Logo Studenta

Ablacion-por-radiofrecuencia-guiada-por-tomografa-en-pacientes-con-tumores-de-hgado-tratados-en-la-Fundacion-Clnica-Medica-Sur

Vista previa del material en texto

UNIVERSIDAD NACIONAL AUTÓNOMA 
DE MÉXICO 
FACULTAD DE MEDICINA 
DIVISIÓN DE ESTUDIOS DE POSGRADO 
 
FUNDACIÓN CLÍNICA MÉDICA SUR 
 
MÉXICO, D.F. 2009 
“ABLACIÓN POR RADIOFRECUENCIA GUIADA POR 
TOMOGRAFÍA EN PACIENTES CON TUMORES DE HÍGADO 
TRATADOS EN LA FUNDACIÓN CLÍNICA MÉDICA SUR” 
T E S I S 
PARA OBTENER EL TÍTULO DE: 
ESPECIALISTA EN RADIOLOGÍA E IMAGEN 
PRESENTA: 
DR. JOSÉ ARTURO RIVA PALACIO GUZMÁN 
 
ASESOR DE TESIS: 
DR. CARLOS ENRIQUE ROJAS MARÍN 
ADSCRITO A LA UNIDAD DE RADIOLOGÍA, IMAGEN E INTERVENCIONISMO 
FUNDACIÓN CLÍNICA MÉDICA SUR 
 
UNAM – Dirección General de Bibliotecas 
Tesis Digitales 
Restricciones de uso 
 
DERECHOS RESERVADOS © 
PROHIBIDA SU REPRODUCCIÓN TOTAL O PARCIAL 
 
Todo el material contenido en esta tesis esta protegido por la Ley Federal 
del Derecho de Autor (LFDA) de los Estados Unidos Mexicanos (México). 
El uso de imágenes, fragmentos de videos, y demás material que sea 
objeto de protección de los derechos de autor, será exclusivamente para 
fines educativos e informativos y deberá citar la fuente donde la obtuvo 
mencionando el autor o autores. Cualquier uso distinto como el lucro, 
reproducción, edición o modificación, será perseguido y sancionado por el 
respectivo titular de los Derechos de Autor. 
 
 
 
 II
 
 
 
 
 
 
Dr. Jorge Hernández Ortíz 
Profesor Titular del Curso de Especialización en 
Radiología e Imagen 
Fundación Clínica Médica Sur 
 
 
 
 
 
 
 
Dr. Javier Lizardi Cervera 
Director Académico 
Fundación Clínica Médica Sur. 
 
 
 
 
 
 
 
Dr. Carlos Enrique Rojas Marín 
Asesor de Tesis 
Adscrito a la Unidad de Radiología, Imagen e Intervencionismo 
Fundación Clínica Médica Sur 
 
 
 
 
 III
 
 
 
AGRADECIMIENTOS 
 
 
 
Antes que a nadie, a Blanca, Juan, Juan Carlos y Karen por estar siempre a 
mi lado, por su incansable apoyo y su interminable amor. 
 
 
A mi maestro, amigo y asesor de tesis Carlos Enrique Rojas Marín por haber 
dirigido ésta tesis, por todas sus enseñanzas y sus consejos. 
 
 
A mis maestros los Técnicos y Médicos Radiólogos por su paciencia y 
dedicación. 
 
 
A Rafael Choza y Claudia de Moral por hacer la diferencia durante éstos tres 
años. 
 
 
A Fabiola Gallegos y Rafael Gutiérrez por su tiempo y su interés ayudando 
con ésta tesis. 
 
 
 
El Dr. Pepe 
Agosto de 2009 
INDICE 
1 Introducción 
 
1 
2 Epidemiología 
 
3 
3 Marco Teórico 
 
4 
4 Justificación 
 
6 
5 Objetivos 
 
6 
6 Metodología 7 
 6.1. Población de Estudio 7 
 6.1.1. Área de estudio 7 
 6.1.2. Población 7 
 6.2. Criterios de inclusión 7 
 6.3. Criterios de exclusión 7 
 6.4. Diseño de estudio 8 
 6.5. Variables a determinar 8 
 
7 Materiales y método 
 
9 
8 Resultados 
 
13 
 8.1. Paciente 1 13 
 8.2. Paciente 2 16 
 8.3. Paciente 3 18 
 8.4. Paciente 4 21 
 8.5. Paciente 5 24 
 8.6. Paciente 6 26 
 8.7. Paciente 7 28 
 8.8. Paciente 8 30 
 8.9. Paciente 9 31 
 8.10. Paciente 10 32 
 8.11. Paciente 11 33 
 8.12. Gráficos de resultados 35 
 8.13. Complicaciones 38 
 
9 Discusión 
 
38 
10 Conclusiones 
 
39 
11 Referencias 
 
40 
 
 1
 “ABLACIÓN POR RADIOFRECUENCIA GUIADA POR 
TOMOGRAFÍA EN PACIENTES CON TUMORES DE HÍGADO 
TRATADOS EN LA FUNDACIÓN CLÍNICA MÉDICA SUR” 
 
1.- INTRODUCCIÓN 
 
El uso de la radiofrecuencia (RF) en el cuerpo inicio con d’Ansorval en 1891, 
cuando demostró que las ondas de radiofrecuencia eran capaces de atravesar el 
tejido vivo, elevando su temperatura sin estimular la capa neuromuscular. Este 
principio llevó en primer lugar al desarrollo del electrocauterio y el “Bovie knife”, 
tanto para cortar como para cauterizar el tejido sangrante.1 
 
El dispositivo consiste en un generador eléctrico alternante que opera en el rango 
de la radiofrecuencia, un electrodo y un parche que funciona como tierra física. 
Organ demostró que a baja energía, la alternancia de la corriente causaba colisión 
molecular en el tejido adyacente, lo que a su vez derivaba en calor y que por 
conducción se extendía al tejido adyacente resultando en coagulación y necrosis.1 
 
En los últimos 10 años ha habido un auge de las técnicas de ablación térmica de 
tumores de hígado, guiadas por diferentes técnicas de imagen. Esto se debe a 
que la ablación se reconoce como opción de tratamiento mínimamente invasiva. 
Las diferentes técnicas incluyen las que se basan en producción de calor 
(radiofrecuencia, microondas, láser o ultrasonido de alta intensidad), y las que se 
basan en frío (crioablación). En comparación con la resección quirúrgica 
(hepatectomia), los beneficios potenciales de éstas técnicas son la disminución de 
 2
la morbilidad y mortalidad y la preservación del parénquima hepático. Las ventajas 
incluyen, menor costo, aplicación en pacientes externos y en los que no son 
candidatos a cirugía, también es ampliamente utilizada en pacientes con 
recurrencia tumoral.1 
 
La mayoría de estos procedimientos pueden realizarse de forma percutánea y 
utilizando una leve sedación, lo que también ayuda reducir costos y la 
morbimortalidad. De las técnicas de ablación la que más se ha utilizado y ha 
tenido la mejor aceptación es la radiofrecuencia. Es una técnica superior a la 
utilización de microondas y a la inyección de etanol, convirtiéndose así en la 
técnica de elección para el tratamiento de tumores irresecables primarios y 
secundarios de hígado. Lo anterior debido a un mayor grado de necrosis, menos 
sesiones para el tratamiento y mayor rango de supervivencia sin tumor.3 
 
Existen pocas complicaciones se recomienda un abordaje muy cuidadoso a los 
tumores que se encuentran adyacentes al diafragma, la vesícula biliar, conductos 
biliares mayores e intestino. La estenosis biliar, colecistitis y la perforación 
intestinal, aunque son infrecuentes, son el resultado de una mala técnica de 
abordaje. Los abscesos post ablación son raros y se relacionan con pacientes 
diabéticos o que haya sido intervenidos previamente de un bypass bilioentérico. La 
siembra de tumor en el trayecto de la aguja se ha reportado en la literatura 
internacional en menos del 0.5%. Otra complicación cuando se una alto flujo de 
energía es la quemadura en la piel en la zona donde se colocan los parches de 
tierra física.2 
 3
2.- EPIDEMIOLOGIA 
 
El hepatocarcinoma y las metástasis del carcinoma colorectal son los dos tumores 
malignos más comunes del hígado. El hepatocarcinoma es el tumor primario más 
común. La incidencia del hepatocarcinoma está en aumento y se espera que esa 
tendencia continúe debido a la diseminación de la hepatitis viral B y C.8 Los 
pacientes con cirrosis hepática son los que tienen mayor riesgo de desarrollar 
hepatocarcinoma y deben ser monitoreados cada 6 meses con niveles séricos de 
alfa feto proteína y algún estudio de imagen dinámico de corte seccional 
(tomografía computarizada, resonancia magnética o ultrasonido). La gran mayoría 
de los tumores hepáticos son metástasis de origen primario en colon o mama.7 La 
quimioterapia y la radioterapia han probado no ser eficaces en el tratamiento del 
hepatocarcinoma, pero han probado resultados favorables en los tumores 
metastásicos del colon1. La cirugía es la única terapia potencialmente curativa, 
pero sólo unos pocos son candidatos al momento del diagnóstico. Debido a esto la 
radiofrecuencia ha surgido como terapia alternativa para los tumores hepáticos 
irresecables asi como tratamiento de eleccion en algunos casos. El trasplante de 
hígado sigue siendo el único tratamiento curativo para tumores hepáticos con una 
supervivencia a 5 años del 75%, pero, es una terapia limitada por falta de 
donadores.8 
 
