 h7 y25 ff1 fs6 fc0 sc0 ls2 ws24">Leopar<span class="blank _1"></span>dus wiedii<span class="ff2 ws25">, 0.66 para </span>Puma conc<span class="blank _5"></span>olor<span class="ff2 ws25">, 1.55 para </span>Panthera onca<span class="ff2 ws25"> y 3.22 par<span class="blank _1"></span>a <span class="ff1 ws24">Leopar<span class="blank _1"></span>dus pardalis<span class="ff2 ws25">. Esta última especie resultó con </span></span></span></div><div class="t m0 x1 h7 y26 ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws26">mayor número de r<span class="blank _5"></span>egistros independientes (<span class="ff1 ws27">n = </span>29), mientras <span class="ff1 ws27">P<span class="blank _0"></span>. conc<span class="blank _5"></span>olor<span class="ff2 ws26"> y </span>P<span class="blank _0"></span>. onca <span class="ff2 ws26">estuvieron ausentes durante los dos primer<span class="blank _5"></span>os años </span></span></div><div class="t m0 x1 h7 y27 ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws28">de muestreo<span class="blank _1"></span>. Con respecto a la estructura poblacional se reconocier<span class="blank _1"></span>on individualmente la mayoría de los f<span class="blank _5"></span>elinos manchados. Se </div><div class="t m0 x1 h7 y28 ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws29">registraron <span class="blank _1"></span>tres patrones de actividad: <span class="ff1 ws2a">H. yagou<span class="blank _1"></span>aroundi<span class="ff4 ls1 ws8"> </span><span class="ff2 ws29">fue una especie diurna, </span>L. wiedii<span class="ff2 ws29"> y </span>P<span class="blank _0"></span>. onca<span class="ff2 ws29"> fuer<span class="blank _5"></span>on noc<span class="blank _6"> </span>turnas, <span class="ff1 ws2a">P<span class="blank _0"></span>. concolor<span class="ff2 ws29"> una </span></span></span></span></div><div class="t m0 x1 h7 y29 ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws2b">especie crepuscular<span class="blank _5"></span>, mientras que <span class="ff1 ws2c">L. pardalis</span> estuvo activa las 24 h. Se concluye que la educación ambiental<span class="blank _5"></span>, la regulación de la cacería </div><div class="t m0 x1 h7 y2a ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws2d">de subsistencia, el establecimiento de un sistema fuent<span class="blank _1"></span>e-sumidero, el pago del seguro ganadero y de servicios ambientales son factores </div><div class="t m0 x1 h7 y2b ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws8">indispensables para la conservación de estas especies en la región.</div><div class="t m0 x1 h7 y2c ff3 fs6 fc2 sc0 ls2 ws8">Key w<span class="blank _5"></span>ords:<span class="ff2"> <span class="fc1">Chimalapas; felines; Oaxaca; <span class="ff1">Panthera onc<span class="blank _5"></span>a<span class="ff2">; Mexico.</span></span></span></span></div><div class="t m0 x1 h7 y2d ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">© 2016 Asociación Mexicana de Mastozoología, <span class="fc3 ws5">www<span class="blank _5"></span>.mastozoologiamexicana.org</span></div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf2" class="pf w0 h0" data-page-no="2"><div class="pc pc2 w0 h0"><img class="bi x6 y2e w2 h8" alt="" src="https://files.passeidireto.com/e277936d-efdb-4588-b350-75af65068656/bg2.png"><div class="t m0 x7 h9 y2f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">124 <span class="fs6 v3">THERY<span class="blank _0"></span>A V<span class="blank _5"></span>ol. 7 (1): 123-134</span></div><div class="t m0 x7 ha y30 ff6 fs6 fc1 sc0 ls4 ws2f">FELINOS DE L<span class="blank _5"></span>OS CHIMALAP<span class="blank _5"></span>AS, O<span class="blank _1"></span>AXA<span class="blank _5"></span>C<span class="blank _6"> </span>A.</div><div class="t m0 x7 hb y31 ff3 fs8 fc2 sc0 ls2 ws2e">Introduc<span class="blank _5"></span>ción</div><div class="t m0 x6 hc y32 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws30">En las últimas décadas, las actividades humanas han generado cambios muy relev<span class="blank _1"></span>antes en los </div><div class="t m0 x6 hc y33 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws31">ecosistemas<span class="blank _1"></span>, entre otras causas debido al establecimient<span class="blank _5"></span>o de poblados y sus consecuentes </div><div class="t m0 x6 hc y34 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws32">actividades, afectando las últimas regiones de importancia biológicas como es el caso de la Selva </div><div class="t m0 x6 hc y35 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws33">de los Chimalapas, en el estado de Oaxaca, México<span class="blank _5"></span>, considerada como uno de los sitios de may<span class="blank _5"></span>or </div><div class="t m0 x6 hc y36 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws34">riqueza biológica de México y Mesoamérica (<span class="fc3 ws8">Mittermeier <span class="ff1 ws35">et al</span><span class="ws34">. 1999</span></span>;<span class="fc3 ws8">Salas <span class="ff1 ws35">et al</span><span class="ws34">. 2001</span></span>). Esta región </div><div class="t m0 x6 hc y37 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws36">incluye la may<span class="blank _5"></span>or ex<span class="blank _6"> </span>tensión de bosques tropicales perennif<span class="blank _5"></span>olios, subperennifolios y bosques </div><div class="t m0 x6 hc y38 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws37">mesó\ue61flos de montaña mejor conservados de México; además de contar con bosques caducif<span class="blank _5"></span>olios </div><div class="t m0 x6 hc y39 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws38">y bosques de conífer<span class="blank _1"></span>as (<span class="fc3 ws8">Lira-<span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>orres <span class="blank _7"> </span><span class="ff1 ws39">et al</span><span class="ws38">. 2012<span class="fc1">). Es considerada además, una de las r<span class="blank _5"></span>egiones </span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y3a ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws3a">prioritarias para la conser<span class="blank _6"> </span>vación del jaguar nivel I: (<span class="fc3 ws8">C<span class="blank _5"></span>eballos <span class="blank _4"> </span><span class="ff1 ws3b">et al</span><span class="ws3a">. 2006</span><span class="fc1">; <span class="blank _4"> </span></span>Briones <span class="blank _4"> </span><span class="ff1 ws3b">et al</span><span class="ws3a">. 2012<span class="fc1">). En </span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y3b ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws3c">contraste<span class="blank _5"></span>, sus habitantes enfrentan altos índices de mar<span class="blank _5"></span>ginación y pobreza lo cual se acentúa </div><div class="t m0 x6 hc y3c ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws3d">al tener un complejo mosaico in<span class="blank _1"></span>ter étnico (zoques<span class="blank _5"></span>, tzotziles, tzeltales, chinan<span class="blank _5"></span>tecos y mixtecos) </div><div class="t m0 x6 hc y3d ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws3e">al que se suman pobladores pro<span class="blank _5"></span>venientes de otras regiones de Oaxaca, o bien de estados c<span class="blank _5"></span>omo </div><div class="t m0 x6 hc y3e ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">V<span class="blank _5"></span>eracruz, Michoacán y Chiapas (<span class="fc3 ws3f">Or<span class="blank _6"> </span>tega <span class="blank _6"> </span>del Valle <span class="ff1 ws8">et al<span class="ff2">. 2012</span></span></span>).</div><div class="t m0 x5 hc y3f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws40">La defor<span class="blank _1"></span>estación y pérdida de hábitat, con\ue61dictos agr<span class="blank _5"></span>ar<span class="blank _6"> </span>ios, ganadería, cacería de subsistencia </div><div class="t m0 x6 hc y40 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws41">e incendios for<span class="blank _5"></span>estales que ocurren en los Chimalapas, amenazan la permanencia de muchas </div><div class="t m0 x6 hc y41 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws30">especies, entr<span class="blank _5"></span>e ellas <span class="ff1 ws42">Panthera onc<span class="blank _5"></span>a<span class="ff2 ws30"> y otros felinos silvestr<span class="blank _5"></span>es (<span class="fc3 ws43">Or<span class="blank _6"> </span>tega <span class="blank _6"> </span>del Valle <span class="ff1 ws42">et al. </span>2012</span><span class="ws8">; <span class="blank _4"> </span><span class="fc3">Lira <span class="blank _8"> </span><span class="ff1">et </span></span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y42 ff1 fs7 fc3 sc0 ls2">al<span class="ff2 ws44">. 2014<span class="fc1">). Los f<span class="blank _5"></span>elinos desempeñan un papel ecológico primordial, pues con<span class="blank _1"></span>trolan las densidades </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y43 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws45">poblacionales de sus presas (<span class="fc3">Miller y Rabinowitz 2002</span>), sin embargo a par<span class="blank _6"> </span>tir del año 2000 es </div><div class="t m0 x6 hc y44 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws46">frecuente el r<span class="blank _5"></span>epor<span class="blank _6"> </span>te de ganado doméstico (equinos y bovinos) depredado por f<span class="blank _1"></span>elinos en los </div><div class="t m0 x6 hc y45 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws30">alrededores de las c<span class="blank _5"></span>omunidades y en los potreros cercanos al bor<span class="blank _5"></span>de de los bosques tropicales </div><div class="t m0 x6 hc y46 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws47">de la región, raz<span class="blank _5"></span>ón por la cual muchos campesinos y ganaderos eliminan a estos felinos del lugar </div><div class="t m0 x6 hc y47 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2">(<span class="fc3 ws8">Lira-<span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>orres y Ramos-Fernández 2007<span class="fc1">).</span></span></div><div class="t m0 x5 hc y48 ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 ws48">El estudio de los felinos silv<span class="blank _1"></span>estres en su hábitat natural es c<span class="blank _5"></span>omplicado y oneroso, incluso a </div><div class="t m0 x6 hc y49 ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 ws49">niveles tan elementales como c<span class="blank _5"></span>onocer su presencia en un sitio determinado (<span class="fc3 ws33">Briones <span class="ff1 ws4a">et al<span class="blank _5"></span>.<span class="ff2 ws49"> 2012<span class="fc1">). Su </span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y4a ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 ws4b">conducta sigilosa tiene como resultado que r<span class="blank _5"></span>egistrarlos sea poco frecuente (<span class="blank _1"></span><span class="fc3 ws33">Gittleman <span class="ff1 ws4c">et al</span><span class="ws4b">. 2001<span class="fc1">), y </span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y4b ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 ws33">si a esto se adiciona que la densidad de sus poblaciones tiende a disminuir debido a la persecución </div><div class="t m0 x6 hc y4c ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 ws37">que viene derivada de la hostilidad de la gente (<span class="fc3">Rabinowitz y Nottingham 1986</span><span class="ws33">; <span class="blank _0"></span><span class="fc3 ws37">W<span class="blank _5"></span>eber y R<span class="blank _6"> </span>abinowitz </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y4d ff2 fs7 fc3 sc0 ls6">1996<span class="fc1 ws33">; <span class="blank _6"> </span></span><span class="ws33">Sanderson <span class="blank _6"> </span></span><span class="ff1 ws4d">et al</span><span class="ws4e">. 2002<span class="fc1">), es necesario obtener estimaciones de su abundancia con\ue61fables, para </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y4e ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 ws8">lo cual es necesario el uso de difer<span class="blank _5"></span>entes dispositivos de captura o registr<span class="blank _5"></span>o (<span class="fc3 ws33">Barea-Azcón <span class="ff1 ws8">et al<span class="ff2">. 2007</span></span></span>).</div><div class="t m0 x5 hc y4f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws4f">En la selva de los Chimalapas, se han r<span class="blank _5"></span>egistrado previamente 149 especies de mamífer<span class="blank _5"></span>os, entre </div><div class="t m0 x6 hc y50 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws50">ellos 20 especies del Orden Carnív<span class="blank _1"></span>ora con cinco especies de f<span class="blank _5"></span>elinos: dos grandes depredadores<span class="blank _1"></span>, </div><div class="t m0 x6 hc y51 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 wsd">Puma conc<span class="blank _5"></span>olor<span class="ff2 ws51"> y </span>Panthera onc<span class="blank _5"></span>a<span class="ff2 ws51">, y tres mesodepredadores: </span>L<span class="blank _5"></span>eopardus pardalis<span class="ff2 ws8">, <span class="blank _2"> </span></span>L<span class="blank _5"></span>eopardus wiedii<span class="ff2 ws51"> y </span></div><div class="t m0 x6 hc y52 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws52">Herpailurus yagouar<span class="blank _5"></span>oundi<span class="ff2 ws53"> (<span class="fc3 ws8">Lira-<span class="blank _5"></span>T<span class="blank _0"></span>orres <span class="ff1 ws52">et al</span><span class="ws53">. 2012<span class="fc1">). Sin embargo, las poblaciones de estas especies </span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y53 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws3c">sobre todo las especies ma<span class="blank _1"></span>yores se encuen<span class="blank _1"></span>tran sumamente amenazadas por la pér<span class="blank _1"></span>dida de su </div><div class="t m0 x6 hc y54 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws54">hábitat, la disminución de sus presas y su cac<span class="blank _1"></span>ería provocada por el c<span class="blank _5"></span>on\ue61dic<span class="blank _6"> </span>to con la ganadería </div><div class="t m0 x6 hc y55 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">extensiva (<span class="fc3">Lavariega <span class="ff1">et al</span>. 2013</span>; <span class="fc3">Lira-<span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>orres <span class="ff1">et al</span>. 2014<span class="fc1">).</span></span></div><div class="t m0 x5 hc y56 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws55">Panther<span class="blank _5"></span>a onca<span class="ff2 ws20"> es una de las especies de carnívoros que más impactan al ganado en las zonas </span></div><div class="t m0 x6 hc y57 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws56">tropicales (<span class="fc3 ws8">Zimmerman <span class="blank _2"> </span><span class="ff1 ws57">et al</span><span class="ws56">. 2005</span><span class="fc1">; <span class="blank _4"> </span></span><span class="ws56">Z<span class="blank _5"></span>eller 2007<span class="fc1 ws8">; <span class="blank _4"> </span><span class="fc3">Rosas-Rosas <span class="blank _2"> </span><span class="ff1 ws57">et al</span></span></span>. 