Se define como estadío temprano del hepatocarcinoma cuando el tumor es 
solitario y tiene un diámetro de 5 cm o menos, o hasta 3 tumores de 3 cm de 
diámetro o menos.6 
 4
La ablación por radiofrecuencia es actualmente la terapiaalternativa más 
estudiada con el mayor número de protocolos y publicaciones, demostrando una 
buena aceptación y cumpliendo la meta de erradicar el tumor preservando el 
parénquima hepático.8 
 
3.- MARCO TEÓRICO 
 
Al inicio de los 90’s, un grupo de investigadores realizaron las primeras pruebas en 
hígado, demostrando, histológicamente, regiones concéntricas bien definidas de 
coagulación y necrosis.1 Equipos más modernos de radiofrecuencia producen 
lesiones térmicas con suficiente tamaño para tener implicación clínica7. En 1997 la 
FDA (Food and Drug Administration USA), aprobó la utilización y comercialización 
de agujas y generadores de radiofrecuencia para ablación de tejidos blandos a 
tres compañías: RITA, Boston Scientific y Valleylab. En mayo de 2007 la FDA 
aprobó la ablación por radiofrecuencia con aguja tipo Cool Tip como tratamiento 
específico para el hepatocarcinoma y enfermedad metastásica de hígado.1 
 
Diferentes estudios a nivel mundial han comprobado la efectividad de la ablación 
por radiofrecuencia. Los resultados van en relación al tamaño del tumor y se ha 
reportado mayor éxito en tumores pequeños.12 El 90% de los tumores menores a 
2.5 cm se destruyen en su totalidad. Entre 2.5 y 3.5 cm se destruyen entre el 70 y 
90%. De 3.5 a 5.0 cm el éxito es en el 50 a 70% de los tumores y finalmente los 
que son mayores a 5 cm se destruyen el 50%.1 Los pacientes con 
hepatocarcinoma solitario tratado por radiofrecuencia tienen una expectativa de 
 5
vida a los 3 años de 75% y los 5 años de 50%.1 Estos resultados son más 
favorables a los comparados con la cirugía ya que la sobrevida es de 41-51% a los 
5 años. Los que tienen múltiples tumores tiene una sobrevidad de 51% a los 3 
años y de 34% a los 5 años.1 
 
La ablación por radiofrecuencia ha probado ser más efectiva en el tratamiento del 
hepatocarcinoma que en la enfermedad metastásica del hígado de tumor 
colorectal.6 Se utiliza también como método paliativo para pacientes no candidatos 
a cirugía ya que la radiofrecuencia disminuye la carga tumoral mejorando la 
calidad de vida.12 A pesar de que la necrosis completa del tumor arroja una tasa 
de sobrevida del 85 a 100% en el primer año y de 33 a 52% en el tercer año, 
comparado con la resección quirúrgica, la tasa de recurrencia es alta.11 
 
Las contraindicaciones del procedimiento incluyen tumores excesivamente 
grandes y en la mayoría de los pacientes con falla hepática importante.11 El 
seguimiento se realiza con estudios de imagen dinámicos inmediatos y en 
periodos de tiempo de entre 2 y 4 meses. La finalidad principal del seguimiento es 
detectar a tiempo recurrencias para poder brindar tratamiento apropiado.14 
 
Una gran ventaja de realizar el procedimiento de forma percutánea sobre hacerlo 
de forma quirúrgica es que se puede repetir tantas veces como sea necesario en 
caso de recurrencia.1 
 
 6
4.- JUSTIFICACIÓN 
 
Internacionalmente se han demostrado los beneficios de la ablación por 
radiofrecuencia, por lo que decidimos mostrar los resultados también favorables 
en los pacientes tratados en el Hospital Médica Sur. 
 
 
 
 
5.- OBJETIVOS 
 
1.- Describir los resultados favorables de la ablación por radiofrecuencia en 
pacientes tratados en el Hospital Médica Sur. 
2.- Describir la técnica de ablación por radiofrecuencia guiada por tomografía. 
 
 7
6.- METODOLOGÍA 
 
6.1. Población de estudio 
 
6.1.1. Área de estudio 
Fundación Clínica Médica Sur 
 
6.1.2. Población 
Once pacientes con tumores primarios o secundarios de hígado tratados en el 
período de Julio de 2008 a Julio de 2009. 
 
6.2. Criterios de inclusión 
1.- Pacientes con tomografía previa con evidencia de tumor en hígado. 
2.- Pacientes con tumor de hígado irresecable. 
3.- Pacientes con tumor único de hígado menor a 5 cm. 
4.- Pacientes con hasta 3 tumores de hígado menores a 3 cm cada uno. 
5.- Pacientes que quieran ser tratados por este método. 
6.- Pacientes con consentimiento informado por escrito firmado. 
 
6.3. Criterios de exclusión 
1.- Insuficiencia hepática severa. 
2.- Tumores de hígado localizados en el hilio. 
3.- Pacientes que no deseen tratamiento por éste método. 
 
 8
6.4. Diseño de estudio 
El presente es un estudio descriptivo, retrospectivo y longitudinal. 
 
6.5. Variables a determinar 
1.- Densidad del tumor en unidades Hounsfield (U.H.) en estudio tomográfico. 
2.- Tamaño del tumor. 
3.- Vascularidad del tumor en estudio tomográfico trifásico. 
 
 9
7.- MATERIALES Y MÉTODO 
 
1.- Tomógrafo Siemens Biograph de 16 cortes 
 
2.- Se requiere la aplicación de una aguja de entre 21 y 14 gauge que se 
encuentra cubierta por una vaina aislante y en la punta tiene un electrodo, que 
debe insertarse en el centro del tumor, y que produce energía térmica creando una 
zona controlada de coagulación y necrosis. El electrodo alterna su polaridad en un 
rango de radiofrecuencia que va de los 460 a los 500 kHz, lo que causa agitación 
iónica de las partículas ubicadas al rededor del electrodo por lo que son atraídas y 
repelidas de forma alternativa, ésta rápida oscilación resulta en calor, coagulación 
y necrosis. 
 
Cuando la temperatura del electrodo excede los 50°C se produce coagulación por 
desnaturalización de las proteínas y la membrana celular. No se observa necrosis 
cuando la temperatura es menor a los 50°C, en cambio, conforme aumenta la 
temperatura del electrodo, el diámetro de necrosis también aumenta, alcanzando 
1.0 cm a 71°C y 1.6 cm a 80°C. A temperaturas mayores a los 110°C los 
resultados son inconsistentes con menores zonas de coagulación y necrosis 
debido a la deshidratación, cavitaciones, formación de gas y al tejido quemado. La 
temperatura ideal oscila entre 50 y 100°C. La distribución de la temperatura es 
casi siempre de forma esférica. Debido a que los márgenes exactos del tumor son 
difíciles de identificar debido a que puede existir enfermedad microscópica, es 
crucial destruir de 0.5 a 1.0 cm de tejido adyacente al tumor.1 
 10
Existen diferentes tipos de agujas, las hay con electrodo sencillo, o tipo “cluster” 
(racimo) que contiene tres electrodos (fig. 2). Existen también en forma de 
“paragüas” con 6 puntas en forma esférica (fig. 1). Son fácilmente visibles por 
tomografía, ultrasonido o resonancia magnética. Los hay de diferentes longitudes 
y diámetros. El sistema consiste en un generador de radiofrecuencia, una bomba 
de perfusión con mangueras de entrada y salida y parches de tierra física. El 
sistema de bombeo sirve para enfriar la punta y evitar que el tejido circundante se 
queme y funciona con solución estéril circulante a con rangos de temperatura que 
van de 10 a 22ºC. El generador tiene una potencia pico de 200 W y opera a 480 
kHz, aumenta gradualmente su potencia hasta los 200W y ahí se mantiene hasta 
que impedancia alcanza los 20 ohms. El ciclo completo de ablación dura 12 
minutos. Después de esto la aguja arroja una lectura de temperatura del tejido 
circundante a través de su termómetro. Una ablación exitosa reporta una 
temperatura del tejido entre 60 y 80°C. Existe la posibilidad de recolocar el 
electrodo y nuevas sesiones para una erradicación completa del tumor. El 
generador cuenta también con un sistema automático de seguridad que lo apaga 
cuando la temperatura alcanza los 99°C o cuando la impedancia está por debajo 
de los 25 o por arriba de los 1000 ohms.7 
 
 
 11
 
Fig 1.- Aguja para ablación por radiofrecuencia tipo “paragüas”. Boston Cientific 
 
 
 
Fig 2.- Agujas para ablación por radiofrecuencia sencilla y tipo “cluster” ambas con sistema de 
enfriamiento a través de bombeo de solución tipo Cool-tip. 
 
 12
La aplicación clínica incluye una evaluación preoperatoria (corrección de 
parámetros de coagulación, de ser necesario), forma de abordaje: percutánea; 
anestesia y medicamentos (analgésicos, antibióticos, etc). El abordaje incluye laprevia evaluación de estudios de imagen, la modalidad para guiar el procedimiento 
y la selección del dispositivo correcto. El método de imagen es la tomografía. La 
mayoría de los pacientes toleraron bien el procedimiento con anestesia 
endovenosa y una leve sedación.8 
 
El éxito de la radiofrecuencia depende de haber logrado un adecuado volumen de 
destrucción tisular.5 
 
 13
8.- RESULTADOS 
En nuestro estudio se revisaron 11 pacientes de los cuales 4 tenían tumor primario 
de hígado y 7 pacientes con tumor metastático. 
 
Hepatocarcinoma Metastásico 
 Colon Mama Neuroendocrino 
4 5 1 1 
 
Se comprobó una disminución en la densidad medida en unidades Hounsfield de 
los tumores que fueron sometidos a ablación por radiofrecuencia. También 
disminuyeron su tamaño y a los que se les realizó tomografía trifásica con 
contraste intravenoso se demostró que no reforzaban por lo que su vascularidad 
fue nula después del tratamiento. 
 
8.1. Paciente 1 
1A 
 14
 
1B 
 
 
1C 
 
 15
1D 
 
1E 
8.1. Fotografías de cortes axiales de tomografía. En las fotografías 1A y 1B se demuestra la 
disminución de la densidad pre y post ablación por radiofrecuencia de 59 a 35 U.H.. En las 
fotografías 1C y 1D se demuestra la disminución del tamaño del eje mayor del tumor de 3.15 a 2.66 
cms. La fotografía 1E demuestra los cambios por necrosis 3 meses después del tratamiento. 
 
 16
8.2. Paciente 2 
2A 
 
2B 
 
 
 17
2C 
 
2D 
 
 18
2E 
8.2. Cortes axiales de tomografía. En las fotografías 2A y 2B se demuestra la disminución de la 
densidad pre y post ablación por radiofrecuencia de 44 a 38 U.H. En las fotografías 2C y 2D se 
demuestra la disminución del tamaño del eje mayor de 2.38 a 2 cms. La fotografía 2E demuestra el 
sitio de abordaje y el tipo de aguja utilizada. 
 
8.3. Paciente 3 
3A 
 19
 
3B 
 
 
3C 
 
 20
3D 
 
3E 
 21
3F 
8.3. Cortes axiales de tomografía. En las fotografías 3A y 3B se demuestra la disminución de la 
densidad pre y post ablación por radiofrecuencia de 33 a 8.1 U.H. En las fotografías 3C y 3D se 
demuestra la disminución del tamaño del eje mayor de 4.25 a 4 cms. Las fotografías 3E y 3F 
demuestra el sitio de abordaje y el tipo de aguja utilizada. 
 
8.4. Paciente 4 
4A 
 22
4B 
 
4C 
 
 
 23
4D 
4E 
8.4. Cortes axiales de tomografía. En las fotografías 4A y 4B se demuestra la disminución de la 
densidad pre y post ablación por radiofrecuencia de tumor en hígado de 56.8 a 39.6 U.H. En las 
fotografías 4C y 4D se demuestra la disminución del tamaño del eje mayor de 2.36 a 1.75 cms. La 
fotografía 4E es una reconstrucción en tercera dimensión de alta resolución demostrando la aguja 
dentro del parénquima hepático. 
 
 24
8.5. Paciente 5 
5A 
 
 
5B 
 25
5C 
 
5D 
8.5. Cortes axiales de tomografía. En las fotografías 5A y B se demuestra la disminución de la 
densidad pre y post ablación por radiofrecuencia del tumor de hígado de 53.8 a 31 U.H. En las 
fotografías 5C y 5D se demuestra la disminución del tamaño del eje mayor de 2.49 a 1.65 cms. 
 
 
 26
8.6. Paciente 6 
6A 
 
6B 
 
 27
6C 
 
6D 
 28
6E 
8.6. Cortes axiales de tomografía. En las fotografías 6A y 6B se demuestra la disminución de la 
densidad pre y post ablación por radiofrecuencia del tumor de hígado de 38.1 a 28.3 U.H. En las 
fotografías 6C y 6D se demuestra la disminución del tamaño del eje mayor de 4.52 a 2.17 cms. En 
la fotografía 6E se observa el tipo de aguja utilizada, “cluster” de Cool Tip. 
 
8.7. Paciente 7 
 
7A 
 29
7B 
 
7C 
8.7. Cortes de tomografía. En las fotografías 7A se observa una reconstrucción en el plano sagital 
demostrando el sitio de abordaje hacia la lesión utilizando aguja sencilla Cool Tip. La fotografía 7B 
y 7C son cortes axiales donde se demuestra el tamaño inicial del tumor de 2.04 x 1.36 cms y 
posterior a la ablación de 0.78 x 0.99 cms. 
 
 30
8.8. Paciente 8 
8A 
 
8B 
8.8. Tomografías con contraste intravenoso en fase arterial. En la fotografía 8A, previa a la ablación 
por radiofrecuencia, podemos observar el reforzamiento del tumor con 71.7 U.H. y en la fotografía 
8B, posterior a la ablación, no existe reforzamiento en la zona donde existía el tumor con 20.5 U.H. 
Lo que concluye que ahora hay una zona de necrosis donde antes estaba el tumor. 
 
 31
8.9. Paciente 9 
9A 
9B 
8.9. Cortes axiales de tomografía posterior a la administración de contraste intravenoso en fase 
arterial. En la fotografía 9A se compara la densidad del parénquima hepático normal con el de una 
zona post ablación por radiofrecuencia, demostrando la hipodensidad, relacionada a la necrosis por 
el tratamiento. En la fotografía 9B se compara nuevamente el parénquima normal con la densidad 
de una nueva lesión en el mismo paciente demostrando la vascularidad importante del nuevo 
tumor. 
 32
8.10. Paciente 10 
10A 
 
10B 
8.10. Tomografías con contraste intravenoso en fase arterial. En la fotografía 10A, previa a la 
ablación por radiofrecuencia, podemos observar el reforzamiento del tumor con 59.7 U.H. y en la 
fotografía 10B, posterior a la ablación, no existe reforzamiento en la zona donde existía el tumor 
con 28.5 U.H. Lo que concluye que ahora hay una zona de necrosis donde antes estaba el tumor. 
 33
8.11. Paciente 11 
 
11A 
11B 
 
 34
11C 
 
11C 
 
 35
11D 
8.11. En los cortes axiales de tomografía 11A y 11B se demuestra la disminución de la densidad 
pre y post ablación por radiofrecuencia de tumor en hígado de 36 a 7.2 U.H. En las fotografías 11C 
y 11D se demuestra la disminución del tamaño del eje mayor de 4.22 a 2.64 cms. La fotografía 11E 
es una reconstrucción en corte coronal demostrando la aguja dentro del parénquima hepático, 
también se observa la amplia zona de necrosis. 
 
8.12. Tablas y Gráficas 
RESULTADOS EN UNIDADES HOUNSFIELD 
PACIENTE PRE RF POST RF % 
1 59 35 59.32 
2 44 38 86.36 
3 33 8.1 24.54 
4 56.8 39.6 69.71 
5 53.8 31 57.62 
6 38.1 28.3 74.27 
7 30 17 56.66 
8 71.7 20.5 28.59 
9 32 22 68.75 
10 36 7.2 20 
11 59.7 28.7 48.07 
Tabla 1 
 36
RESULTADOS EN UNIDADES HOUNSFIELD
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
PACIENTE
U
.H
. PRE RF
POST RF
%
 
Grafica 1 
 
 
RESULTADOS EN BASE AL EJE MAYOR DEL TUMOR 
 
PACIENTE PRE RF POST RF 
1 3.15 2.66 
2 2.38 2 
3 4.25 4 
4 2.36 1.75 
5 2.49 1.65 
6 4.52 2.17 
7 2 0.78 
8 4.7 3.3 
9 5.1 3 
10 4.1 2.6 
11 4.22 2.64 
Tabla 2 
 37
RESULTADOS EN BASE AL EJE MAYOR DEL TUMOR
0
1
2
3
4
5
6
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
PACIENTE
C
EN
TI
M
ET
R
O
S
Pre RF
Post RF
 
Gráfica 2 
 
Los resultados se obtuvieron de forma inmediata posterior a la radiofrecuencia a 
través de una tomografía de control donde se demostraron áreas de necrosis en el 
tumor. De forma ideal una tomografía en 2 a 4 meses demuestra el resultado real 
y final del tratamiento. Los pacientes tratados por ésta técnica en el hospital 
médica sur obtuvieron resultados inmediatos positivos. 
 