2008<span class="fc1 ws8">; <span class="blank _4"> </span></span>P<span class="blank _1"></span>eña-Mondragón 2011<span class="fc1 ws58">). </span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y58 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws59">Es probable que por esta razón ha desapar<span class="blank _5"></span>ecido en<span class="ff3 ls5 ws8"> </span>más del 60 % de su distribución or<span class="blank _6"> </span>iginal en </div><div class="t m0 x6 hc y59 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws5a">México (<span class="fc3">Hoogesteijn y Hoogesteijn 2001</span><span class="ws8">; <span class="blank _4"> </span><span class="fc3">Ceballos <span class="blank _4"> </span><span class="ff1 ws5b">et al.</span><span class="ws5a"> 2006</span></span></span>), por lo que hoy se reg<span class="blank _5"></span>istra en la </div><div class="t m0 x6 hc y5a ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws4a">lista roja de especies amenazadas de la Unión Internacional para la Conservación de la Naturaleza </div><div class="t m0 x6 hc y5b ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">(IUCN; <span class="blank _8"> </span><span class="fc3">Caso <span class="blank _4"> </span><span class="ff1 ws5c">et al.</span><span class="ws5d"> 2008<span class="fc1">), y es considerado en México como en pelig<span class="blank _5"></span>ro de extinción (NOM<span class="blank _6"> </span>-059-</span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y5c ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">ECOL<span class="blank _0"></span>-2010, <span class="fc3">SEMARNA<span class="blank _0"></span>T 2010<span class="fc1">).</span></span></div><div class="t m0 x5 hc y5d ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws5e">Es por ello que resulta con<span class="blank _5"></span>veniente y necesario llevar a cabo estudios sobre la abundancia de </div><div class="t m0 x6 hc y5e ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws5f">las especies de felinos en estos ambien<span class="blank _1"></span>tes y conocer sus tendencias poblacionales c<span class="blank _5"></span>on el tiempo. <span class="blank _9"></span> </div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf3" class="pf w0 h0" data-page-no="3"><div class="pc pc3 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi x6 y5f w2 hd" alt="" src="https://files.passeidireto.com/e277936d-efdb-4588-b350-75af65068656/bg3.png"><div class="t m0 x8 h7 y60 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws5">www.mastoz<span class="blank _5"></span>oologiamexicana.org<span class="fs7 ws8 v4"> 125</span></div><div class="t m0 x9 he y61 ff7 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Briones-Salas et. al.</div><div class="t m0 x6 hc y62 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws63">P<span class="blank _5"></span>or lo que la presente investigación analiza la riqueza, abundancia r<span class="blank _5"></span>elativa y patrones de actividad </div><div class="t m0 x6 hc y63 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws5e">de las especies de felinos pr<span class="blank _1"></span>esentes en la selva de los Chimalapas<span class="blank _1"></span>, Oaxaca, México<span class="blank _5"></span>. Partiendo de </div><div class="t m0 x6 hc y64 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws64">la suposición de que los grandes depredador<span class="blank _5"></span>es <span class="ff1 ws65">P<span class="blank _0"></span>. onc<span class="blank _5"></span>a<span class="ff2 ws64"> y </span>P<span class="blank _3"></span>. concolor<span class="ff2 ws64"> requieren de ma<span class="blank _5"></span>yor extensión </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y65 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws66">de hábitat en buenas condiciones y son perseguidos por los pobladores locales<span class="blank _5"></span>, por lo tanto, sus </div><div class="t m0 x6 hc y66 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws67">abundancia relativas ser<span class="blank _1"></span>án menores y sus patrones de actividad serán nocturnos; mientras que </div><div class="t m0 x6 hc y67 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws68">para los mesodepredador<span class="blank _5"></span>es, sus abundancias relativas serán may<span class="blank _5"></span>ores y sus patrones de actividad </div><div class="t m0 x6 hc y68 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">serán más repartidos durante las 24 horas del día.</div><div class="t m0 x7 hb y69 ff3 fs8 fc2 sc0 ls2 ws8">Materiales y métodos</div><div class="t m0 x6 hc y6a ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws69">El trabajo se realiz<span class="blank _1"></span>ó dentro de los terr<span class="blank _5"></span>enos comunales de la congregación de La F<span class="blank _5"></span>or<span class="blank _6"> </span>taleza, Municipio </div><div class="t m0 x6 hc y6b ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws6a">de Santa María Chimalapa, en la región denominada como L<span class="blank _5"></span>os Chimalapas. Se ubica al sureste del </div><div class="t m0 x6 hc y6c ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws4b">estado de Oaxaca en la región del Istmo de <span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>ehuantepec (17° 09´ 32.2\u201d<span class="blank _0"></span> N, -94° 13´ 45.3\u201d<span class="blank _3"></span> O). Limita </div><div class="t m0 x6 hc y6d ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws6b">al este con la Sierra del Espinaz<span class="blank _1"></span>o del Diablo<span class="blank _1"></span>, al sur con la Sierra Atr<span class="blank _1"></span>avesada, ambos en Oaxaca, al </div><div class="t m0 x6 hc y6e ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">nor<span class="blank _6"> </span>te con L<span class="blank _5"></span>os Uxpanapas, <span class="blank _5"></span>Veracruz y al oest<span class="blank _5"></span>e con el río Oaxaca (<span class="fc3">Arriaga <span class="ff1">et al</span>. 2000</span>).</div><div class="t m0 x5 hc y6f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws6c">La congregación de La F<span class="blank _0"></span>or<span class="blank _6"> </span>taleza está rodeada por montañas pedregosas y cañadas en las que </div><div class="t m0 x6 hc y70 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws6d">predomina el bosque tropical per<span class="blank _5"></span>ennifolio y subperennifolio<span class="blank _5"></span>, vegetación secundaria y pastizales </div><div class="t m0 x6 hc y71 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws6e">introducidos (<span class="fc3">Rzedo<span class="blank _5"></span>wsk<span class="blank _6"> </span>y 1978<span class="fc1">;</span> <span class="blank _5"></span>T<span class="blank _0"></span>orres Colín 2004<span class="fc1">). El clima es cálido húmedo con lluvias en ver<span class="blank _5"></span>ano </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y72 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws6f">(Am(f<span class="blank _4"> </span>) y (A)C(w2); <span class="fc3">García 1973</span>). La pr<span class="blank _5"></span>ecipitación y temperatura media anual varían de 3,000 a 3,500 </div><div class="t m0 x6 hc y73 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws70">mm y de 18 a 22 °C, respectivamente (<span class="blank _5"></span><span class="fc3 ws58">Arr<span class="blank _6"> </span>iaga<span class="ff3 ws8"> <span class="ff1 ws71">et al<span class="blank _5"></span>.<span class="ff2 ws70"> 2000<span class="fc1">). La temporada seca abarca cuatr<span class="blank _5"></span>o meses </span></span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y74 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws72">(marzo - junio) y la temporada de lluvia abarca ocho meses (<span class="blank _6"> </span>julio - febrero<span class="blank _5"></span>), siendo esta región una </div><div class="t m0 x6 hc y75 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws73">de las más húmedas del país (<span class="blank _2"> </span><span class="fc3">W<span class="blank _5"></span>endt 1989<span class="fc1">). Los suelos son de tipo eútrico (</span>Alfar<span class="blank _5"></span>o 2004<span class="fc1">). El sistema </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y76 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws66">hidrográ\ue61fc<span class="blank _5"></span>o es alimentado por las ver<span class="blank _6"> </span>tientes septentrionales de los ríos Oaxaca, Uxpanapa, y del </div><div class="t m0 x6 hc y77 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">escurrimiento de la zona centr<span class="blank _1"></span>al del río Coatzacoalc<span class="blank _1"></span>os (<span class="fc3">Ortiz Pérez <span class="ff1">et al</span>. 2004</span>; F<span class="blank _5"></span>igura 1).</div><div class="t m0 x5 hc y78 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws59">En La F<span class="blank _5"></span>or<span class="blank _6"> </span>taleza viven cerca de 120 personas de 30 familias. <span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>odos hablan español y algunos </div><div class="t m0 x6 hc y79 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws74">pobladores dominan algún idioma indígena. La may<span class="blank _5"></span>or<span class="blank _6"> </span>ía de los jóvenes y adult<span class="blank _1"></span>os de la congregación </div><div class="t m0 x6 hc y7a ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws75">se dedican a la ganadería extensiva de doble propósito<span class="blank _5"></span>, producción de carne y leche; de forma </div><div class="t m0 x6 hc y7b ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws76">temporal cultivan maíz, frijol y calabaza. La cacería de subsistencia es una de las actividades más </div><div class="t m0 x6 hc y7c ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws77">recurrent<span class="blank _5"></span>es en la población, pues cerca de la mitad de sus habitantes se dedican a ella (<span class="fc3 ws8">Lira-<span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>orres </span></div><div class="t m0 x6 hc y7d ff2 fs7 fc3 sc0 ls2 ws8">y Briones-Salas 2011<span class="fc1">).</span></div><div class="t m0 x5 hc y7e ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws60">Muestreo<span class="blank _1"></span>.<span class="ff2 ws6c"> Se realizaron cinco t<span class="blank _5"></span>emporadas de muestreo fotogr<span class="blank _1"></span>á\ue61fco entre los años 2009 y 2013, </span></div><div class="t m0 x6 hc y7f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws78">con una duración de 60 días cada uno<span class="blank _5"></span>. La primera se llevó a cabo durante la t<span class="blank _5"></span>emporada secas del </div><div class="t m0 x6 hc y80 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws79">2009 (mayo - junio). <span class="blank _1"></span>La segunda durante la tempor<span class="blank _5"></span>ada de lluvias 2010 (<span class="blank _4"> </span>julio - agosto). La t<span class="blank _5"></span>ercera </div><div class="t m0 x6 hc y81 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws7a">durante la tempor<span class="blank _5"></span>ada seca (abr<span class="blank _6"> </span>il - mayo). La cuarta durante la tempor<span class="blank _1"></span>ada de lluvias (octubre - </div><div class="t m0 x6 hc y82 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws4e">noviembre) del 2012, y la quin<span class="blank _1"></span>ta en la temporada de lluvias (ener<span class="blank _1"></span>o - febr<span class="blank _1"></span>ero) del 2013. En todas </div><div class="t m0 x6 hc y83 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws7b">las temporadas de muestreo se c<span class="blank _5"></span>olocaron 30 estaciones \ue61fjas con una cámara trampa en cada una, </div><div class="t m0 x6 hf y84 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">abarcando una super\ue61fcie de 80 k<span class="blank _6"> </span>m<span class="fs9 ws61 v5">2</span><span class="v0"> (<span class="fc3">Medellín <span class="ff1">et al</span>. 2006</span>; <span class="fc3">Chávez <span class="ff1">et al</span>. 2013</span>; F<span class="blank _5"></span>igura 1).</span></div><div class="t m0 x5 hc y85 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws52">Las estaciones de muestreo se instalaron bajo un criterio al azar buscando siempr<span class="blank _5"></span>e la cercanía </div><div class="t m0 x6 hc y86 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws7c">a las veredas na<span class="blank _5"></span>turales, bordes de montañas, cañadas<span class="blank _5"></span>, arroyos secos y már<span class="blank _1"></span>genes de río, separ<span class="blank _5"></span>adas </div><div class="t m0 x6 hc y87 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws7d">una de otra a una distancia de 1.5 a 3 km para no dejar áreas sin muestrear<span class="blank _0"></span>, y asumiendo que </div><div class="t m0 x6 hc y88 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws39">esta distancia es lo su\ue61fcientemente g<span class="blank _5"></span>rande para lograr la independencia estadística entre las </div><div class="t m0 x6 hc y89 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws7e">estaciones de trampeo (<span class="fc3 ws8">Chá<span class="blank _5"></span>vez <span class="blank _6"> </span><span class="ff1 ws7f">et al.</span><span class="ws7e"> 2013<span class="fc1">). En cada estación de muestreo se instaló una cámara </span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y8a ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws75">trampa marca C<span class="blank _5"></span>uddeback Digital® modelo <span class="ff1 ws62">Exper<span class="blank"> </span>t</span>, a una altura no mayor de 50 cm del nivel del </div><div class="t m0 x6 hc y8b ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws80">suelo<span class="blank _1"></span>, dependiendo de la topografía e inclinación del ár<span class="blank _5"></span>ea de muestreo. Las cámaras fuer<span class="blank _5"></span>on </div><div class="t m0 x6 hc y8c ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws70">programadas par<span class="blank _5"></span>a per<span class="blank _6"> </span>manecer activas durante 24 horas<span class="blank _5"></span>, mientras que el período de retardo entre </div><div class="t m0 x6 hc y8d ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws5d">fotog<span class="blank _5"></span>rafías fue \ue61fjado a 1 min. La ubicación de cada una de ellas fue georreferenciada con un </div><div class="t m0 x6 hc y8e ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws81">sistema de posicionamiento global (<span class="blank _5"></span>GPS) modelo G<span class="blank _6"> </span>armin etrex®.<span class="ff1 ws82"> </span>Durante el muestr<span class="blank _5"></span>eo, las cámaras </div><div class="t m0 x6 hc y8f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws4c">trampa fueron r<span class="blank _5"></span>evisadas una vez al mes; en cada fotografía det<span class="blank _1"></span>ectada se imprimió la hora y fecha. <span class="blank _9"></span> </div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf4" class="pf w0 h0" data-page-no="4"><div class="pc pc4 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi xa y90 w3 h10" alt="" src="https://files.passeidireto.com/e277936d-efdb-4588-b350-75af65068656/bg4.png"><div class="t m0 x7 h9 y2f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">126 <span class="fs6 v3">THERY<span class="blank _0"></span>A V<span class="blank _5"></span>ol. 7 (1): 123-134</span></div><div class="t m0 x7 ha y30 ff6 fs6 fc1 sc0 ls4 ws2f">FELINOS DE L<span class="blank _5"></span>OS CHIMALAP<span class="blank _5"></span>AS, O<span class="blank _1"></span>AXA<span class="blank _5"></span>C<span class="blank _6"> </span>A.</div><div class="t m0 xb h7 y91 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws83">Figura 1. <span class="fc4">Sitio de estudio y </span>distribución de las cámar<span class="blank _1"></span>as trampas<span class="fc4"> en la selva de los Chimalapas, Oaxaca, México<span class="blank _5"></span>. <span class="fc1">Los tipos de </span></span></div><div class="t m0 xa h7 y92 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws52">vegetación presentes según los <span class="fc0">Da<span class="blank _1"></span>tos <span class="blank _5"></span>Vectoriales de Uso del Suelo y <span class="blank _5"></span>Vegetación Serie IV para la Escala 1:250000.\ue61cInstituto Nacional de </span></div><div class="t m0 xa h7 y93 ff2 fs6 fc0 sc0 ls2 ws8">Estadística, Geografía e Informática.<span class="fc1"> </span></div><div class="t m0 x6 hc y94 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws7e">El esfuerzo total de muestreo se obtuv<span class="blank _1"></span>o multiplicando el número total de cámaras tr<span class="blank _5"></span>ampa por el </div><div class="t m0 x6 hc y95 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">total de días de muestreo (<span class="fc3">Medellín <span class="ff1">et al<span class="blank _5"></span>.<span class="ff2"> 2006<span class="fc1">).</span></span></span></span></div><div class="t m0 x5 hc y96 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws84">Abundancia relativ<span class="blank _1"></span>a<span class="ff2 ws3f">. P<span class="blank _1"></span>ara obtener el índice de abundancia r<span class="blank _5"></span>elativa (IAR) de los felinos en el área </span></div><div class="t m0 x6 hc y97 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws85">se utilizó la siguiente<span class="ff3 ls7 ws8"> </span>f<span class="blank _5"></span>órmula (<span class="fc3 ws8">M<span class="blank _6"> </span>a\ue61eei <span class="blank _6"> </span><span class="ff1 ws86">et al</span><span class="ws85">. 2002</span><span class="fc1">; <span class="blank _6"> </span></span><span class="ws85">S<span class="blank _6"> </span>anderson 2004</span><span class="fc1">; <span class="blank _6"> </span></span><span class="ws85">A<span class="blank _6"> </span>zuara 2005</span><span class="fc1">; <span class="blank _6"> </span></span>Jenks <span class="blank _2"> </span><span class="ff1 ws86">et al</span><span class="ws85">. 2011</span><span class="fc1">; </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y98 ff2 fs7 fc3 sc0 ls2 ws8">Zamora 2012<span class="fc1">; </span>Lira-<span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>orres <span class="ff1">et al.</span> 2014<span class="fc1">): IAR = (C/EM) * 1,000 días/tr<span class="blank _5"></span>ampas. </span></div><div class="t m0 x5 hc y99 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws87">Donde: C es el número de event<span class="blank _5"></span>os fotográ\ue61fcos; EM es el esfuerzo de muestreo (medido c<span class="blank _5"></span>omo </div><div class="t m0 x6 hc y9a ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws88">número de cámaras multiplicado por los<span class="ff3 ws8"> <span class="blank _5"></span><span class="ff2 ws88">días de monitoreo)<span class="ff3 ws8"> <span class="blank _5"></span><span class="ff2 ws88">estacional o total y 1,000 días trampa </span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y9b ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">(unidad estándar).</div><div class="t m0 x5 hc y9c ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws63">Se consideraron como r<span class="blank _5"></span>egistros fotog<span class="blank _1"></span>rá\ue61fcos independientes los siguien<span class="blank _1"></span>tes casos: a) fot<span class="blank _5"></span>ografías </div><div class="t m0 x6 hc y9d ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws89">consecutivas de dif<span class="blank _1"></span>erentes individuos y/o especies y b) f<span class="blank _5"></span>otografías consecutivas de la misma </div><div class="t m0 x6 hc y9e ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8a">especie separadas por 60 min (este criterio fue aplicado cuando no era clar<span class="blank _1"></span>o si una serie de </div><div class="t m0 x6 hc y9f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws4d">fotog<span class="blank _5"></span>rafías correspondían al mismo individuo, de modo que las f<span class="blank _5"></span>otografías tomadas antes de 60 </div><div class="t m0 x6 hc ya0 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8b">min se consideraron c<span class="blank _5"></span>omo un solo registro; <span class="fc3 ws8">Ma\ue61eei <span class="blank _5"></span><span class="ff1 ws49">et al.<span class="ff2 ws8b"> 2002<span class="fc1 ws8">; </span>Sanderson 2004<span class="fc1 ws8">; <span class="blank _5"></span><span class="fc3 ws8b">A<span class="blank _6"> </span>zuara 2005<span class="fc1 ws8">; <span class="fc3">Jenks </span></span></span></span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc ya1 ff1 fs7 fc3 sc0 ls2 ws8c">et al.<span class="ff2 ws8d"> 2011<span class="fc1 ws8">; <span class="blank _5"></span><span class="fc3 ws8d">Zamora 2012<span class="fc1 ws8">; <span class="blank _1"></span><span class="fc3">Lira-<span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>orres <span class="ff1 ws8c">et al<span class="blank _5"></span>.<span class="ff2 ws8d"> 2014<span class="fc1">). S<span class="blank _6"> </span>e comparó el IAR de cada especie de f<span class="blank _5"></span>elino entre </span></span></span></span></span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc ya2 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws64">las difer<span class="blank _1"></span>entes temporadas de muestr<span class="blank _5"></span>eo con una prueba de suma de rangos de Krusk<span class="blank _6"> </span>al-W<span class="blank _5"></span>allis para </div><div class="t m0 x6 hc ya3 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">más de dos muestras independientes (<span class="fc3">Zar 2010</span>).</div><div class="t m0 x5 hc ya4 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8e">Identi\ue61fcación individual<span class="ff2 ws8f">. La iden<span class="blank _1"></span>ti\ue61fcación de <span class="ff1 ws8e">P<span class="blank _3"></span>. onca<span class="ff2 ws8">, <span class="blank _0"></span><span class="ff1 ws8e">L. pardalis<span class="ff2 ws8f"> y </span>L. wiedii<span class="ff2 ws8f"> se basó en el patrón de </span></span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc ya5 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws90">manchas en el cuerpo, que es únic<span class="blank _5"></span>o para cada individuo, como sucede c<span class="blank _5"></span>on otros gatos manchados </div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf5" class="pf w0 h0" data-page-no="5"><div class="pc pc5 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi xc ya6 w4 h11" alt="" src="https://files.passeidireto.com/e277936d-efdb-4588-b350-75af65068656/bg5.png"><div class="t m0 x8 h7 y60 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws5">www.mastoz<span class="blank _5"></span>oologiamexicana.org<span class="fs7 ws8 v4"> 127</span></div><div class="t m0 x9 he y61 ff7 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Briones-Salas et. al.</div><div class="t m0 xc hc y62 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2">(<span class="fc3 ws91">Karanth y Nichols 1998</span><span class="ws91">), lo que permitió identi\ue61fcar diferentes individuos en la <span class="blank _1"></span>zona de estudio<span class="blank _5"></span>. <span class="blank _a"></span> </span></div><div class="t m0 xc hc y63 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8d">Adicionalmente se tr<span class="blank _5"></span>ató de identi\ue61fcar el sexo de los individuos y si estos eran crías<span class="blank _5"></span>, jóvenes o adultos. <span class="blank _9"></span> </div><div class="t m0 xc hc y64 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws6d">P<span class="blank _5"></span>or otro lado, se identi\ue61fcó a <span class="ff1 ws92">P<span class="blank _3"></span>. c<span class="blank _1"></span>oncolor<span class="ff2 ws6d"> y </span>H. y<span class="blank _5"></span>agouaroundi<span class="ff2 ws6d"> a par<span class="blank _6"> </span>tir de cicatrices que presentaban los </span></span></div><div class="t m0 xc hc y65 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">individuos (<span class="fc3">Noss <span class="ff1">et al</span>. 2003</span>; <span class="fc3">Kelly <span class="ff1">et al</span>. 2008</span>).</div><div class="t m0 x6 hc ya7 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws59">Patr<span class="blank _5"></span>ón de ac<span class="blank _6"> </span>tividad. <span class="ff2 ws75">El patr<span class="blank _5"></span>ón de ac<span class="blank _6"> </span>tividad fue determinado cuando se obtuvieron al menos 10 </span></div><div class="t m0 xc hc ya8 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws75">registr<span class="blank _5"></span>os fotográ\ue61fcos independient<span class="blank _1"></span>es de las especies (<span class="fc3 ws8">Ma\ue61eei <span class="blank _2"> </span><span class="ff1 ws93">et al.</span><span class="ws75"> 2002</span><span class="fc1">; <span class="blank _2"> </span></span>M<span class="blank _6"> </span>onroy-<span class="blank _5"></span>Vilchis <span class="blank _4"> </span><span class="ff1 ws93">et al</span><span class="ws75">. 2011</span><span class="fc1">; </span></span></div><div class="t m0 xc hc ya9 ff2 fs7 fc3 sc0 ls2 ws8">Lira-<span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>orres <span class="blank _0"></span><span class="ff1 ws94">et al.<span class="ff2 ws95"> 2014<span class="fc1">). Los reg<span class="blank _5"></span>istros obtenidos se ordenaron por int<span class="blank _1"></span>er<span class="blank _6"> </span>valos de una hora y se agrupar<span class="blank _1"></span>on </span></span></span></div><div class="t m0 xc hc yaa ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws51">en tres periodos de tiempo: a) diurnos (09:00 -17:00 h), cuando en las fotos se observó luz solar; b) </div><div class="t m0 xc h12 yab ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws96">nocturnos cuando no hubo luz solar<span class="blank _5"></span>, (21:00 - 05:00 h),<span class="fsa ls8 ws8 v0"> </span><span class="v0">y c) crepusculares<span class="blank _5"></span>, cuando se obtuvieron al </span></div><div class="t m0 xc hc yac ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws97">amanecer (05:00 - 09:00 h) o al atardec<span class="blank _5"></span>er (17:00 - 21:00 h). S<span class="blank _6"> </span>e realizó una prueba de G ajustada para </div><div class="t m0 xc hc yad ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8e">continuidad (C<span class="blank _5"></span>orrección de <span class="blank _5"></span>Williams) para evaluar si los r<span class="blank _1"></span>egistros obtenidos son independien<span class="blank _5"></span>tes entre </div><div class="t m0 xc hc yae ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">las especies de felinos y los tr<span class="blank _1"></span>es periodos de tiempo (<span class="fc3">Ott 1988</span>).</div><div class="t m0 x0 hb yaf ff3 fs8 fc2 sc0 ls2">Resultados</div><div class="t m0 xc hc yb0 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws60">Muestreo<span class="ff2 ws6e">. El esfuerzo total de muestreo en las cinc<span class="blank _5"></span>o temporadas fue de 9,000 días/trampa; 1,800 días/</span></div><div class="t m0 xc hc yb1 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws4e">trampa para cada uno de ellos, en los cuales se obtuvier<span class="blank _5"></span>on 3,058 fotografías de mamíf<span class="blank _5"></span>eros grandes </div><div class="t m0 xc hc yb2 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws98">y medianos de la región, así como de a<span class="blank _5"></span>ves. De los registr<span class="blank _5"></span>os obtenidos, 58 corresponden a event<span class="blank _5"></span>os </div><div class="t m0 xc hc yb3 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">independientes de f<span class="blank _1"></span>elinos silvestres<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x6 hc yb4 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws33">En este estudio se registr<span class="blank _5"></span>aron cinco de las seis especies de felinos que se distribuyen en México y </div><div class="t m0 xc hc yb5 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws97">que se encuentran también en Norte y Sudamérica estas son: <span class="ff1 ws19">P<span class="blank _3"></span>. onca<span class="ff2 ws8">, <span class="blank _6"> </span></span>P<span class="blank _3"></span>. concolor<span class="ff2 ws8">, </span>L. pardalis<span class="ff2 ws8">, </span>L. wiedii<span class="ff2 ws8"> </span></span></div><div class="t m0 xc hc yb6 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">y <span class="ff1 ws99">H. yagou<span class="blank _5"></span>aroundi<span class="ff2 ws9a"> (Figura 2). De estas especies, </span>P<span class="blank _3"></span>. onc<span class="blank _5"></span>a<span class="ff2 ws8">, </span>L. pardalis<span class="ff2 ws9a"> y </span>L. wiedii<span class="ff2 ws9a"> se consideran en peligro </span></span></div><div class="t m0 xc hc yb7 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws9b">de extinción de acuerdo a las normas mexicanas (NOM-059-SEMARNA<span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>-2010, <span class="fc3">SEMARNA<span class="blank _0"></span>T 2010<span class="fc1 ws8">), </span></span></div><div class="t m0 xc hc yb8 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws98">además cuatro (<span class="ff1 ws9c">P<span class="blank _3"></span>. onca<span class="ff2 ws8">, <span class="blank _6"> </span></span>L. pardalis<span class="ff2 ws8">, <span class="blank _2"> </span></span>L. wiedii<span class="ff2 ws98"> y </span>H. yagouaroundi<span class="ff2 ws98">) están en la lista r<span class="blank _5"></span>oja de la IUCN o en </span></span></div><div class="t m0 xc hc yb9 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws53">CITES. Con ex<span class="blank _5"></span>cepción de <span class="ff1 ws52">L. pardalis</span>, la mayoría de las especies reg<span class="blank _1"></span>istradas solo estuvieron pr<span class="blank _1"></span>esentes </div><div class="t m0 xc hc yba ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws67">en dos temporadas de muestreo<span class="blank _5"></span>. Los datos de r<span class="blank _5"></span>egistros por especie y temporada de muestreo se </div><div class="t m0 xc hc ybb ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">proporcionan en la tabla 1.