Si comparamos los resultados obtenidos en nuestra serie de pacientes con las 
publicaciones internacionales, podemos ver que los pacientes tratados en Médica 
Sur se encuentran dentro de los resultados esperados, con una disminución del 
tamaño y de la densidad medida en unidades Hounsfield del tumor que representa 
la destrucción esperada. 
 38
8.13. Complicaciones 
 
Durante la ablación por radiofrecuencia no se presentaron complicaciones 
mayores, 3 pacientes en los cuales se utilizo el sistema tipo paraguas con aguja 
coaxial presentaron sangrado a través del trocar introductor por lo cual se aplicó 
embolización percutánea con Gelfoam con resultados favorables sin identificarse 
complicaciones en los controles tomográficos. Otros dos pacientes tuvieron dolor 8 
de 10 en la escala visual análoga (EVA) por lo que fue necesario aplicar 
analgésicos intravenosos por horario. El resto no presentócomplicación alguna. 
 
 
9.- DISCUSIÓN 
 
Cada vez más pacientes reciben tratamientos de mínima invasión alternativos a la 
hepatectomía. Las ventajas de la ablación por radiofrecuencia como son: uso fácil, 
tratamiento eficiente y confiable son cruciales para difundir su utilización. 
 
Es el tratamiento de tumores hepáticos que más atención está recibiendo debido a 
que se considera ya de primera línea en estadios tempranos. Pero es un hecho 
que no podemos considerar que todos los tumores pueden ser destruidos por una 
sola técnica, sino que, en tumores de mayor tamaño deben de considerarse 
diferentes terapéuticas. 
 
 39
10.- CONCLUSIÓN 
 
La finalidad de la ablación por radiofrecuencia es la destrucción total de los 
tumores hepáticos, destruyendo las células malignas utilizando calor y causando 
mínimo daño al tejido circundante y a los órganos vecinos. 
 
El tamaño ideal del tumor para ablación por radiofrecuencia es de 3 cm o menor y 
la localización ideal es la profundidad del parénquima hepático. La necrosis está 
limitada a un volumen relativamente pequeño de tejido circundante al electrodo. 
 
La proximidad a los vasos sanguíneos importantes también juega un papel 
significante en la transmisión de calor. El flujo sanguíneo actúa como un enfriador 
limitando la necrosis térmica. 
 
El hecho de utilizar alta energía produce deshidratación temprana del tejido y el 
tejido se quema lo que disminuye el flujo de la energía y la producción del calor es 
mínima. 
 
La ablación por radiofrecuencia es una técnica relativamente nueva que requiere 
difusión para que el médico oncólogo y cirujano oncólogo reconozcan los 
pacientes candidatos a éste procedimiento. La radiología ya no tan sólo es una 
especialidad de apoyo diagnóstico sino también de apoyo terapéutico. 
 
 40
11.- REFERENCIAS 
 
1.- Todd C. Schirmang and Damian E Dupuy; Image.guide termal ablation of non 
resectable hepatic tumors using the Cool-Tip radiofrequency ablation system. Expert Rev. 
Med Devices 4(6), 803-814 (2007) 
 
2.- Thomas F. Wood, Michael Rose, Mathew Chung; Radiofrequency ablation of 231 
Unresectable Hepatic Tumors: Indications, Limitations, and Complications. Annals of 
surgical Oncology, 7(8); 593-600 (2000) 
 
3.- Sean Garrean, Justin Hering, Abdul Saied; Radiofrequency ablation of primary and 
metastatic liver tumors: a critical revie of the literature. The American Journal of Surgery 
195 (2008) 508-520 
 
4.- Leanne M. Sutherland, John A. Williams, Robert Padbury; Radiofrequency Ablation of 
Liver Tumors. Arch Surg. 2006; 141: 181-190 
 
5.- Miharu Hirakawa, Kenji Ikeda, Yusuke Kawamura, Masahiro Kobayashi. New ablation 
procedure for a radiofrequency liver tissue coagulation system using an expandable 
needle. Liver International (2007). 
 
6.- Philippe L. Pereira; Actual Role of radiofrequency ablation of liver metastases. Eur 
Radiol (2007) 17: 2062–2070 
 
7.- Ann P O’Rourke, Dieter Haemmerich, Punit Prakash. Current status of liver tumor 
ablation devices. Expert Rev. Med. Devices 4(4), 523–537 (2007) 
 
8.- Jorge A. Marrero, MSa,Shawn Pelletier. Hepatocellular Carcinoma. Clin Liver Dis 10 
(2006) 339–351 
 
9.- Ana Carolina del Pozo, Patricia López. Management of Hepatocellular Carcinoma. Clin 
Liver Dis 11 (2007) 305–321 
 
10.- Daniel I. Rosenthal. Radiofrequency Treatment. Orthop Clin N Am 37 (2006) 475–484 
 
 41
11.- David S. K. Lu, Nam C. Yu, Steven S. Raman. Radiofrequency Ablation of 
Hepatocellular Carcinoma: Treatment Success as Defined by Histologic Examination of 
the Explanted Liver. Radiology 2005; 234:954–960 
 
12.- VincentWai-To Lam, Kelvin Kwok-Chai Ng. Risk Factors and Prognostic Factors of 
Local Recurrence after Radiofrequency Ablation of Hepatocellular Carcinoma. 
j.jamcollsurg.2008.01.020. 
 
13.- Toshiya Shibata, Yuji Iimuro, Yuzo Yamamoto, Small Hepatocellular Carcinoma: 
Comparison of Radio-frequency Ablation and Percutaneous Microwave Coagulation 
Therapy. Radiology 2002; 223:331–337 
 
14.- Erwan Paulet Æ Christophe Aube´ Æ Patrick Pessaux Æ Jerome Lebigot. Factors 
Limiting Complete Tumor Ablation by Radiofrequency Ablation. Cardiovasc Intervent 
Radiol (2008) 31:107–115 
 