</div><div class="t m0 x6 hc ybc ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws55">Abundancia relativ<span class="blank _1"></span>a<span class="ff2 ws20">. Se encontraron dif<span class="blank _5"></span>erencias signi\ue61fcativas entre las t<span class="blank _5"></span>emporadas de muestreo </span></div><div class="t m0 xc hc ybd ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws9d">para las cinco especies de f<span class="blank _1"></span>elinos. P<span class="blank _5"></span>ara <span class="ff1 ws9e">L. pardalis</span> se obtuvo un IAR = 3.22 en promedio; dur<span class="blank _1"></span>ante </div><div class="t m0 xc hc ybe ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws9f">el primero y cuarto muestreo se obser<span class="blank _6"> </span>vó el índice más alto (IAR = 6.11), mientr<span class="blank _5"></span>as que el menor se </div><div class="t m0 xc hc ybf ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsa0">registr<span class="blank _5"></span>ó durante el segundo y quinto muestreo (IAR = 0.55; <span class="ff1 ws70">H = </span>13.75; g<span class="blank _5"></span>. l. = 4; <span class="ff1 ws70">P = </span>0.008). P<span class="blank _5"></span>ara <span class="ff1 ws70">L. wiedii</span><span class="ws8">, </span></div><div class="t m0 xc hc yc0 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws51">se obtuvo un valor de IAR = 0.55 en pr<span class="blank _5"></span>omedio; los valores resultaron ma<span class="blank _5"></span>yores durante la primera y </div><div class="t m0 xc hc yc1 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws97">cuar<span class="blank _6"> </span>ta temporada de muestreo (<span class="ff1 wsa1">H = </span>10.25; g<span class="blank _5"></span>. l. = 4; <span class="ff1 wsa1">P = </span>0.036). P<span class="blank _1"></span>ara <span class="ff1 wsa1">H. yaou<span class="blank _5"></span>aroundi<span class="ff2 ws97"> fue de IAR = 0.44 </span></span></div><div class="t m0 xc hc yc2 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws93">en promedio<span class="blank _5"></span>, el índice mayor se observó durante el primer muestreo<span class="blank _5"></span>, durante la segunda y quinta </div><div class="t m0 xc hc yc3 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">temporada de muestreo no se obtuvier<span class="blank _5"></span>on registros (<span class="ff1">H = </span>12.67; g<span class="blank _1"></span>. l. = 4; <span class="ff1">P = </span><span class="wsa2">0.013; T<span class="blank _0"></span>abla <span class="blank _6"> </span>1).</span></div><div class="t m0 x6 hc yc4 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws68">Con respecto a los f<span class="blank _5"></span>elinos mayores, <span class="ff1 ws8">P<span class="blank _3"></span>. conc<span class="blank _5"></span>olor<span class="ff2 ws68"> obtuvo un IAR = 0.66 en promedio<span class="blank _5"></span>, el mayor IAR se </span></span></div><div class="t m0 xc hc yc5 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8d">registr<span class="blank _5"></span>ó en la quinta temporada (IAR = 2.77). Durante tres tempor<span class="blank _5"></span>adas de muestreo no se obtuvieron </div><div class="t m0 xc hc yc6 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws34">registr<span class="blank _5"></span>os de esta especie (<span class="ff1">H = </span>10.759; g. l. = 4; <span class="ff1">P = </span>0.029). P<span class="blank _5"></span>ara <span class="ff1">P<span class="blank _3"></span>. onca<span class="ff2"> el IAR = 1.55; el índice mayor se </span></span></div><div class="t m0 xc hc yc7 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsd">obtuvo durant<span class="blank _5"></span>e el tercer muestreo (IAR = 5.55), mientras que dur<span class="blank _5"></span>ante las dos primeras temporadas </div><div class="t m0 xc hc yc8 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">no se obtuvieron reg<span class="blank _5"></span>istros (<span class="ff1">H = </span>12.404; g.l. = 4; <span class="ff1">P = </span><span class="wsa2">0.155; T<span class="blank _0"></span>abla <span class="blank _6"> </span>1).</span></div><div class="t m0 x6 hc yc9 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 wsa3">Identi\ue61fcación individual<span class="blank _5"></span>. <span class="ff2 wsa4">Se identi\ue61fcaron al menos cuatro </span>H. y<span class="blank _5"></span>agouaroundi<span class="ff2 wsa4"> adultos, uno de ellos </span></div><div class="t m0 xc hc yca ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws3f">fue macho y los otros fueron de se<span class="blank _1"></span>xo indeterminado<span class="blank _5"></span>. Cinco individuos adultos, uno macho y los otr<span class="blank _5"></span>os </div><div class="t m0 xc hc ycb ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8b">cuatro de sex<span class="blank _5"></span>o indeterminado para <span class="ff1 ws49">L. wiedii</span>. En el caso de <span class="ff1 ws49">L. pardalis</span> se identi\ue61fcaron 22, de los cuales </div><div class="t m0 xc hc ycc ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsa5">el 27.0 % fueron machos (<span class="ff1 wsa6">n = </span>6), 18.2 % hembras (<span class="ff1 wsa6">n = </span>4) y el 54.5 % de sex<span class="blank _5"></span>o indeterminado (<span class="ff1 wsa6">n = </span><span class="ws58">12). </span></div><div class="t m0 xc hc ycd ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsa7">P<span class="blank _5"></span>or medio del patrón de manchas se identi\ue61fcaron todos los ejemplares de <span class="ff1 ws79">P<span class="blank _3"></span>. onc<span class="blank _5"></span>a<span class="ff2 wsa7">, mismos que eran </span></span></div><div class="t m0 xc hc yce ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws47">de sexo indet<span class="blank _1"></span>erminado. C<span class="blank _5"></span>on respecto a los ejemplares de <span class="ff1 ws87">P<span class="blank _3"></span>. concolor<span class="ff2 ws47"> se identi\ue61fcaron dos individuos </span></span></div><div class="t m0 xc hc ycf ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws56">adultos de sex<span class="blank _1"></span>o indeterminado por medio de cicatrices y conf<span class="blank _5"></span>or<span class="blank _6"> </span>mación anatómica, uno durant<span class="blank _1"></span>e el </div><div class="t m0 xc hc yd0 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">periodo de secas del 2012 y otro durante las lluvias del 2013.</div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf6" class="pf w0 h0" data-page-no="6"><div class="pc pc6 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi xd yd1 w5 h13" alt="" src="https://files.passeidireto.com/e277936d-efdb-4588-b350-75af65068656/bg6.png"><div class="t m0 x7 h9 y2f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">128 <span class="fs6 v3">THERY<span class="blank _0"></span>A V<span class="blank _5"></span>ol. 7 (1): 123-134</span></div><div class="t m0 x7 ha y30 ff6 fs6 fc1 sc0 ls4 ws2f">FELINOS DE L<span class="blank _5"></span>OS CHIMALAP<span class="blank _5"></span>AS, O<span class="blank _1"></span>AXA<span class="blank _5"></span>C<span class="blank _6"> </span>A.</div><div class="t m0 xe h7 yd2 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">T<span class="blank _5"></span>abla 1. Índice de abundancia relativa (IAR) de los felinos silv<span class="blank _5"></span>estres en la selva de Los Chimalapas, Oaxaca, durante el periodo 2009-2013.</div><div class="t m0 xf h7 yd3 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 wsf">Figura 2. Imágenes de las cinco especies de f<span class="blank _5"></span>elinos capturadas con foto-trampeo en los Chimalapas, Oaxaca. De izquierda a derecha: </div><div class="t m0 x10 h7 yd4 ff1 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Puma concolor<span class="blank _0"></span>, Leopardus pardalis, Herpailurus y<span class="blank _5"></span>agouaroundi, Leopardus wiedii <span class="ff2">y</span> P<span class="blank _1"></span>anthera onca<span class="ff2">. </span></div><div class="t m0 x11 h14 yd5 ff3 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Seca 2009<span class="blank _b"> </span><span class="wsae">Lluviosa 2010<span class="blank _b"> </span></span>Seca 2012<span class="blank _c"> </span>Lluviosa 2012<span class="blank _d"> </span>Lluviosa 2013</div><div class="t m0 x12 h14 yd6 ff3 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Especie<span class="blank _e"> </span>T<span class="blank _0"></span>otal </div><div class="t m0 x13 h14 yd7 ff3 fs6 fc1 sc0 ls2 wsa8">Fotos</div><div class="t m0 x14 h14 yd6 ff3 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8"> (%)<span class="blank _f"> </span>N<span class="blank _10"> </span>IAR<span class="blank _11"> </span>N<span class="blank _12"> </span>IAR<span class="blank _13"> </span>N<span class="blank _12"> </span>IAR<span class="blank _14"> </span>N<span class="blank _15"> </span>IAR<span class="blank _11"> </span>N<span class="blank _11"> </span>IAR</div><div class="t m0 x12 h7 yd8 ff1 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Leopar<span class="blank _1"></span>dus pardalis<span class="blank _16"> </span><span class="ff2 wsa9">29<span class="blank _15"> </span>50<span class="blank"> </span>11<span class="blank _11"> </span>6.11<span class="blank _15"> </span>1<span class="blank _17"> </span>0.55<span class="blank _13"> </span>3<span class="blank _10"> </span>1.66<span class="blank _12"> </span>13<span class="blank _18"> </span>6.11<span class="blank _19"> </span>1<span class="blank _18"> </span>0.55</span></div><div class="t m0 x12 h7 yd9 ff1 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Leopar<span class="blank _1"></span>dus wiedii<span class="blank _1a"> </span><span class="ff2 wsaa">5<span class="blank"> </span>8.62<span class="blank _17"> </span>2<span class="blank _11"> </span>1.11<span class="blank _15"> </span>0<span class="blank _1b"> </span>-<span class="blank _13"> </span>1<span class="blank _10"> </span>0.55<span class="blank _1c"> </span>2<span class="blank _18"> </span>1.11<span class="blank _19"> </span>0<span class="blank _1d"> </span>-</span></div><div class="t m0 x12 h7 yda ff1 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Herpailurus yagouaroundi<span class="blank _1e"> </span><span class="ff2 wsaa">4<span class="blank"> </span>6.98<span class="blank _17"> </span>2<span class="blank _11"> </span>1.11<span class="blank _15"> </span>0<span class="blank _1b"> </span>-<span class="blank _13"> </span>1<span class="blank _10"> </span>0.55<span class="blank _1c"> </span>1<span class="blank _18"> </span>0.55<span class="blank _19"> </span>0<span class="blank _1d"> </span>-</span></div><div class="t m0 x12 h7 ydb ff1 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Puma concolor<span class="blank _1f"> </span><span class="ff2 wsab">6<span class="blank"> </span>10.34<span class="blank _17"> </span>0<span class="blank _20"> </span>-<span class="blank _10"> </span>0<span class="blank _21"> </span>-<span class="blank _13"> </span>1<span class="blank _10"> </span>0.55<span class="blank _1c"> </span>0<span class="blank _1d"> </span>-<span class="blank _19"> </span>5<span class="blank _18"> </span>2.77</span></div><div class="t m0 x12 h7 ydc ff1 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Panther<span class="blank _5"></span>a onca<span class="blank _22"> </span><span class="ff2 wsab">14<span class="blank"> </span>24.14<span class="blank _17"> </span>0<span class="blank _20"> </span>-<span class="blank _10"> </span>0<span class="blank _21"> </span>-<span class="blank _b"> </span>10<span class="blank _15"> </span>5.55<span class="blank _23"> </span>2<span class="blank _18"> </span>1.11<span class="blank _19"> </span>2<span class="blank _18"> </span>1.11</span></div><div class="t m0 x12 h7 ydd ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 wsac">T<span class="blank _0"></span>otal<span class="blank _24"> </span>58<span class="blank _f"> </span>100<span class="blank _25"> </span>8.33<span class="blank _10"> </span>1<span class="blank _13"> </span>0.55<span class="blank"> </span>16<span class="blank _12"> </span>8.86<span class="blank _12"> </span>18<span class="blank _18"> </span>8.88<span class="blank _19"> </span>8<span class="blank _18"> </span>4.43</div><div class="t m0 x12 h7 yde ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 wsad">Media<span class="blank _26"> </span>1.66<span class="blank"> </span>0.11<span class="blank _27"> </span>1.77<span class="blank _28"> </span>1.78<span class="blank _29"> </span>0.89</div><div class="t m0 xc h7 ydf ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Desviación Estándar (DS)<span class="blank _2a"> </span>2.54<span class="blank _2b"> </span>0.25<span class="blank _27"> </span>2.17<span class="blank _28"> </span>2.47<span class="blank _29"> </span>1.15</div><div class="t m0 xc h7 ye0 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Error Estándar (SE)<span class="blank _2c"> </span>1.14<span class="blank _2b"> </span>0.11<span class="blank _27"> </span>0.97<span class="blank _28"> </span>1.10<span class="blank _29"> </span>0.51</div><div class="t m0 x5 hc ye1 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws50">Patr<span class="blank _5"></span>ón de ac<span class="blank _6"> </span>tividad. <span class="ff2 wsaf">La prueba de G ajustada para c<span class="blank _1"></span>ontinuidad (C<span class="blank _5"></span>or<span class="blank _6"> </span>rección de <span class="blank _0"></span>Williams) para </span></div><div class="t m0 x6 hc ye2 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws84">los datos de los ejemplares de <span class="ff1 ws70">P<span class="blank _3"></span>. conc<span class="blank _5"></span>olor<span class="ff2 ws84"> y </span>P<span class="blank _0"></span>. onc<span class="blank _5"></span>a<span class="ff2 ws84"> con la \ue61fnalidad de determinar la independencia </span></span></div><div class="t m0 x6 hc ye3 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsb0">entre los tr<span class="blank _1"></span>es periodos de tiempo; diurnos, nocturnos y crepusculares, no fue signi\ue61fca<span class="blank _5"></span>tiva (G = </div><div class="t m0 x6 hc ye4 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">6.07; <span class="ff1">P </span>= 0.16). Las tres especies de mesodepredador<span class="blank _5"></span>es (<span class="ff1">L. pardalis</span>, <span class="ff1">L. wiedii</span> y <span class="ff1">H. yagouaroundi</span>) no </div><div class="t m0 x6 hc ye5 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsa7">presentan dif<span class="blank _5"></span>erencias signi\ue61fcativas (G = 8.29; <span class="ff1 ws8">P </span>= 0.08) considerando los tr<span class="blank _1"></span>es periodos de tiempo. <span class="blank _9"></span> </div><div class="t m0 x6 hc ye6 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsb1">A pesar de que no se pudieron encontr<span class="blank _5"></span>ar diferencias estadísticas en el patrón de actividad de los </div><div class="t m0 x6 hc ye7 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsb2">difer<span class="blank _1"></span>entes felinos<span class="blank _5"></span>, se obser<span class="blank _6"> </span>van registros (<span class="ff1">n</span> = 29) de <span class="ff1 wsa5">L. pardalis</span> c<span class="blank _5"></span>omo ac<span class="blank _6"> </span>tivo las 24 h, con un pico </div><div class="t m0 x6 hc ye8 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws4f">de actividad entre 16:00 a 22:00 h. <span class="ff1 wsb3">H. yagou<span class="blank _5"></span>aroundi<span class="ff2 ws4f"> (</span>n<span class="ff2 ws4f"> = 4) se registró más duran<span class="blank _1"></span>te el día (entre las </span></span></div><div class="t m0 x6 hc ye9 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws87">7:00 a las 17:00 h). <span class="ff1 ws33">L. wiedii</span> (<span class="ff1">n</span> = 5) es una especie nocturna, con ac<span class="blank _6"> </span>tividad entre las 19:00 a 6:00 h </div><div class="t m0 x6 hc yea ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8b">(F<span class="blank _5"></span>ig. 3). <span class="ff1 wsb3">P<span class="blank _3"></span>. concolor<span class="ff2 ws8b"> (</span>n<span class="ff2 ws8b"> = 6) se registr<span class="blank _5"></span>ó durante el crepúsculo<span class="blank _5"></span>, con actividad entre 15:00 a 19:00 h y <span class="ff1 ls9 wsb4">P.