15.- Prodromos Hytiroglou, Young Nyun Park. Hepatic Precancerous Lesions and Small 
Hepatocellular Carcinoma. Gastroenterol Clin N Am 36 (2007) 867–887 
	Portada
	Índice
	1. Introducción
	2. Epidemiología
	3. Marco Teórico
	4. Discusión
	6. Metodología
	7. Materiales y Método
	8. Resultados
	9. Discusión
	10. Conclusión
	11. Referencias
<<
 /ASCII85EncodePages false
 /AllowTransparency false
 /AutoPositionEPSFiles true
 /AutoRotatePages /All
 /Binding /Left
 /CalGrayProfile (Dot Gain 20%)
 /CalRGBProfile (sRGB IEC61966-2.1)
 /CalCMYKProfile (U.S. Web Coated \050SWOP\051 v2)
 /sRGBProfile (sRGB IEC61966-2.1)
 /CannotEmbedFontPolicy /Warning
 /CompatibilityLevel 1.4
 /CompressObjects /Tags
 /CompressPages true
 /ConvertImagesToIndexed true
 /PassThroughJPEGImages true
 /CreateJDFFile false
 /CreateJobTicket false
 /DefaultRenderingIntent /Default
 /DetectBlends true
 /DetectCurves 0.0000
 /ColorConversionStrategy /LeaveColorUnchanged
 /DoThumbnails false
 /EmbedAllFonts true
 /EmbedOpenType false
 /ParseICCProfilesInComments true
 /EmbedJobOptions true
 /DSCReportingLevel 0
 /EmitDSCWarnings false
 /EndPage -1
 /ImageMemory 1048576
 /LockDistillerParams false
 /MaxSubsetPct 100
 /Optimize true
 /OPM 1
 /ParseDSCComments true
 /ParseDSCCommentsForDocInfo true
 /PreserveCopyPage true
 /PreserveDICMYKValues true
 /PreserveEPSInfo true
 /PreserveFlatness true
 /PreserveHalftoneInfo false
 /PreserveOPIComments false
 /PreserveOverprintSettings true
 /StartPage 1
 /SubsetFonts true
 /TransferFunctionInfo /Apply
 /UCRandBGInfo /Preserve
 /UsePrologue false
 /ColorSettingsFile ()
 /AlwaysEmbed [ true
 ]
 /NeverEmbed [ true
 ]
 /AntiAliasColorImages false
 /CropColorImages true
 /ColorImageMinResolution 300
 /ColorImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleColorImages true
 /ColorImageDownsampleType /Bicubic
 /ColorImageResolution 300
 /ColorImageDepth -1
 /ColorImageMinDownsampleDepth 1
 /ColorImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeColorImages true
 /ColorImageFilter /DCTEncode
 /AutoFilterColorImages true
 /ColorImageAutoFilterStrategy /JPEG
 /ColorACSImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /ColorImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /JPEG2000ColorACSImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /JPEG2000ColorImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /AntiAliasGrayImages false
 /CropGrayImages true
 /GrayImageMinResolution 300
 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleGrayImages true
 /GrayImageDownsampleType /Bicubic
 /GrayImageResolution 300
 /GrayImageDepth -1
 /GrayImageMinDownsampleDepth 2
 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeGrayImages true
 /GrayImageFilter /DCTEncode
 /AutoFilterGrayImages true
 /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG
 /GrayACSImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /GrayImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /JPEG2000GrayACSImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /JPEG2000GrayImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /AntiAliasMonoImages false
 /CropMonoImages true
 /MonoImageMinResolution 1200
 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleMonoImages true
 /MonoImageDownsampleType /Bicubic
 /MonoImageResolution 1200
 /MonoImageDepth -1
 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeMonoImages true
 /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode
 /MonoImageDict <<
 /K -1
 >>
 /AllowPSXObjects false
 /CheckCompliance [
 /None
 ]
 /PDFX1aCheck false
 /PDFX3Check false
 /PDFXCompliantPDFOnly false
 /PDFXNoTrimBoxErrortrue
 /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 ]
 /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true
 /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 ]
 /PDFXOutputIntentProfile ()
 /PDFXOutputConditionIdentifier ()
 /PDFXOutputCondition ()
 /PDFXRegistryName ()
 /PDFXTrapped /False
 /Description <<
 /CHS <FEFF4f7f75288fd94e9b8bbe5b9a521b5efa7684002000500044004600206587686353ef901a8fc7684c976262535370673a548c002000700072006f006f00660065007200208fdb884c9ad88d2891cf62535370300260a853ef4ee54f7f75280020004100630072006f0062006100740020548c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000204ee553ca66f49ad87248672c676562535f00521b5efa768400200050004400460020658768633002>
 /CHT <FEFF4f7f752890194e9b8a2d7f6e5efa7acb7684002000410064006f006200650020005000440046002065874ef653ef5728684c9762537088686a5f548c002000700072006f006f00660065007200204e0a73725f979ad854c18cea7684521753706548679c300260a853ef4ee54f7f75280020004100630072006f0062006100740020548c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000204ee553ca66f49ad87248672c4f86958b555f5df25efa7acb76840020005000440046002065874ef63002>
 /DAN <FEFF004200720075006700200069006e0064007300740069006c006c0069006e006700650072006e0065002000740069006c0020006100740020006f007000720065007400740065002000410064006f006200650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e007400650072002000740069006c0020006b00760061006c00690074006500740073007500640073006b007200690076006e0069006e006700200065006c006c006500720020006b006f007200720065006b007400750072006c00e60073006e0069006e0067002e0020004400650020006f007000720065007400740065006400650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e0074006500720020006b0061006e002000e50062006e00650073002000690020004100630072006f00620061007400200065006c006c006500720020004100630072006f006200610074002000520065006100640065007200200035002e00300020006f00670020006e0079006500720065002e>
 /DEU <FEFF00560065007200770065006e00640065006e0020005300690065002000640069006500730065002000450069006e007300740065006c006c0075006e00670065006e0020007a0075006d002000450072007300740065006c006c0065006e00200076006f006e002000410064006f006200650020005000440046002d0044006f006b0075006d0065006e00740065006e002c00200076006f006e002000640065006e0065006e002000530069006500200068006f00630068007700650072007400690067006500200044007200750063006b006500200061007500660020004400650073006b0074006f0070002d0044007200750063006b00650072006e00200075006e0064002000500072006f006f0066002d00470065007200e400740065006e002000650072007a0065007500670065006e0020006d00f60063006800740065006e002e002000450072007300740065006c006c007400650020005000440046002d0044006f006b0075006d0065006e007400650020006b00f6006e006e0065006e0020006d006900740020004100630072006f00620061007400200075006e0064002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e00300020006f0064006500720020006800f600680065007200200067006500f600660066006e00650074002000770065007200640065006e002e>
 /ESP <FEFF005500740069006c0069006300650020006500730074006100200063006f006e0066006900670075007200610063006900f3006e0020007000610072006100200063007200650061007200200064006f00630075006d0065006e0074006f0073002000640065002000410064006f0062006500200050004400460020007000610072006100200063006f006e00730065006700750069007200200069006d0070007200650073006900f3006e002000640065002000630061006c006900640061006400200065006e00200069006d0070007200650073006f0072006100730020006400650020006500730063007200690074006f00720069006f00200079002000680065007200720061006d00690065006e00740061007300200064006500200063006f00720072006500630063006900f3006e002e002000530065002000700075006500640065006e00200061006200720069007200200064006f00630075006d0065006e0074006f00730020005000440046002000630072006500610064006f007300200063006f006e0020004100630072006f006200610074002c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000200079002000760065007200730069006f006e0065007300200070006f00730074006500720069006f007200650073002e>
 /FRA <FEFF005500740069006c006900730065007a00200063006500730020006f007000740069006f006e00730020006100660069006e00200064006500200063007200e900650072002000640065007300200064006f00630075006d0065006e00740073002000410064006f00620065002000500044004600200070006f007500720020006400650073002000e90070007200650075007600650073002000650074002000640065007300200069006d007000720065007300730069006f006e00730020006400650020006800610075007400650020007100750061006c0069007400e90020007300750072002000640065007300200069006d007000720069006d0061006e0074006500730020006400650020006200750072006500610075002e0020004c0065007300200064006f00630075006d0065006e00740073002000500044004600200063007200e900e90073002000700065007500760065006e0074002000ea0074007200650020006f007500760065007200740073002000640061006e00730020004100630072006f006200610074002c002000610069006e00730069002000710075002700410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e0030002000650074002000760065007200730069006f006e007300200075006c007400e90072006900650075007200650073002e>
 /ITA <FEFF005500740069006c0069007a007a006100720065002000710075006500730074006500200069006d0070006f007300740061007a0069006f006e00690020007000650072002000630072006500610072006500200064006f00630075006d0065006e00740069002000410064006f006200650020005000440046002000700065007200200075006e00610020007300740061006d007000610020006400690020007100750061006c0069007400e00020007300750020007300740061006d00700061006e0074006900200065002000700072006f006f0066006500720020006400650073006b0074006f0070002e0020004900200064006f00630075006d0065006e007400690020005000440046002000630072006500610074006900200070006f00730073006f006e006f0020006500730073006500720065002000610070006500720074006900200063006f006e0020004100630072006f00620061007400200065002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000200065002000760065007200730069006f006e006900200073007500630063006500730073006900760065002e>
 /JPN <FEFF9ad854c18cea51fa529b7528002000410064006f0062006500200050004400460020658766f8306e4f5c6210306b4f7f75283057307e30593002537052376642306e753b8cea3092670059279650306b4fdd306430533068304c3067304d307e3059300230c730b930af30c830c330d730d730ea30f330bf3067306e53705237307e305f306f30d730eb30fc30d57528306b9069305730663044307e305930023053306e8a2d5b9a30674f5c62103055308c305f0020005000440046002030d530a130a430eb306f3001004100630072006f0062006100740020304a30883073002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000204ee5964d3067958b304f30533068304c3067304d307e30593002>
 /KOR <FEFFc7740020c124c815c7440020c0acc6a9d558c5ec0020b370c2a4d06cd0d10020d504b9b0d1300020bc0f0020ad50c815ae30c5d0c11c0020ace0d488c9c8b85c0020c778c1c4d560002000410064006f0062006500200050004400460020bb38c11cb97c0020c791c131d569b2c8b2e4002e0020c774b807ac8c0020c791c131b41c00200050004400460020bb38c11cb2940020004100630072006f0062006100740020bc0f002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e00300020c774c0c1c5d0c11c0020c5f40020c2180020c788c2b5b2c8b2e4002e>
 /NLD (Gebruik deze instellingen om Adobe PDF-documenten te maken voor kwaliteitsafdrukken op desktopprinters en proofers. De gemaakte PDF-documenten kunnen worden geopend met Acrobat en Adobe Reader 5.0 en hoger.)
 /NOR <FEFF004200720075006b00200064006900730073006500200069006e006e007300740069006c006c0069006e00670065006e0065002000740069006c002000e50020006f0070007000720065007400740065002000410064006f006200650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740065007200200066006f00720020007500740073006b00720069006600740020006100760020006800f800790020006b00760061006c00690074006500740020007000e500200062006f007200640073006b0072006900760065007200200065006c006c00650072002000700072006f006f006600650072002e0020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740065006e00650020006b0061006e002000e50070006e00650073002000690020004100630072006f00620061007400200065006c006c00650072002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000200065006c006c00650072002000730065006e006500720065002e>
 /PTB <FEFF005500740069006c0069007a006500200065007300730061007300200063006f006e00660069006700750072006100e700f50065007300200064006500200066006f0072006d00610020006100200063007200690061007200200064006f00630075006d0065006e0074006f0073002000410064006f0062006500200050004400460020007000610072006100200069006d0070007200650073007300f5006500730020006400650020007100750061006c0069006400610064006500200065006d00200069006d00700072006500730073006f0072006100730020006400650073006b0074006f00700020006500200064006900730070006f00730069007400690076006f0073002000640065002000700072006f00760061002e0020004f007300200064006f00630075006d0065006e0074006f00730020005000440046002000630072006900610064006f007300200070006f00640065006d0020007300650072002000610062006500720074006f007300200063006f006d0020006f0020004100630072006f006200610074002000650020006f002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e0030002000650020007600650072007300f50065007300200070006f00730074006500720069006f007200650073002e>/SUO <FEFF004b00e40079007400e40020006e00e40069007400e4002000610073006500740075006b007300690061002c0020006b0075006e0020006c0075006f0074002000410064006f0062006500200050004400460020002d0064006f006b0075006d0065006e007400740065006a00610020006c0061006100640075006b006100730074006100200074007900f6007000f60079007400e400740075006c006f0073007400750073007400610020006a00610020007600650064006f007300740075007300740061002000760061007200740065006e002e00200020004c0075006f0064007500740020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740069007400200076006f0069006400610061006e0020006100760061007400610020004100630072006f0062006100740069006c006c00610020006a0061002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e0030003a006c006c00610020006a006100200075007500640065006d006d0069006c006c0061002e>
 /SVE <FEFF0041006e007600e4006e00640020006400650020006800e4007200200069006e0073007400e4006c006c006e0069006e006700610072006e00610020006f006d002000640075002000760069006c006c00200073006b006100700061002000410064006f006200650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740020006600f600720020006b00760061006c00690074006500740073007500740073006b0072006900660074006500720020007000e5002000760061006e006c00690067006100200073006b0072006900760061007200650020006f006300680020006600f600720020006b006f007200720065006b007400750072002e002000200053006b006100700061006400650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740020006b0061006e002000f600700070006e00610073002000690020004100630072006f0062006100740020006f00630068002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e00300020006f00630068002000730065006e006100720065002e>
 /ENU (Use these settings to create Adobe PDF documents for quality printing on desktop printers and proofers. Created PDF documents can be opened with Acrobat and Adobe Reader 5.0 and later.)
 >>
 /Namespace [
 (Adobe)
 (Common)
 (1.0)
 ]
 /OtherNamespaces [
 <<
 /AsReaderSpreads false
 /CropImagesToFrames true
 /ErrorControl /WarnAndContinue
 /FlattenerIgnoreSpreadOverrides false
 /IncludeGuidesGrids false
 /IncludeNonPrinting false
 /IncludeSlug false
 /Namespace [
 (Adobe)
 (InDesign)
 (4.0)
 ]
 /OmitPlacedBitmaps false
 /OmitPlacedEPS false
 /OmitPlacedPDF false
 /SimulateOverprint /Legacy
 >>
 <<
 /AddBleedMarks false
 /AddColorBars false
 /AddCropMarks false
 /AddPageInfo false
 /AddRegMarks false
 /ConvertColors /NoConversion
 /DestinationProfileName ()
 /DestinationProfileSelector /NA
 /Downsample16BitImages true
 /FlattenerPreset <<
 /PresetSelector /MediumResolution
 >>
 /FormElements false
 /GenerateStructure true
 /IncludeBookmarks false
 /IncludeHyperlinks false
 /IncludeInteractive false
 /IncludeLayers false
 /IncludeProfiles true
 /MultimediaHandling /UseObjectSettings
 /Namespace [
 (Adobe)
 (CreativeSuite)
 (2.0)
 ]
 /PDFXOutputIntentProfileSelector /NA
 /PreserveEditing true
 /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged
 /UntaggedRGBHandling /LeaveUntagged
 /UseDocumentBleed false
 >>
 ]
>> setdistillerparams
<<
 /HWResolution [2400 2400]
 /PageSize [612.000 792.000]
>> setpagedevice
<<
 /ASCII85EncodePages false
 /AllowTransparency false
 /AutoPositionEPSFiles true
 /AutoRotatePages /All
 /Binding /Left
 /CalGrayProfile (Dot Gain 20%)
 /CalRGBProfile (sRGB IEC61966-2.1)
 /CalCMYKProfile (U.S. Web Coated \050SWOP\051 v2)
 /sRGBProfile (sRGB IEC61966-2.1)
 /CannotEmbedFontPolicy /Warning
 /CompatibilityLevel 1.4
 /CompressObjects /Tags
 /CompressPages true
 /ConvertImagesToIndexed true
 /PassThroughJPEGImages true
 /CreateJDFFile false
 /CreateJobTicket false
 /DefaultRenderingIntent /Default
 /DetectBlends true
 /DetectCurves 0.0000
 /ColorConversionStrategy /LeaveColorUnchanged
 /DoThumbnails false
 /EmbedAllFonts true
 /EmbedOpenType false
 /ParseICCProfilesInComments true
 /EmbedJobOptions true
 /DSCReportingLevel 0
 /EmitDSCWarnings false
 /EndPage -1
 /ImageMemory 1048576
 /LockDistillerParams false
 /MaxSubsetPct 100
 /Optimize true
 /OPM 1
 /ParseDSCComments true
 /ParseDSCCommentsForDocInfo true
 /PreserveCopyPage true
 /PreserveDICMYKValues true
 /PreserveEPSInfo true
 /PreserveFlatness true
 /PreserveHalftoneInfo false
 /PreserveOPIComments false
 /PreserveOverprintSettings true
 /StartPage 1
 /SubsetFonts true
 /TransferFunctionInfo /Apply
 /UCRandBGInfo /Preserve
 /UsePrologue false
 /ColorSettingsFile ()
 /AlwaysEmbed [ true
 ]
 /NeverEmbed [ true
 ]
 /AntiAliasColorImages false
 /CropColorImages true
 /ColorImageMinResolution 300
 /ColorImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleColorImages true
 /ColorImageDownsampleType /Bicubic
 /ColorImageResolution 300
 /ColorImageDepth -1
 /ColorImageMinDownsampleDepth 1
 /ColorImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeColorImages true
 /ColorImageFilter /DCTEncode
 /AutoFilterColorImages true
 /ColorImageAutoFilterStrategy /JPEG
 /ColorACSImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /ColorImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /JPEG2000ColorACSImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /JPEG2000ColorImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /AntiAliasGrayImages false
 /CropGrayImages true
 /GrayImageMinResolution 300
 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleGrayImages true
 /GrayImageDownsampleType /Bicubic
 /GrayImageResolution 300
 /GrayImageDepth -1
 /GrayImageMinDownsampleDepth 2
 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeGrayImages true
 /GrayImageFilter /DCTEncode
 /AutoFilterGrayImages true
 /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG
 /GrayACSImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /GrayImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /JPEG2000GrayACSImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /JPEG2000GrayImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /AntiAliasMonoImages false
 /CropMonoImages true
 /MonoImageMinResolution 1200
 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleMonoImages true
 /MonoImageDownsampleType /Bicubic
 /MonoImageResolution 1200
 /MonoImageDepth -1
 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeMonoImages true
 /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode
 /MonoImageDict <<
 /K -1
 >>
 /AllowPSXObjects false
 /CheckCompliance [
 /None
 ]
 /PDFX1aCheck false
 /PDFX3Check false
 /PDFXCompliantPDFOnly false
 /PDFXNoTrimBoxError true
 /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 ]
 /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true
 /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 ]
 /PDFXOutputIntentProfile ()
 /PDFXOutputConditionIdentifier ()
 /PDFXOutputCondition ()
 /PDFXRegistryName ()
 /PDFXTrapped /False
 /Description <<