<span class="blank _8"> </span> </span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc yeb ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws60">onca<span class="ff2 ws8"> (</span>n<span class="ff2 ws8"> = 13) duran<span class="blank _1"></span>te la noche, c<span class="blank _1"></span>on una mayor actividad entre las 21:00 a 5:00 h (F<span class="blank _5"></span>igura 4).</span></div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf7" class="pf w0 h0" data-page-no="7"><div class="pc pc7 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi x15 yec w6 h15" alt="" src="https://files.passeidireto.com/e277936d-efdb-4588-b350-75af65068656/bg7.png"><div class="t m0 x8 h7 y60 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws5">www.mastoz<span class="blank _5"></span>oologiamexicana.org<span class="fs7 ws8 v4"> 129</span></div><div class="t m0 x9 he y61 ff7 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Briones-Salas et. al.</div><div class="t m0 xc h7 yed ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 wsb5">Figura 3. P<span class="blank _5"></span>atrones de actividad de <span class="ff1 wsa">P<span class="blank _0"></span>. concolor<span class="ff2 wsb5"> y </span>P<span class="blank _3"></span>. onca<span class="ff2 wsb5"> durante los periodos de muestreo en la selva de los Chimalapas, Oaxaca, México<span class="blank _5"></span>.</span></span></div><div class="t m0 x0 hb yee ff3 fs8 fc2 sc0 ls2 ws2e">Discusión</div><div class="t m0 xc hc yef ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsb6">Respecto al número de fotog<span class="blank _1"></span>rafías independientes<span class="blank _5"></span>, el mayor tamaño de muestra se obtuvo para <span class="ff1 ws8">L. </span></div><div class="t m0 xc hc yf0 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws60">pardalis<span class="ff2 wsb7">. La distancia entre tr<span class="blank _5"></span>ampas utilizadas y el tamaño del área son adecuados para estudiar a </span></div><div class="t m0 xc hc yf1 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws96">este felino (<span class="blank _5"></span><span class="fc3">A<span class="blank _6"> </span>zuara y Medellín 2007<span class="fc1">). La alta adaptabilidad a diferent<span class="blank _1"></span>es ecosistemas posiblemente </span></span></div><div class="t m0 xc hc yf2 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws3e">sea la razón de los IAR obtenidos<span class="blank _5"></span>. Es posible que este mesodepredador se bene\ue61fcie de la ausencia </div><div class="t m0 xc hc yf3 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsb8">de grandes depredador<span class="blank _5"></span>es (<span class="fc3">Aranda 2005b</span>), ya que los dos primeros años no fuer<span class="blank _5"></span>on registrados ni <span class="ff1 ls9 wsb4">P.<span class="blank _4"> </span> </span></div><div class="t m0 xc hc yf4 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws60">concolor<span class="ff2 wsb9">, ni </span><span class="wsba">P<span class="blank _3"></span>. onc<span class="blank _5"></span>a<span class="ff2 wsb9">. En el caso de </span>L. wiedii<span class="ff2 wsb9"> los IAR obtenidos posiblemente estén asociados a que es una </span></span></div><div class="t m0 xc hc yf5 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws5e">especie arborícola que rara vez baja al sustr<span class="blank _1"></span>ato y por tanto nuestr<span class="blank _5"></span>o método de muestreo subestime </div><div class="t m0 xc hc yf6 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsbb">su población (<span class="fc3">Aranda 2005c</span>). F<span class="blank _5"></span>inalmente, los bajos índic<span class="blank _5"></span>es de abundancia para <span class="ff1 wsbc">H. yagouaroundi<span class="ff4 ws8"> </span></span></div><div class="t m0 xc hc yf7 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws19">pueden estar asociados al buen estado de conservación del área, ya que esta especie pre\ue61fere z<span class="blank _5"></span>onas </div><div class="t m0 xc hc yf8 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">de ecotonos y áreas abiertas (<span class="fc3">Aranda 2005a</span>).</div><div class="t m0 x6 hc yf9 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsa3">En el caso de <span class="ff1 wsbd">P<span class="blank _3"></span>. onca<span class="ff2 wsa3"> y </span>P<span class="blank _3"></span>. concolor<span class="ff2 wsa3"> dur<span class="blank _1"></span>ante los primeros dos años de muestr<span class="blank _5"></span>eo no se obtuvieron </span></span></div><div class="t m0 xc hc yfa ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsaf">registr<span class="blank _5"></span>os fotográ\ue61fcos<span class="blank _5"></span>, lo que puede estar asociado a que durante esos años (2009-2010) se habían </div><div class="t m0 xc hc yfb ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsbe">sacri\ue61fcados algunos ejemplares en el área de estudio<span class="blank _5"></span>. Es posible que los registr<span class="blank _5"></span>os fotográ\ue61fcos </div><div class="t m0 xc hc yfc ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsbf">obtenidos a partir del tercer año<span class="blank _5"></span>, se deba a la dispersión de nuevos individuos de otras áreas del </div><div class="t m0 xc hc yfd ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">interior de la selva de los Chimalapas que llegaron a ocupar las ár<span class="blank _5"></span>eas deshabitadas.</div><div class="t m0 x6 hc yfe ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsc0">Los índices de abundancia r<span class="blank _5"></span>elativa (IAR) obtenidos para <span class="ff1 wsc1">L. pardalis</span><span class="ws8">, <span class="blank"> </span><span class="ff1 wsc1">L. wiedii</span>, <span class="blank _7"> </span><span class="ff1 wsc1">P<span class="blank _3"></span>. concolor<span class="ff2 wsc0"> y </span><span class="ws8">H. </span></span></span></div><div class="t m0 xc hc yff ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws60">yagouar<span class="blank _5"></span>oundi<span class="ff4 ws8"> <span class="ff2 wsc2">están por debajo de los repor<span class="blank _6"> </span>tados por <span class="fc3">Azuara (2005)</span> y <span class="fc3">A<span class="blank _6"> </span>zuara y Medellín (2007)</span> y son </span></span></div><div class="t m0 xc hc y100 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsc3">similares para <span class="ff1 ws8c">P<span class="blank _3"></span>. onc<span class="blank _1"></span>a<span class="ff2 wsc3">. Hay que tomar en cuenta que estos aut<span class="blank _5"></span>ores trabajaron en la estación biológica </span></span></div><div class="t m0 xc hc y101 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsc4">de Chajul en la zona núcleo de la Reserva de la Biosfera de Montes Azules (REBIMA) en el estado de </div><div class="t m0 xc hc y102 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsb7">Chiapas, un área na<span class="blank _5"></span>tural protegida (ANP) donde exist<span class="blank _1"></span>e poca actividad humana, todo lo contrario a </div><div class="t m0 xc hc y103 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">nuestro sitio de estudio<span class="blank _5"></span>, donde los organismos conviv<span class="blank _1"></span>en con la presencia del ser humano<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x6 hc y104 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsc5">Con respecto a los patr<span class="blank _5"></span>ones de ac<span class="blank _6"> </span>tividad, <span class="ff1 ws94">L. pardalis</span> es una especie que se encuentra activa duran<span class="blank _1"></span>te </div><div class="t m0 xc hc y105 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws81">todo el día, <span class="ff1 ws82">L. wiedii </span>es una especie nocturna y <span class="ff1 ws82">H. yagouaroundi<span class="ff4 ws8"> <span class="blank _0"></span><span class="ff2 ws81">es una especie diurna. Probablemente </span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y106 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws86">este comportamiento está relacionado con la actividad de sus presas principales en el área (<span class="blank _5"></span>Aranda </div><div class="t m0 xc hc y107 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsc2">2005a, b<span class="blank _1"></span>, <span class="fc3">c</span><span class="ws8">; <span class="blank _5"></span><span class="fc3">V<span class="blank _1"></span>anderho\ue61e <span class="ff1 ws78">et al</span><span class="wsc2">. 2011</span><span class="fc1">; </span><span class="wsc2">Lira-<span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>orres y Briones-Salas 2012<span class="fc1">). Por otr<span class="blank _1"></span>o lado, la dif<span class="blank _5"></span>erencia en los </span></span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y108 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws49">patrones de actividad de <span class="ff1 ws4a">P<span class="blank _3"></span>. concolor<span class="ff2 ws49"> y </span>P<span class="blank _3"></span>. onca<span class="ff2 ws49"> posiblemen<span class="blank _1"></span>te sea una estrateg<span class="blank _5"></span>ia para evitar encuentros </span></span></div><div class="t m0 xc hc y109 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws3c">entre ellos (<span class="fc3 ws8">F<span class="blank _5"></span>oster <span class="blank _8"> </span><span class="ff1 wsb4">et al</span><span class="ws3c">. 2013<span class="fc1">), ya que se han reportado varios casos de especies simpátricas con </span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y10a ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws44">hábitos alimentarios similares donde se ha visto est<span class="blank _5"></span>e tipo de compor<span class="blank _6"> </span>tamiento, que apar<span class="blank _5"></span>entemente </div><div class="t m0 xc hc y10b ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsc6">disminuye la competencia y permit<span class="blank _1"></span>e la coexistencia de ambos (<span class="fc3">De Almeida <span class="ff1 ws6d">et al</span>. 2004</span>). A pesar de </div><div class="t m0 xc hc y10c ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws88">que no se cuenta con su\ue61fcientes r<span class="blank _5"></span>egistros fotog<span class="blank _1"></span>rá\ue61fcos para corr<span class="blank _5"></span>oborar este aspecto, estudios indican </div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf8" class="pf w0 h0" data-page-no="8"><div class="pc pc8 w0 h0"><img fetchpriority="low" loading="lazy" class="bi xa y10d w3 h16" alt="" src="https://files.passeidireto.com/e277936d-efdb-4588-b350-75af65068656/bg8.png"><div class="t m0 x7 h9 y2f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">130 <span class="fs6 v3">THERY<span class="blank _0"></span>A V<span class="blank _5"></span>ol. 7 (1): 123-134</span></div><div class="t m0 x7 ha y30 ff6 fs6 fc1 sc0 ls4 ws2f">FELINOS DE L<span class="blank _5"></span>OS CHIMALAP<span class="blank _5"></span>AS, O<span class="blank _1"></span>AXA<span class="blank _5"></span>C<span class="blank _6"> </span>A.</div><div class="t m0 x16 h7 y10e ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws2b">Figura 4. P<span class="blank _5"></span>atrones de actividad de <span class="ff1 ws2c">L. pardalis</span><span class="ws8">, <span class="ff1 ws2c">L. wiedii</span></span> y <span class="ff1 ws2c">H. yagouar<span class="blank _1"></span>oundi<span class="ff2 ws2b"> los tres pequeños felinos silv<span class="blank _1"></span>estres durante los periodos </span></span></div><div class="t m0 x17 h7 y10f ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">de muestreo en la selva de los Chimalapas, Oaxaca, México<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x6 hc y110 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws3e">que para evitar competencia, <span class="ff1 wsa5">P<span class="blank _3"></span>. conc<span class="blank _5"></span>olor<span class="ff2 ws3e"> toma una amplia variedad de tamaños de presas y más </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y111 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws3d">especies pequeñas que <span class="ff1 ls9 ws20">P.<span class="blank"> </span></span><span class="lsa ws8"> </span><span class="ff1 ws60">onca</span> (<span class="fc3">Rabinowitz y Nottingham 1986</span><span class="ws8">; <span class="blank _4"> </span><span class="fc3">I<span class="blank _6"> </span>riar<span class="blank _6"> </span>te <span class="blank _8"> </span><span class="ff1 wscc">et al</span><span class="ws3d">. 1990</span></span>; <span class="blank _8"> </span><span class="fc3">F<span class="blank _5"></span>arrell <span class="blank _8"> </span><span class="ff1 wscc">et al</span>. </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y112 ff2 fs7 fc3 sc0 ls2">2000<span class="fc1 ws56">). Sin embargo<span class="blank _5"></span>, a pesar de que pueda existir esta separación, y que <span class="ff1 ls9 wsc7">P.<span class="blank"> </span></span><span class="lsb ws8"> </span><span class="ff1 ws60">onca</span> tiende a tomar </span></div><div class="t m0 x6 hc y113 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8b">presas grandes (<span class="fc3 ws8">Jaksic <span class="ff1 wsb3">et al</span><span class="ws8b">. 1981</span></span>), en bosques en donde las pr<span class="blank _5"></span>esas son pequeñas y escasas <span class="ff1 wsb3">P<span class="blank _3"></span>. onca<span class="ff2 ws8"> </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y114 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">toma lo que encuentra en pr<span class="blank _5"></span>oporción a su disponibilidad (<span class="fc3">Emmons 1987</span>).</div><div class="t m0 x5 hc y115 ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 wscd">De acuerdo a <span class="fc3 ws33">Monroy-<span class="blank _5"></span>Vilchis <span class="blank _3"></span><span class="ff1 wsce">et al.<span class="ff2 wscd"> (2007)<span class="fc1 ws33">, <span class="blank _3"></span><span class="ff1 lsd ws4e">P.<span class="blank"> </span><span class="ff2 ls2 ws8"> <span class="blank _2d"></span><span class="ff1 ls6 wsc8">concolor<span class="ff2 wscd"> tiene su pic<span class="blank _1"></span>o de actividad durante el crepúsculo </span></span></span></span></span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y116 ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 wsa6">(matutino y vespertino), lo que coincide con nuestras observaciones. P<span class="blank _5"></span>or otro lado, a partir de 121 </div><div class="t m0 x6 hc y117 ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 ws7c">registr<span class="blank _5"></span>os obtenidos en el Parque Nacional Kaa Iya en Bolivia (<span class="fc3 ws33">Ma\ue61eei <span class="blank _1"></span><span class="ff1 ws77">et al<span class="ff2 ws7c">. 2007)<span class="fc1">) obser<span class="blank _6"> </span>varon a <span class="ff1 lsd wsc9">P.