 /CHS <FEFF4f7f75288fd94e9b8bbe5b9a521b5efa7684002000500044004600206587686353ef901a8fc7684c976262535370673a548c002000700072006f006f00660065007200208fdb884c9ad88d2891cf62535370300260a853ef4ee54f7f75280020004100630072006f0062006100740020548c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000204ee553ca66f49ad87248672c676562535f00521b5efa768400200050004400460020658768633002>
 /CHT <FEFF4f7f752890194e9b8a2d7f6e5efa7acb7684002000410064006f006200650020005000440046002065874ef653ef5728684c9762537088686a5f548c002000700072006f006f00660065007200204e0a73725f979ad854c18cea7684521753706548679c300260a853ef4ee54f7f75280020004100630072006f0062006100740020548c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000204ee553ca66f49ad87248672c4f86958b555f5df25efa7acb76840020005000440046002065874ef63002>
 /DAN <FEFF004200720075006700200069006e0064007300740069006c006c0069006e006700650072006e0065002000740069006c0020006100740020006f007000720065007400740065002000410064006f006200650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e007400650072002000740069006c0020006b00760061006c00690074006500740073007500640073006b007200690076006e0069006e006700200065006c006c006500720020006b006f007200720065006b007400750072006c00e60073006e0069006e0067002e0020004400650020006f007000720065007400740065006400650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e0074006500720020006b0061006e002000e50062006e00650073002000690020004100630072006f00620061007400200065006c006c006500720020004100630072006f006200610074002000520065006100640065007200200035002e00300020006f00670020006e0079006500720065002e>/DEU <FEFF00560065007200770065006e00640065006e0020005300690065002000640069006500730065002000450069006e007300740065006c006c0075006e00670065006e0020007a0075006d002000450072007300740065006c006c0065006e00200076006f006e002000410064006f006200650020005000440046002d0044006f006b0075006d0065006e00740065006e002c00200076006f006e002000640065006e0065006e002000530069006500200068006f00630068007700650072007400690067006500200044007200750063006b006500200061007500660020004400650073006b0074006f0070002d0044007200750063006b00650072006e00200075006e0064002000500072006f006f0066002d00470065007200e400740065006e002000650072007a0065007500670065006e0020006d00f60063006800740065006e002e002000450072007300740065006c006c007400650020005000440046002d0044006f006b0075006d0065006e007400650020006b00f6006e006e0065006e0020006d006900740020004100630072006f00620061007400200075006e0064002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e00300020006f0064006500720020006800f600680065007200200067006500f600660066006e00650074002000770065007200640065006e002e>
 /ESP <FEFF005500740069006c0069006300650020006500730074006100200063006f006e0066006900670075007200610063006900f3006e0020007000610072006100200063007200650061007200200064006f00630075006d0065006e0074006f0073002000640065002000410064006f0062006500200050004400460020007000610072006100200063006f006e00730065006700750069007200200069006d0070007200650073006900f3006e002000640065002000630061006c006900640061006400200065006e00200069006d0070007200650073006f0072006100730020006400650020006500730063007200690074006f00720069006f00200079002000680065007200720061006d00690065006e00740061007300200064006500200063006f00720072006500630063006900f3006e002e002000530065002000700075006500640065006e00200061006200720069007200200064006f00630075006d0065006e0074006f00730020005000440046002000630072006500610064006f007300200063006f006e0020004100630072006f006200610074002c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000200079002000760065007200730069006f006e0065007300200070006f00730074006500720069006f007200650073002e>
 /FRA <FEFF005500740069006c006900730065007a00200063006500730020006f007000740069006f006e00730020006100660069006e00200064006500200063007200e900650072002000640065007300200064006f00630075006d0065006e00740073002000410064006f00620065002000500044004600200070006f007500720020006400650073002000e90070007200650075007600650073002000650074002000640065007300200069006d007000720065007300730069006f006e00730020006400650020006800610075007400650020007100750061006c0069007400e90020007300750072002000640065007300200069006d007000720069006d0061006e0074006500730020006400650020006200750072006500610075002e0020004c0065007300200064006f00630075006d0065006e00740073002000500044004600200063007200e900e90073002000700065007500760065006e0074002000ea0074007200650020006f007500760065007200740073002000640061006e00730020004100630072006f006200610074002c002000610069006e00730069002000710075002700410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e0030002000650074002000760065007200730069006f006e007300200075006c007400e90072006900650075007200650073002e>
 /ITA <FEFF005500740069006c0069007a007a006100720065002000710075006500730074006500200069006d0070006f007300740061007a0069006f006e00690020007000650072002000630072006500610072006500200064006f00630075006d0065006e00740069002000410064006f006200650020005000440046002000700065007200200075006e00610020007300740061006d007000610020006400690020007100750061006c0069007400e00020007300750020007300740061006d00700061006e0074006900200065002000700072006f006f0066006500720020006400650073006b0074006f0070002e0020004900200064006f00630075006d0065006e007400690020005000440046002000630072006500610074006900200070006f00730073006f006e006f0020006500730073006500720065002000610070006500720074006900200063006f006e0020004100630072006f00620061007400200065002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000200065002000760065007200730069006f006e006900200073007500630063006500730073006900760065002e>
 /JPN <FEFF9ad854c18cea51fa529b7528002000410064006f0062006500200050004400460020658766f8306e4f5c6210306b4f7f75283057307e30593002537052376642306e753b8cea3092670059279650306b4fdd306430533068304c3067304d307e3059300230c730b930af30c830c330d730d730ea30f330bf3067306e53705237307e305f306f30d730eb30fc30d57528306b9069305730663044307e305930023053306e8a2d5b9a30674f5c62103055308c305f0020005000440046002030d530a130a430eb306f3001004100630072006f0062006100740020304a30883073002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000204ee5964d3067958b304f30533068304c3067304d307e30593002>
 /KOR <FEFFc7740020c124c815c7440020c0acc6a9d558c5ec0020b370c2a4d06cd0d10020d504b9b0d1300020bc0f0020ad50c815ae30c5d0c11c0020ace0d488c9c8b85c0020c778c1c4d560002000410064006f0062006500200050004400460020bb38c11cb97c0020c791c131d569b2c8b2e4002e0020c774b807ac8c0020c791c131b41c00200050004400460020bb38c11cb2940020004100630072006f0062006100740020bc0f002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e00300020c774c0c1c5d0c11c0020c5f40020c2180020c788c2b5b2c8b2e4002e>
 /NLD (Gebruik deze instellingen om Adobe PDF-documenten te maken voor kwaliteitsafdrukken op desktopprinters en proofers. De gemaakte PDF-documenten kunnen worden geopend met Acrobat en Adobe Reader 5.0 en hoger.)
 /NOR <FEFF004200720075006b00200064006900730073006500200069006e006e007300740069006c006c0069006e00670065006e0065002000740069006c002000e50020006f0070007000720065007400740065002000410064006f006200650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740065007200200066006f00720020007500740073006b00720069006600740020006100760020006800f800790020006b00760061006c00690074006500740020007000e500200062006f007200640073006b0072006900760065007200200065006c006c00650072002000700072006f006f006600650072002e0020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740065006e00650020006b0061006e002000e50070006e00650073002000690020004100630072006f00620061007400200065006c006c00650072002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000200065006c006c00650072002000730065006e006500720065002e>
 /PTB <FEFF005500740069006c0069007a006500200065007300730061007300200063006f006e00660069006700750072006100e700f50065007300200064006500200066006f0072006d00610020006100200063007200690061007200200064006f00630075006d0065006e0074006f0073002000410064006f0062006500200050004400460020007000610072006100200069006d0070007200650073007300f5006500730020006400650020007100750061006c0069006400610064006500200065006d00200069006d00700072006500730073006f0072006100730020006400650073006b0074006f00700020006500200064006900730070006f00730069007400690076006f0073002000640065002000700072006f00760061002e0020004f007300200064006f00630075006d0065006e0074006f00730020005000440046002000630072006900610064006f007300200070006f00640065006d0020007300650072002000610062006500720074006f007300200063006f006d0020006f0020004100630072006f006200610074002000650020006f002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e0030002000650020007600650072007300f50065007300200070006f00730074006500720069006f007200650073002e>
 /SUO <FEFF004b00e40079007400e40020006e00e40069007400e4002000610073006500740075006b007300690061002c0020006b0075006e0020006c0075006f0074002000410064006f0062006500200050004400460020002d0064006f006b0075006d0065006e007400740065006a00610020006c0061006100640075006b006100730074006100200074007900f6007000f60079007400e400740075006c006f0073007400750073007400610020006a00610020007600650064006f007300740075007300740061002000760061007200740065006e002e00200020004c0075006f0064007500740020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740069007400200076006f0069006400610061006e0020006100760061007400610020004100630072006f0062006100740069006c006c00610020006a0061002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e0030003a006c006c00610020006a006100200075007500640065006d006d0069006c006c0061002e>