<span class="blank"> </span></span><span class="ls2 ws8"> <span class="blank _5"></span><span class="ff1 ls6 wsca">onca<span class="ff2 ls2 ws8"> </span></span></span></span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y118 ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 wscf">más activo durante el día, lo que con<span class="blank _1"></span>trasta con los datos aquí obt<span class="blank _5"></span>enidos. Sin embargo, c<span class="blank _5"></span>oincide con<span class="blank _6"> </span> </div><div class="t m0 x6 hc y119 ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 ws97">lo reportado por <span class="fc3 ws33">Moreira <span class="ff1 wsa1">et al</span><span class="ws97">. (2009)</span></span>, quien encontró que esta especie es principalmente nocturna </div><div class="t m0 x6 hc y11a ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 wsd0">en la Reser<span class="blank _6"> </span>va de la Biosfera Maya, P<span class="blank _5"></span>etén, Guatemala. L<span class="blank _5"></span>os patrones de actividad de las principales<span class="blank _6"> </span> </div><div class="t m0 x6 hc y11b ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 wsd">presas potenciales: <span class="ff1 ws4e">C<span class="blank _1"></span>uniculus paca<span class="ff2 ws33">, <span class="blank _6"> </span></span>Crax rubr<span class="blank _5"></span>a,<span class="ff2 lsc ws8"> </span>D<span class="blank _6"> </span>asypus novemcinctus<span class="ff2 ws33">, <span class="blank _6"> </span></span>Dicotyles angulatus<span class="ff2 ws33">, <span class="blank _2"> </span><span class="ff1">Mazama </span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y11c ff1 fs7 fc1 sc0 ls6 wsc8">temama<span class="ff2 ws33">, <span class="blank _5"></span><span class="ff1 wsb3">Nasua narica<span class="ff2 ws33">, <span class="blank _5"></span><span class="ff1 wsb3">Penelope purpurasc<span class="blank _1"></span>ens T<span class="blank _0"></span>apirella bairdii,<span class="ff2 ws8b"> y </span>T<span class="blank _3"></span>ayassu pecari<span class="ff2 ws8b">, y reportados por <span class="fc3 wscb">Lira-</span></span></span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y11d ff2 fs7 fc3 sc0 ls6 ws51">T<span class="blank _0"></span>orres y Briones-Salas (2012)<span class="fc1"> coincide con lo observado para los dos grandes depredador<span class="blank _5"></span>es en los<span class="blank _6"> </span> </span></div><div class="t m0 x6 hc y11e ff2 fs7 fc1 sc0 ls6 ws8">Chimalapas, Oaxaca, las cuales en su may<span class="blank _5"></span>oría son de hábitos noc<span class="blank _6"> </span>turnos y crepusculares.</div><div class="t m0 x5 hc y11f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsd1">F<span class="blank _5"></span>inalmente, los felinos silv<span class="blank _1"></span>estres son considerados especies f<span class="blank _5"></span>ocales por su alta sensibilidad a </div><div class="t m0 x6 hc y120 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsb0">la cacería, a la fragmentación, pér<span class="blank _5"></span>dida de hábitat y a la disminución de sus presas potenciales. </div><div class="t m0 x6 hc y121 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsd2">P<span class="blank _5"></span>or lo tanto, al prot<span class="blank _5"></span>eger a estas especies, se garantiza la conservación de una gran cantidad de </div><div class="t m0 x6 hc y122 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws64">especies con las que coexiste (<span class="fc3">Miller y Rabinowitz 2002</span><span class="ws8">; <span class="fc3">Drury <span class="ff1 ws65">et al</span><span class="ws64">. 2011</span></span></span>). P<span class="blank _5"></span>or lo que su presencia </div><div class="t m0 x6 hc y123 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws85">en las selvas de los Chimalapas en el estado de Oaxaca, resulta un buen indicador del estado de </div><div class="t m0 x6 hc y124 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">conservación de esta región en México<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x7 hb y125 ff3 fs8 fc2 sc0 ls2 ws2e">Agr<span class="blank _5"></span>adecimientos</div><div class="t m0 x6 hc y126 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsb0">Agr<span class="blank _1"></span>adecemos el apoyo de los poblador<span class="blank _5"></span>es de la congregación La F<span class="blank _5"></span>or<span class="blank _6"> </span>taleza, Municipio de Santa </div><div class="t m0 x6 hc y127 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">María Chimalapa, Oaxaca, y del Municipio de Uxpanapa, <span class="blank _5"></span>Ver<span class="blank _1"></span>acruz. De igual forma al CENJAGU<span class="blank _0"></span>AR, </div><div class="t m0 x6 hc y128 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsd3">coordinado por el Labora<span class="blank _5"></span>torio de Ecología y Conservación de F<span class="blank _5"></span>auna Silvestre del Instituto de </div><div class="t m0 x6 hc y129 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsd4">Ecología de la UNAM, al P<span class="blank _5"></span>rograma Bosques Mexicanos: Selva Zoque<span class="blank _1"></span>, del F<span class="blank _5"></span>ondo Mundial para la </div><div class="t m0 x6 hc y12a ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws92">Naturaleza (<span class="blank _6"> </span>W<span class="blank _6"> </span>WF por sus siglas en inglés), a la F<span class="blank _1"></span>undación Carlos Slim y a la SIP del IPN (proy<span class="blank _5"></span>ec<span class="blank _6"> </span>to </div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pf9" class="pf w0 h0" data-page-no="9"><div class="pc pc9 w0 h0"><div class="t m0 x8 h7 y60 ff2 fs6 fc1 sc0 ls2 ws5">www.mastoz<span class="blank _5"></span>oologiamexicana.org<span class="fs7 ws8 v4"> 131</span></div><div class="t m0 x9 he y61 ff7 fs6 fc1 sc0 ls2 ws8">Briones-Salas et. al.</div><div class="t m0 xc hc y62 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws9a">SIP: 20121142) por el \ue61fnanciamiento ot<span class="blank _5"></span>orgado para la realización del presente estudio<span class="blank _5"></span>. M. Lavariega </div><div class="t m0 xc hc y63 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsa2">por la elaboración de los mapas y revisión del manuscrito<span class="blank _5"></span>. MB-S agradece a la Comisión de Operación </div><div class="t m0 xc hc y64 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsda">y F<span class="blank _5"></span>omento a las actividades Académicas (C<span class="blank _5"></span>OFF<span class="blank _0"></span>A) y al programa de Estímulos al Desempeño a la </div><div class="t m0 xc hc y65 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8c">Investigación (EDI), del Instituto P<span class="blank _5"></span>olitécnico Nacional por el apoyo r<span class="blank _5"></span>ecibido. Los aut<span class="blank _5"></span>ores agradecen al </div><div class="t m0 xc hc y66 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws72">Sistema Nacional de Investigador<span class="blank _5"></span>es (SNI) y al Programa par<span class="blank _1"></span>a el Desarrollo Pr<span class="blank _5"></span>ofesional Docente para el </div><div class="t m0 xc hc y67 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">tipo Superior (PRODEP) por su reconocimiento y apo<span class="blank _5"></span>yo.</div><div class="t m0 x0 hb y12b ff3 fs8 fc2 sc0 ls2 ws8">Liter<span class="blank _1"></span>atur<span class="blank _5"></span>a citada</div><div class="t m0 x0 h17 y12c ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">A<span class="fsb wsd5">lf<span class="blank _5"></span>Aro<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _4"> </span> <span class="blank _4"> </span>S.<span class="ff2 wsdb"> 2004. Suelos<span class="blank _5"></span>. Pp. 55-65 en Biodiv<span class="blank _5"></span>ersidad de Oaxaca (García-Mendoza, A. J., M. J<span class="blank _5"></span>. Ordóñez, y </span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y12d ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws75">M. Briones-Salas, eds.). Instituto de Biología, UNAM, F<span class="blank _0"></span>ondo Oaxaqueño para la Conser<span class="blank _6"> </span>vación de la </div><div class="t m0 xc hc y12e ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">Naturaleza-W<span class="blank _0"></span>orld W<span class="blank _5"></span>ildlife F<span class="blank _5"></span>und. Ciudad de México<span class="blank _1"></span>, México<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x0 h17 y12f ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">A<span class="fsb wsd5">rAndA</span><span class="ws8">, <span class="blank _0"></span>M.<span class="ff2 ws95"> 2005a. Leoncillo<span class="blank _5"></span>, Jaguarundi (<span class="ff1 ws94">Herpailurus yagouroundi</span>). Pp<span class="blank _5"></span>. 358-359 en Los Mamífer<span class="blank _5"></span>os Silvestres </span></span></div><div class="t m0 xc hc y130 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsdc">de México (C<span class="blank _5"></span>eballos, G., y G. Oliva, eds.). F<span class="blank _5"></span>ondo de Cultura Económica/C<span class="blank _5"></span>omisión Nacional para el </div><div class="t m0 xc hc y131 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">Conocimiento y U<span class="blank _5"></span>so de la Biodiversidad. Ciudad de México<span class="blank _5"></span>, M<span class="blank _6"> </span>éxico<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x0 h17 y132 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">A<span class="fsb wsd5">rAndA</span><span class="ws8">, <span class="blank _8"> </span>M.<span class="ff2 wsdd"> 2005b. Ocelote (<span class="ff1 wsde">L<span class="blank _5"></span>eopardus pardalis<span class="ff2 wsdd">). Pp<span class="blank _5"></span>. 359-361 en Los Mamífer<span class="blank _5"></span>os Silvestres de México </span></span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y133 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsdf">(C<span class="blank _1"></span>eballos, G., y G. Oliva, eds<span class="blank _5"></span>.). Fondo de Cultur<span class="blank _5"></span>a Económica/Comisión Nacional para el Conocimient<span class="blank _5"></span>o </div><div class="t m0 xc hc y134 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">y Uso de la Biodiversidad<span class="blank _5"></span>. Ciudad de M<span class="blank _6"> </span>éxico<span class="blank _5"></span>, México.</div><div class="t m0 x0 h17 y135 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">A<span class="fsb wsd5">rAndA</span><span class="ws8">, M.<span class="ff2 wscf"> 2005c<span class="blank _1"></span>. <span class="blank _5"></span>Tigrillo (<span class="ff1 ws4b">L<span class="blank _5"></span>eopardus wiedii<span class="ff2 wscf">). Pp<span class="blank _5"></span>. 361-362 en Los Mamíferos Silv<span class="blank _1"></span>estres de México (<span class="blank _1"></span>Ceballos, </span></span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y136 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws6c">G., y G. Oliva, eds.). F<span class="blank _5"></span>ondo de Cultura Ec<span class="blank _5"></span>onómica/Comisión Nacional para el Conocimiento y Uso de </div><div class="t m0 xc hc y137 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">la Biodiversidad. C<span class="blank _1"></span>iudad de México<span class="blank _5"></span>, M<span class="blank _6"> </span>éxico<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x0 h17 y138 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">A<span class="fsb wsd5">rriA<span class="blank _5"></span>gA<span class="fs7 ws8">, l<span class="blank _5"></span>., J. <span class="blank _1"></span>M. E<span class="blank _1"></span><span class="fsb wsd5">Spino<span class="blank _1"></span>zA<span class="fs7 ws8">, C<span class="blank _1"></span>. A<span class="fsb wsd5">g<span class="blank _1"></span>uilAr<span class="fs7 ws8">,<span class="blank _5"></span> E. M<span class="fsb wsd5">A<span class="blank _5"></span>rtínEz<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _1"></span>l. g<span class="blank _1"></span><span class="fsb wsd5">óMEz<span class="fs7 ws8">,<span class="blank _1"></span> <span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _1"></span>E.<span class="ff2"> <span class="blank _5"></span><span class="ff8 wscb">l<span class="fsb wsd5">oA</span><span class="ws8">. <span class="blank _5"></span><span class="ff2 ls10 wsc2">2000. Regiones terrestres prioritarias de </span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y139 ff2 fs7 fc1 sc0 ls10 wsd6">México<span class="blank _5"></span>.<span class="ff1 ls2 ws81"> </span><span class="wse0">Comisión Nacional para el Conocimiento y Uso de la Biodiv<span class="blank _5"></span>ersidad. Ciudad de México<span class="blank _1"></span>, México<span class="blank _5"></span>.</span></div><div class="t m0 x0 h17 y13a ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">A<span class="fsb wsd5">zuArA</span><span class="ws8">, S. d<span class="blank _5"></span>.<span class="ff2 wsa1"> 2005. Estimación de abundancia de mamíferos terrestr<span class="blank _5"></span>es en un área de la Selva Lacandona, </span></span></div><div class="t m0 xc hc y13b ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">Chiapas. <span class="blank _0"></span>T<span class="blank _0"></span>esis Licenciatura, F<span class="blank _5"></span>acultad de Ciencias, UNAM. Ciudad de México<span class="blank _5"></span>, México.</div><div class="t m0 x0 h17 y13c ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">A<span class="fsb wsd5">zuArA</span><span class="ws8">, <span class="blank _0"></span>d<span class="blank _5"></span>., <span class="blank _5"></span><span class="fsb wsd5">y<span class="fs7 ws8"> <span class="blank _5"></span>r. <span class="blank _5"></span>M<span class="fsb wsd5">EdEllin</span>. <span class="blank _5"></span> <span class="blank _0"></span><span class="ff2 ws94">2007. Fototrampeo <span class="blank _1"></span>como herramienta para el estudio del jaguar y otr<span class="blank _5"></span>os mamíferos </span></span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y13d ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wse1">en la Selva Lacandona, Chiapas. P<span class="blank _5"></span>p. 143-153 en Conservación y Manejo del Jaguar en México: Estudios </div><div class="t m0 xc hc y13e ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws6a">de Caso y P<span class="blank _5"></span>erspec<span class="blank _6"> </span>tivas (Ceballos<span class="blank _5"></span>, G., C. Chávez, R. List, y H. Zarza, eds.). C<span class="blank _5"></span>ONABIO<span class="blank _6"> </span>-Alianza <span class="blank _5"></span>W<span class="blank _6"> </span>WF/T<span class="blank _0"></span>elcel-</div><div class="t m0 xc hc y13f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">Universidad Nacional Aut<span class="blank _5"></span>ónoma de M<span class="blank _6"> </span>éxico<span class="blank _5"></span>. Ciudad de México, México<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x0 h17 y140 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">B<span class="fsb wsd5">ArEA</span>\u2013A<span class="fsb wsd5">zC<span class="blank _5"></span>ón<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _6"> </span>J. <span class="blank _6"> </span>M., <span class="blank _6"> </span>E. V</span>irgóS<span class="fs7 ws8">, E. <span class="blank _6"> </span>B</span>AllEStEroS<span class="fs7 wscb">\u2013d</span>upErón<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _6"> </span>M. <span class="blank _6"> </span>M</span>olEón<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _6"> </span></span>y<span class="fs7 ws8"> <span class="blank _6"> </span>M. <span class="blank _6"> </span>C</span>hiroSA<span class="fs7 ws8">. <span class="blank _6"> </span><span class="ff2 wsc7">2007. Sur<span class="blank _6"> </span>veying carnivores </span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y141 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws6b">at large spatial scales: a comparison of f<span class="blank _5"></span>our broad-applied methods. Biodiversity and Conservation </div><div class="t m0 xc hc y142 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2">16:1213-1230.</div><div class="t m0 x0 h17 y143 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">B<span class="fsb wsd5">rionES</span>-S<span class="fsb wsd5">AlAS</span><span class="ws8">, <span class="blank _6"> </span>M., <span class="blank _2"> </span>M. <span class="blank _2"> </span>l<span class="fsb wsd5">A<span class="blank _5"></span>V<span class="blank _1"></span>AriEgA<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _6"> </span></span>E<span class="fs7 ws8"> <span class="blank _2"> </span>i. <span class="blank _2"> </span>l</span>irA<span class="fs7 wscb">-<span class="blank _5"></span>t<span class="fsb wsd5">orrES</span>.<span class="ff2 wse2"> 2012. Distribución actual y potencial del jaguar (<span class="ff1 ws8">Panthera </span></span></span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y144 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws60">onca<span class="ff2 ws8">) en Oaxaca, México<span class="blank _5"></span>. Revista Mexicana de Biodiversidad 83:246-257.</span></div><div class="t m0 x0 h17 y145 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">C<span class="fsb wsd5">ASo</span><span class="ws8">, A., <span class="blank _5"></span>C. l<span class="fsb wsd5">ópEz</span><span class="wsd7">-g<span class="fsb wsd5">onz<span class="blank _6"> </span>álEz</span></span>, E. <span class="blank _5"></span>p<span class="fsb wsd5">A<span class="blank _5"></span>y<span class="blank _0"></span>An<span class="fs7 ws8">, E. <span class="blank _5"></span>E<span class="fsb wsd5">izirik</span>, <span class="blank _5"></span>t<span class="blank _0"></span>. <span class="fsb wsd5">dE</span> o<span class="fsb wsd5">liVEirA</span>, <span class="blank _1"></span>r. l<span class="fsb wsd5">EitE</span><span class="wscb">-p<span class="fsb wsd5">itMAn</span></span>, <span class="blank _5"></span>M. k<span class="fsb wsd5">Ell<span class="blank _0"></span>y<span class="fs7 ws8">, </span>y<span class="fs7 ws8"> <span class="blank _1"></span>C. <span class="blank _0"></span>V<span class="fsb wsd5">AldErr<span class="blank _6"> </span>AMA</span><span class="wscb">.<span class="ff2 ws64"> 2008. <span class="blank _2e"></span> </span></span></span></span></span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y146 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 wse3">Panther<span class="blank _5"></span>a onca<span class="ff2 ws91">. <span class="blank _5"></span>The IUCN Red List of <span class="blank _5"></span>Threatened Species<span class="blank _5"></span>. V<span class="blank _0"></span>ersion 2014.2. <w<span class="blank _6"> </span>ww.iucnr<span class="blank _5"></span>edlist.org>. </span></div><div class="t m0 xc hc y147 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">Downloaded on 15 September 2014.</div><div class="t m0 x0 h17 y148 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">C<span class="fsb wsd5">EBAll<span class="blank _5"></span>oS<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _4"> </span>g., <span class="blank _4"> </span> <span class="blank _4"> </span>C. <span class="blank _4"> </span>C<span class="fsb">h<span class="ff9">á</span></span></span>VEz<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _2"> </span>S. <span class="blank _4"> </span>B</span>lAnCo<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _2"> </span>r. <span class="blank _4"> </span>J<span class="fsb">iM<span class="ff9">é</span></span></span>nEz<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _4"> </span>M. <span class="blank _4"> </span>l</span><span class="ff9">ó</span>pEz<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _4"> </span>o<span class="blank _0"></span>. <span class="blank _4"> </span>M<span class="fsb wsd8">oCtEzuMA</span>, <span class="blank _2"> </span>V<span class="blank _0"></span>. <span class="blank _2"> </span>t<span class="ff9 fsb">á<span class="ff8 wsd5">MEz</span></span>, <span class="blank _4"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _4"> </span>M. <span class="blank _6"> </span>V<span class="fsb wsd5">AldEz</span><span class="wscb">.<span class="ff2 ws96"> 2006. Áreas </span></span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y149 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws9e">prioritarias para la conser<span class="blank _6"> </span>vación. Pp<span class="blank _5"></span>. 13-19 en El jaguar Mexicano en el siglo XXI: Situación actual </div><div class="t m0 xc hc y14a ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wse4">y manejo (Cháv<span class="blank _5"></span>ez, C., y G. Ceballos, eds.). C<span class="blank _5"></span>ONABIO<span class="blank _6"> </span>-Alianza <span class="blank _5"></span>WWF T<span class="blank _0"></span>elc<span class="blank _1"></span>el-Universidad Nacional </div><div class="t m0 xc hc y14b ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">Autónoma de México<span class="blank _5"></span>. Ciudad de México<span class="blank _5"></span>, M<span class="blank _6"> </span>éxico<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x0 h17 y14c ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">C<span class="fsb wsd5">há<span class="blank _5"></span>VEz<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _2"> </span>C., <span class="blank _2"> </span>A. <span class="blank _2"> </span>d</span>E<span class="fs7 lse ws8"> </span>lA<span class="fs7 ws8"> <span class="blank _6"> </span>t</span>orrE<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _2"> </span>A. <span class="blank _2"> </span>B</span>árCEnAS<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _2"> </span>r. <span class="blank _2"> </span>M<span class="fsb">EdEll<span class="ff9 wsd9">ín</span></span><span class="ff9">, <span class="blank _2"> </span></span>h. <span class="blank _2"> </span>z</span>ArzA<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _4"> </span></span>y<span class="fs7 ws8"> <span class="blank _6"> </span>g. <span class="blank _2"> </span>C</span>EBAlloS<span class="fs7 ws8">. <span class="blank _6"> </span> <span class="blank _2"> </span><span class="ff2 wse5">2013. Manual de fototrampeo </span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y14d ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wse6">para estudios de fauna silvestr<span class="blank _5"></span>e. El jaguar en México como estudio de caso<span class="ff1">.</span> Alianza <span class="blank _5"></span>W<span class="blank _6"> </span>WF-<span class="blank _5"></span>T<span class="blank _0"></span>elcel, </div><div class="t m0 xc hc y14e ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">Universidad Nacional Aut<span class="blank _5"></span>ónoma de M<span class="blank _6"> </span>éxico<span class="blank _5"></span>. Ciudad de México, México<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x0 h17 y14f ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">d<span class="fsb wsd5">E</span><span class="ws8"> A<span class="fsb wsd5">lMEidA</span>, A. t<span class="blank _0"></span>., l. <span class="blank _6"> </span>S<span class="fsb wsd5">il<span class="blank _5"></span>VEirA<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _6"> </span></span>y<span class="fs7 ws8"> <span class="blank _6"> </span>J. A.<span class="ff2 lsf"> </span><span class="wscb">f</span></span>ElizolA<span class="fs7 ws8">. <span class="blank _6"> </span><span class="ff2 ws19">2004. Niche separation between the maned wolf (</span><span class="ff1">Chrysoc<span class="blank _6"> </span>yon </span></span></span></span></div><div class="t m0 xc hc y150 ff1 fs7 fc1 sc0 ls2 ws60">brachyurus<span class="ff2 wsa7">), the cr<span class="blank _5"></span>ab<span class="blank _6"> </span>-<span class="blank _6"> </span>eating fo<span class="blank _1"></span>x (<span class="ff1 ws79">Dusicyon thus</span>) and the hoar<span class="blank _6"> </span>y fox (<span class="ff1 ws79">Dusicyon vetulus</span>) in c<span class="blank _1"></span>entral Brazil. <span class="blank _2f"></span> </span></div><div class="t m0 xc hc y151 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">Journal of Zoology 262:99-106.</div><div class="t m0 x0 h17 y152 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">d<span class="fsb wsd5">rury</span><span class="ws8">, <span class="blank _30"> </span>r., <span class="blank _30"> </span>k<span class="blank _6"> </span>. <span class="blank _30"> </span>o<span class="fsb wsd5">ME<span class="blank _6"> </span>wood</span>, <span class="blank _30"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank"> </span>S. <span class="blank _30"> </span>r<span class="fsb wsd5">AndAll</span></span>.<span class="ff2 wse7"> 2011. L<span class="blank _5"></span>ess is more: the potential of quantitativ<span class="blank _1"></span>e approaches in </span></div><div class="t m0 xc hc y153 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">conservation research. Animal conservation 14:18-24.</div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div> <div id="pfa" class="pf w0 h0" data-page-no="a"><div class="pc pca w0 h0"><div class="t m0 x7 h9 y2f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">132 <span class="fs6 v3">THERY<span class="blank _0"></span>A V<span class="blank _5"></span>ol. 7 (1): 123-134</span></div><div class="t m0 x7 ha y30 ff6 fs6 fc1 sc0 ls4 ws2f">FELINOS DE L<span class="blank _5"></span>OS CHIMALAP<span class="blank _5"></span>AS, O<span class="blank _1"></span>AXA<span class="blank _5"></span>C<span class="blank _6"> </span>A.</div><div class="t m0 x7 h17 y62 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">E<span class="fsb wsd5">MMonS</span><span class="ws8">, l.<span class="ff2 ws52"> 1987. Comparativ<span class="blank _5"></span>e feeding ecology of felids in a Neotr<span class="blank _1"></span>opical rainfor<span class="blank _5"></span>est. Behavioral Ecology </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y63 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">and Sociobiology 20:271-283.</div><div class="t m0 x7 h17 y154 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">f<span class="fsb wsd5">ArrEll</span><span class="ws8">, <span class="blank _30"> </span>l., <span class="blank _30"> </span>J. <span class="blank _30"> </span>r<span class="fsb wsd5">oMAn</span>, <span class="blank _8"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _30"> </span>M. <span class="blank _30"> </span>S<span class="fsb wsd5">unquiSt</span></span>.<span class="ff2 wse9"> 2000. Dietar<span class="blank _6"> </span>y separation of sympatric carnivores Identi\ue61fed by </span></div><div class="t m0 x6 hc y155 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">molecular analysis of scats. Molecular Ec<span class="blank _5"></span>ology 9:1583-1590.</div><div class="t m0 x7 h17 y156 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">f<span class="fsb wsd5">oStEr</span><span class="ws8">, <span class="blank _0"></span>V<span class="blank _0"></span>. <span class="blank _6"> </span>C., p<span class="blank _2d"></span>. S<span class="fsb wsd5">ArMEnt<span class="blank _1"></span>o<span class="fs7 ws8">, r. S</span>ollMAnn<span class="fs7 ws8">, n. <span class="blank _5"></span>t<span class="fsb wsd5">órrES</span>, A. <span class="blank _5"></span>t<span class="blank _0"></span>. J<span class="fsb wsd5">áC<span class="blank _5"></span>oMo<span class="fs7 ws8">, n. n</span>EgrõES<span class="fs7 ws8">, </span>y<span class="fs7 ws8"> l. S</span>il<span class="blank _5"></span>VEir<span class="blank _6"> </span>A<span class="fs7 ws8">. <span class="ff2 wsea">2013. Jaguar and </span></span></span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y157 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws71">puma activity patterns and predator-prey in<span class="blank _1"></span>teractions in four Brazilian biomes<span class="blank _5"></span>. Biotropica 45:373-</div><div class="t m0 x6 hc y158 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2">379.</div><div class="t m0 x7 h17 y159 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">g<span class="fsb wsd5">ArCíA</span><span class="ws8">, E.<span class="ff2 wsea"> 1973. Modi\ue61fcaciones al sistema de clasi\ue61fcación climática de Köppen. Instituto de Geografía, </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y15a ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">Universidad Nacional Aut<span class="blank _5"></span>ónoma de M<span class="blank _6"> </span>éxico<span class="blank _5"></span>. Ciudad de México, México<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x7 h17 y15b ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">g<span class="fsb wse8">ittlEMAn</span><span class="ws8">, <span class="blank _4"> </span>J. <span class="blank _6"> </span>l., <span class="blank _4"> </span>S. <span class="blank _2"> </span>M. <span class="blank _2"> </span>f<span class="fsb wsd5">unk</span>, <span class="blank _4"> </span>d<span class="blank _0"></span>. <span class="blank _6"> </span>w<span class="blank _0"></span>. <span class="blank _4"> </span>M<span class="fsb wsd5">A<span class="blank _1"></span>CdonAld<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _2"> </span></span>y<span class="fs7 ws8"> <span class="blank _4"> </span>r. <span class="blank _2"> </span>k. <span class="blank _6"> </span>w</span>A<span class="blank _0"></span>ynE<span class="fs7 ws8">. <span class="blank _2"> </span> <span class="blank _2"> </span><span class="ff2 ws56">2001. <span class="blank _0"></span>\u201c<span class="blank _6"> </span>Why Carnivor<span class="blank _5"></span>e conser<span class="blank _6"> </span>vation<span class="blank _1"></span>\u201d? Pp<span class="blank _5"></span>. </span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y15c ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wseb">345-400 in Carnivor<span class="blank _1"></span>e Conservation (Gittleman, J. L., S. M. F<span class="blank _0"></span>unk<span class="blank _6"> </span>, D<span class="blank _1"></span>. <span class="blank _5"></span>W<span class="blank _5"></span>. Macdonald, y R. K. <span class="blank _1"></span>W<span class="blank _5"></span>ayne, </div><div class="t m0 x6 hc y15d ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">eds.). Cambridge Univ<span class="blank _1"></span>ersity Press<span class="blank _5"></span>. Cambridge, United Kingdom.</div><div class="t m0 x7 h17 y15e ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">h<span class="fsb wsd5">oogEStEiJn</span><span class="ws8">, <span class="blank _31"> </span>r., <span class="blank _31"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _31"> </span>A. <span class="blank _31"> </span>h<span class="fsb wsd5">oogEStEiJn</span></span>.<span class="ff2 wsec"> 2001. Estrategias an<span class="blank _5"></span>ti depredación para \ue61fncas ganaderas en </span></div><div class="t m0 x6 hc y15f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">Latinoamérica: Una guía. P<span class="blank _0"></span>ANTHERA. Grá\ue61fca y Edit<span class="blank _1"></span>ora Microart Ltda. Campo Grande, Brasil<span class="blank _5"></span>.</div><div class="t m0 x7 h17 y160 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">ii<span class="fsb wsd5">riArtE</span><span class="ws8"> J., <span class="blank _5"></span>w<span class="blank _0"></span>. <span class="blank _6"> </span>f<span class="fsb wsd5">rAnklin</span>, w<span class="blank _0"></span>. J<span class="fsb wsd5">ohnSon</span>, <span class="fsb wsd5">y</span> k. <span class="blank _6"> </span>r<span class="fsb wsd5">Edford</span><span class="wscb">.<span class="ff2 ws52"> 1990. Biogeographic variation of f<span class="blank _1"></span>ood habits and body </span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y161 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">size of the American puma. Oecologia 85:185-190.</div><div class="t m0 x7 h17 y162 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">J<span class="fsb wsd5">AkSiC</span><span class="ws8">, <span class="blank _2"> </span>M., <span class="blank _2"> </span>h. <span class="blank _2"> </span>g<span class="fsb wsd5">rEEnE</span>, <span class="blank _2"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _2"> </span>J. <span class="blank _6"> </span>y<span class="fsb wsd5">áñEz</span>. <span class="blank _2"> </span> <span class="blank _2"> </span><span class="ff2 wsbd">1981. <span class="blank _5"></span>The guild struc<span class="blank _6"> </span>ture of a community of predat<span class="blank _1"></span>or<span class="blank _6"> </span>y vertebrates in </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y163 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">central Chile<span class="blank _5"></span>. O<span class="blank _6"> </span>ecologia 49:21-28.</div><div class="t m0 x7 h17 y164 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">J<span class="fsb wsd5">EnkS</span><span class="ws8">, <span class="blank _2"> </span>k. <span class="blank _4"> </span>E., <span class="blank _2"> </span>p<span class="blank _2d"></span>. <span class="blank _2"> </span>C<span class="fsb wsd5">hAntEAp</span>, <span class="blank _4"> </span>k. <span class="blank _2"> </span>d<span class="fsb wsd5">AMrongChAinArong</span>, <span class="blank _2"> </span>p<span class="blank _2d"></span>. <span class="blank _4"> </span>C<span class="fsb wse8">uttEr</span>, <span class="blank _2"> </span>p<span class="blank _2d"></span>. <span class="blank _4"> </span> <span class="blank _2"> </span>C<span class="fsb wse8">uttEr</span>, <span class="blank _6"> </span>t<span class="blank _0"></span>. <span class="blank _2"> </span>r<span class="fsb wsd5">Edford</span>, <span class="blank _4"> </span>A. <span class="blank _2"> </span>J. <span class="blank _2"> </span> <span class="blank _4"> </span>l<span class="fsb wsd5">ynAM</span>, <span class="blank _6"> </span>J. <span class="blank _4"> </span>h<span class="fsb wsd5">ow<span class="blank _0"></span>Ard<span class="fs7 ws8">, </span></span></span></div><div class="t m0 x6 h17 y165 ff8 fsb fc1 sc0 ls2 wsd5">y<span class="fs7 ws8"> <span class="blank _8"> </span>p<span class="blank _2d"></span>. <span class="blank _8"> </span>l<span class="fsb wsd5">EiMgruBEr</span><span class="wscb">.<span class="ff2 wsed"> 2011. Using relative abundanc<span class="blank _5"></span>e indices from camera-trapping to test wildlif<span class="blank _5"></span>e </span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y166 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsee">conservation hypotheses \u2013 an example from Khao <span class="blank _0"></span>Y<span class="blank _0"></span>ai National Park, <span class="blank _5"></span>Thailand. <span class="blank _5"></span>T<span class="blank _5"></span>ropical Conservation </div><div class="t m0 x6 hc y167 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws58">Science<span class="ff1 ws8"> </span>4:113-131.</div><div class="t m0 x7 h17 y168 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">k<span class="fsb wsd5">ArAnth</span><span class="ws8">, <span class="blank _6"> </span>k. <span class="blank _6"> </span>u., <span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _6"> </span>J. <span class="blank _6"> </span>d<span class="blank _5"></span>. <span class="blank _6"> </span>n<span class="blank _6"> </span><span class="fsb wsd5">iCholS</span><span class="wscb">.<span class="ff2 wsef"> 1998. Estimation of tiger densities in India using Photographic captur<span class="blank _5"></span>es </span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y169 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">and recaptures<span class="blank _5"></span>. Ecology 79:2852-2862.</div><div class="t m0 x7 h17 y16a ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">k<span class="fsb wsd5">Ell<span class="blank _0"></span>y<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _2"> </span>M. <span class="blank _2"> </span>J., <span class="blank _2"> </span>A. <span class="blank _2"> </span>J. <span class="blank _2"> </span>n</span>oSS<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _2"> </span>M. <span class="blank _2"> </span>S. <span class="blank _2"> </span>d</span>i<span class="fs7 ws8"> <span class="blank _2"> </span>B</span><span class="wse8">itEtti<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _4"> </span>l. <span class="blank _6"> </span>M</span></span>AffEi<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _2"> </span>r. <span class="blank _2"> </span>l.A</span>riSpE<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _2"> </span>A. <span class="blank _2"> </span>p</span>A<span class="blank _1"></span>Viol<span class="blank _5"></span>o<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _2"> </span>C. <span class="blank _4"> </span>d<span class="blank _0"></span>. <span class="blank _2"> </span>d<span class="fsb wsd5">E</span> <span class="blank _2"> </span>A<span class="fsb wsd5">ngElo</span>, <span class="blank _6"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _2"> </span>E. <span class="blank _2"> </span>d<span class="fsb wsd5">i</span> <span class="blank _2"> </span>B<span class="fsb wsd5">lAnCo</span><span class="wscb">.<span class="ff2 ws58"> </span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y16b ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws90">2008. Estimating puma densities from camera tr<span class="blank _1"></span>apping across three study sit<span class="blank _5"></span>es: B<span class="blank _6"> </span>olivia, Argentina, </div><div class="t m0 x6 hc y16c ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">and Belize. Journal of Mammalogy 89:408- 418.</div><div class="t m0 x7 h17 y16d ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">l<span class="fsb wsd5">A<span class="blank _5"></span>V<span class="blank _5"></span>AriEgA<span class="fs7 ws8">, <span class="blank _0"></span>M. <span class="blank _0"></span>C., <span class="blank _0"></span>M. <span class="blank _0"></span>B<span class="fsb wsd5">rionES</span><span class="wscb">-S<span class="fsb wsd5">AlAS</span></span>, <span class="blank _3"></span><span class="fsb wsd5">y<span class="fs7 ws8"> <span class="blank _0"></span>C. <span class="blank _0"></span>r<span class="fsb wsd5">odríguEz</span><span class="wscb">.<span class="ff2 wsf0"> 2013. Registro del <span class="blank _0"></span>T<span class="blank _5"></span>apir Centroamericano (<span class="ff1 wsf1">T<span class="blank _3"></span>apirus bairdii<span class="ff2 ws8">) </span></span></span></span></span></span></span></span></div><div class="t m0 x6 hc y16e ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsf2">con cámaras-trampa en la Sierra Madr<span class="blank _1"></span>e de Oaxaca, México<span class="blank _5"></span>. R<span class="blank _6"> </span>evista Mexicana de Biodiversidad </div><div class="t m0 x6 hc y16f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2">84:1007-1011.</div><div class="t m0 x7 h17 y170 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">l<span class="fsb wsd5">irA</span>-<span class="blank _0"></span>t<span class="fsb wsd5">orrES</span><span class="ws8">, <span class="blank _4"> </span>i., <span class="blank _6"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _2"> </span>g. <span class="blank _2"> </span>r<span class="fsb wsd5">AMoS</span></span>-f<span class="fsb">Ern<span class="ff9">á</span><span class="wsd5">ndEz</span></span>.<span class="ff2 wse5"> 2007. El Estado del Jaguar en los Chimalapas, Oaxaca. Pp<span class="blank _5"></span>. 71-80 </span></div><div class="t m0 x6 hc y171 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws19">en Conservación y Manejo del Jaguar en México: Estudios de Caso y Perspectivas (C<span class="blank _5"></span>eballos, G., C. </div><div class="t m0 x6 hc y172 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsaf">Chávez, R. List, y H. Zarza, eds<span class="blank _1"></span>.). CONABIO-Alianza <span class="blank _0"></span>W<span class="blank _6"> </span>WF/T<span class="blank _0"></span>elcel-Universidad Nacional Autónoma </div><div class="t m0 x6 hc y173 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">de México<span class="blank _5"></span>. Ciudad de M<span class="blank _6"> </span>éxico<span class="blank _5"></span>, México.</div><div class="t m0 x7 h17 y174 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">l<span class="fsb wsd5">irA</span>-<span class="blank _0"></span>t<span class="fsb wsd5">orrES</span><span class="ws8">, <span class="blank _4"> </span>i., <span class="blank _4"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _4"> </span>M. <span class="blank _4"> </span>B<span class="fsb wsd5">rionES</span></span>-S<span class="fsb wsd5">AlAS</span>.<span class="ff2 wsf3"> 2011. I<span class="blank _6"> </span>mpacto de la ganadería ex<span class="blank _6"> </span>tensiva y cacería de subsistencia </span></div><div class="t m0 x6 hc y175 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">sobre la abundancia rela<span class="blank _1"></span>tiva de mamífer<span class="blank _5"></span>os en la S<span class="blank _6"> </span>elva Zoque<span class="blank _1"></span>, Oaxaca, México<span class="blank _5"></span>. T<span class="blank _5"></span>her<span class="blank _6"> </span>ya 2:217-244.</div><div class="t m0 x7 h17 y176 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">l<span class="fsb wsd5">irA</span>-<span class="blank _0"></span>t<span class="fsb wsd5">orrES</span><span class="ws8">, <span class="blank _4"> </span>i., <span class="blank _4"> </span>C. <span class="blank _2"> </span>g<span class="fsb wsd5">Alindo</span></span>-l<span class="fsb wsd5">EAl</span><span class="ws8">, <span class="blank _4"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _4"> </span>M. <span class="blank _2"> </span>B<span class="fsb wsd5">rionES</span></span>-S<span class="fsb wsd5">AlAS</span>.<span class="ff2 wsa4"> 2012. M<span class="blank _6"> </span>amífer<span class="blank _1"></span>os de la Selva Zoque: riqueza, uso y </span></div><div class="t m0 x6 hc y177 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">conservación. Revista de Biología <span class="blank _5"></span>T<span class="blank _5"></span>ropical 60:781-797.</div><div class="t m0 x7 h17 y178 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">l<span class="fsb wsd5">irA</span>-<span class="blank _0"></span>t<span class="fsb wsd5">orrES</span><span class="ws8">, <span class="blank _2"> </span>i., <span class="blank _6"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _6"> </span>M. <span class="blank _6"> </span>B<span class="fsb wsd5">rionES</span></span>-S<span class="fsb wsd5">Al<span class="blank _6"> </span>AS</span>.<span class="ff2 wsa6"> 2012. Abundancia relativa y pa<span class="blank _5"></span>trones de ac<span class="blank _6"> </span>tividad de los mamíferos </span></div><div class="t m0 x6 hc y179 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">de los Chimalapas, Oaxaca, México<span class="blank _5"></span>. Acta Zoológica Mexicana (n. s.) 28:566-585.</div><div class="t m0 x7 h17 y17a ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">l<span class="fsb wsd5">irA</span>-<span class="blank _0"></span>t<span class="fsb wsd5">orrES</span><span class="ws8">, <span class="blank _2"> </span>i., <span class="blank _6"> </span>M. <span class="blank _2"> </span>B<span class="fsb wsd5">rionES</span></span>-S<span class="fsb wsd5">AlAS</span><span class="ws8">, <span class="blank _6"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _2"> </span>g. <span class="blank _6"> </span>S<span class="ff9 fsb">á<span class="ff8 wsd5">nChEz</span></span></span>-r<span class="fsb wsd5">oJAS</span>.<span class="ff2 wsa5"> 2014. Abundancia relativa, Estructura poblacional, </span></div><div class="t m0 x6 hc y17b ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsf4">pref<span class="blank _1"></span>erencia de hábitat y patr<span class="blank _5"></span>ones de ac<span class="blank _6"> </span>tividad del <span class="blank _5"></span>T<span class="blank _5"></span>apir Centr<span class="blank _1"></span>oamericano <span class="ff1 wsf5">T<span class="blank _0"></span>apirus bairdii<span class="ff2 ws8"> </span></span></div><div class="t m0 x6 hc y17c ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wsf6">(P<span class="blank _5"></span>er<span class="blank _6"> </span>issodact<span class="blank _6"> </span>yla: <span class="blank _5"></span>T<span class="blank _0"></span>apiridae), en la S<span class="blank _6"> </span>elva de Los Chimalapas<span class="blank _5"></span>, Oaxaca, M<span class="blank _6"> </span>éxico<span class="blank _5"></span>. Revista de Biología </div><div class="t m0 x6 hc y17d ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws58">T<span class="blank _5"></span>ropical<span class="ff1 ws8"> </span>62:1407-1419.</div><div class="t m0 x7 h17 y17e ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">M<span class="fsb wsd5">AffEi</span><span class="ws8">, <span class="blank _4"> </span>l., <span class="blank _2"> </span>E. <span class="blank _4"> </span>C<span class="fsb wsd5">uEllAr</span>, <span class="blank _4"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _2"> </span>J. <span class="blank _4"> </span>n<span class="fsb wsd5">oSS</span></span>.<span class="ff2 ws67"> 2002. Uso de trampas cámar<span class="blank _1"></span>a para la evaluación de mamífer<span class="blank _5"></span>os en el </span></div><div class="t m0 x6 hc y17f ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 ws8">ecotono Chaco-Chiquitanía. Revista Boliviana de Ecología y Conservación Ambiental 11:55-65.</div><div class="t m0 x7 h17 y180 ff8 fs7 fc1 sc0 ls2 wscb">M<span class="fsb wsd5">AffEi</span><span class="ws8">, <span class="blank _30"> </span>l., <span class="blank _30"> </span>E. <span class="blank _8"> </span>C<span class="fsb wsd5">uEllAr</span>, <span class="blank _30"> </span><span class="fsb wsd5">y</span> <span class="blank _30"> </span>A. <span class="blank _30"> </span>n<span class="fsb wsd5">oSS</span></span>.<span class="ff2 wsf7"> 2007. Estimación de la población de jaguar con trampas cámara: </span></div><div class="t m0 x6 hc y181 ff2 fs7 fc1 sc0 ls2 wscc">Un ejemplo en Bolivia. Pp<span class="blank _5"></span>. 155-160 en Cambridge en México: Estudios de Caso y P<span class="blank _5"></span>erspec<span class="blank _6"> </span>tivas </div></div><div class="pi" data-data="{"ctm":[1.000000,0.000000,0.000000,1.000000,0.000000,0.000000]}"></div></div>
Compartir