 /SVE <FEFF0041006e007600e4006e00640020006400650020006800e4007200200069006e0073007400e4006c006c006e0069006e006700610072006e00610020006f006d002000640075002000760069006c006c00200073006b006100700061002000410064006f006200650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740020006600f600720020006b00760061006c00690074006500740073007500740073006b0072006900660074006500720020007000e5002000760061006e006c00690067006100200073006b0072006900760061007200650020006f006300680020006600f600720020006b006f007200720065006b007400750072002e002000200053006b006100700061006400650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740020006b0061006e002000f600700070006e00610073002000690020004100630072006f0062006100740020006f00630068002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e00300020006f00630068002000730065006e006100720065002e>/ENU (Use these settings to create Adobe PDF documents for quality printing on desktop printers and proofers. Created PDF documents can be opened with Acrobat and Adobe Reader 5.0 and later.)
 >>
 /Namespace [
 (Adobe)
 (Common)
 (1.0)
 ]
 /OtherNamespaces [
 <<
 /AsReaderSpreads false
 /CropImagesToFrames true
 /ErrorControl /WarnAndContinue
 /FlattenerIgnoreSpreadOverrides false
 /IncludeGuidesGrids false
 /IncludeNonPrinting false
 /IncludeSlug false
 /Namespace [
 (Adobe)
 (InDesign)
 (4.0)
 ]
 /OmitPlacedBitmaps false
 /OmitPlacedEPS false
 /OmitPlacedPDF false
 /SimulateOverprint /Legacy
 >>
 <<
 /AddBleedMarks false
 /AddColorBars false
 /AddCropMarks false
 /AddPageInfo false
 /AddRegMarks false
 /ConvertColors /NoConversion
 /DestinationProfileName ()
 /DestinationProfileSelector /NA
 /Downsample16BitImages true
 /FlattenerPreset <<
 /PresetSelector /MediumResolution
 >>
 /FormElements false
 /GenerateStructure true
 /IncludeBookmarks false
 /IncludeHyperlinks false
 /IncludeInteractive false
 /IncludeLayers false
 /IncludeProfiles true
 /MultimediaHandling /UseObjectSettings
 /Namespace [
 (Adobe)
 (CreativeSuite)
 (2.0)
 ]
 /PDFXOutputIntentProfileSelector /NA
 /PreserveEditing true
 /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged
 /UntaggedRGBHandling /LeaveUntagged
 /UseDocumentBleed false
 >>
 ]
>> setdistillerparams
<<
 /HWResolution [2400 2400]
 /PageSize [612.000 792.000]
>> setpagedevice
<<
 /ASCII85EncodePages false
 /AllowTransparency false
 /AutoPositionEPSFiles true
 /AutoRotatePages /All
 /Binding /Left
 /CalGrayProfile (Dot Gain 20%)
 /CalRGBProfile (sRGB IEC61966-2.1)
 /CalCMYKProfile (U.S. Web Coated \050SWOP\051 v2)
 /sRGBProfile (sRGB IEC61966-2.1)
 /CannotEmbedFontPolicy /Warning
 /CompatibilityLevel 1.4
 /CompressObjects /Tags
 /CompressPages true
 /ConvertImagesToIndexed true
 /PassThroughJPEGImages true
 /CreateJDFFile false
 /CreateJobTicket false
 /DefaultRenderingIntent /Default
 /DetectBlends true
 /DetectCurves 0.0000
 /ColorConversionStrategy /LeaveColorUnchanged
 /DoThumbnails false
 /EmbedAllFonts true
 /EmbedOpenType false
 /ParseICCProfilesInComments true
 /EmbedJobOptions true
 /DSCReportingLevel 0
 /EmitDSCWarnings false
 /EndPage -1
 /ImageMemory 1048576
 /LockDistillerParams false
 /MaxSubsetPct 100
 /Optimize true
 /OPM 1
 /ParseDSCComments true
 /ParseDSCCommentsForDocInfo true
 /PreserveCopyPage true
 /PreserveDICMYKValues true
 /PreserveEPSInfo true
 /PreserveFlatness true
 /PreserveHalftoneInfo false
 /PreserveOPIComments false
 /PreserveOverprintSettings true
 /StartPage 1
 /SubsetFonts true
 /TransferFunctionInfo /Apply
 /UCRandBGInfo /Preserve
 /UsePrologue false
 /ColorSettingsFile ()
 /AlwaysEmbed [ true
 ]
 /NeverEmbed [ true
 ]
 /AntiAliasColorImages false
 /CropColorImages true
 /ColorImageMinResolution 300
 /ColorImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleColorImages true
 /ColorImageDownsampleType /Bicubic
 /ColorImageResolution 300
 /ColorImageDepth -1
 /ColorImageMinDownsampleDepth 1
 /ColorImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeColorImages true
 /ColorImageFilter /DCTEncode
 /AutoFilterColorImages true
 /ColorImageAutoFilterStrategy /JPEG
 /ColorACSImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /ColorImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /JPEG2000ColorACSImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /JPEG2000ColorImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /AntiAliasGrayImages false
 /CropGrayImages true
 /GrayImageMinResolution 300
 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleGrayImages true
 /GrayImageDownsampleType /Bicubic
 /GrayImageResolution 300
 /GrayImageDepth -1
 /GrayImageMinDownsampleDepth 2
 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeGrayImages true
 /GrayImageFilter /DCTEncode
 /AutoFilterGrayImages true
 /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG
 /GrayACSImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /GrayImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /JPEG2000GrayACSImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /JPEG2000GrayImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /AntiAliasMonoImages false
 /CropMonoImages true
 /MonoImageMinResolution 1200
 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleMonoImages true
 /MonoImageDownsampleType /Bicubic
 /MonoImageResolution 1200
 /MonoImageDepth -1
 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeMonoImages true
 /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode
 /MonoImageDict <<
 /K -1
 >>
 /AllowPSXObjects false
 /CheckCompliance [
 /None
 ]
 /PDFX1aCheck false
 /PDFX3Check false
 /PDFXCompliantPDFOnly false
 /PDFXNoTrimBoxError true
 /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 ]
 /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true
 /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 ]
 /PDFXOutputIntentProfile ()
 /PDFXOutputConditionIdentifier ()
 /PDFXOutputCondition ()
 /PDFXRegistryName ()
 /PDFXTrapped /False
 /Description <<
 /CHS <FEFF4f7f75288fd94e9b8bbe5b9a521b5efa7684002000500044004600206587686353ef901a8fc7684c976262535370673a548c002000700072006f006f00660065007200208fdb884c9ad88d2891cf62535370300260a853ef4ee54f7f75280020004100630072006f0062006100740020548c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000204ee553ca66f49ad87248672c676562535f00521b5efa768400200050004400460020658768633002>
 /CHT <FEFF4f7f752890194e9b8a2d7f6e5efa7acb7684002000410064006f006200650020005000440046002065874ef653ef5728684c9762537088686a5f548c002000700072006f006f00660065007200204e0a73725f979ad854c18cea7684521753706548679c300260a853ef4ee54f7f75280020004100630072006f0062006100740020548c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000204ee553ca66f49ad87248672c4f86958b555f5df25efa7acb76840020005000440046002065874ef63002>
 /DAN <FEFF004200720075006700200069006e0064007300740069006c006c0069006e006700650072006e0065002000740069006c0020006100740020006f007000720065007400740065002000410064006f006200650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e007400650072002000740069006c0020006b00760061006c00690074006500740073007500640073006b007200690076006e0069006e006700200065006c006c006500720020006b006f007200720065006b007400750072006c00e60073006e0069006e0067002e0020004400650020006f007000720065007400740065006400650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e0074006500720020006b0061006e002000e50062006e00650073002000690020004100630072006f00620061007400200065006c006c006500720020004100630072006f006200610074002000520065006100640065007200200035002e00300020006f00670020006e0079006500720065002e>
 /DEU <FEFF00560065007200770065006e00640065006e0020005300690065002000640069006500730065002000450069006e007300740065006c006c0075006e00670065006e0020007a0075006d002000450072007300740065006c006c0065006e00200076006f006e002000410064006f006200650020005000440046002d0044006f006b0075006d0065006e00740065006e002c00200076006f006e002000640065006e0065006e002000530069006500200068006f00630068007700650072007400690067006500200044007200750063006b006500200061007500660020004400650073006b0074006f0070002d0044007200750063006b00650072006e00200075006e0064002000500072006f006f0066002d00470065007200e400740065006e002000650072007a0065007500670065006e0020006d00f60063006800740065006e002e002000450072007300740065006c006c007400650020005000440046002d0044006f006b0075006d0065006e007400650020006b00f6006e006e0065006e0020006d006900740020004100630072006f00620061007400200075006e0064002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e00300020006f0064006500720020006800f600680065007200200067006500f600660066006e00650074002000770065007200640065006e002e>/ESP <FEFF005500740069006c0069006300650020006500730074006100200063006f006e0066006900670075007200610063006900f3006e0020007000610072006100200063007200650061007200200064006f00630075006d0065006e0074006f0073002000640065002000410064006f0062006500200050004400460020007000610072006100200063006f006e00730065006700750069007200200069006d0070007200650073006900f3006e002000640065002000630061006c006900640061006400200065006e00200069006d0070007200650073006f0072006100730020006400650020006500730063007200690074006f00720069006f00200079002000680065007200720061006d00690065006e00740061007300200064006500200063006f00720072006500630063006900f3006e002e002000530065002000700075006500640065006e00200061006200720069007200200064006f00630075006d0065006e0074006f00730020005000440046002000630072006500610064006f007300200063006f006e0020004100630072006f006200610074002c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000200079002000760065007200730069006f006e0065007300200070006f00730074006500720069006f007200650073002e>
 /FRA <FEFF005500740069006c006900730065007a00200063006500730020006f007000740069006f006e00730020006100660069006e00200064006500200063007200e900650072002000640065007300200064006f00630075006d0065006e00740073002000410064006f00620065002000500044004600200070006f007500720020006400650073002000e90070007200650075007600650073002000650074002000640065007300200069006d007000720065007300730069006f006e00730020006400650020006800610075007400650020007100750061006c0069007400e90020007300750072002000640065007300200069006d007000720069006d0061006e0074006500730020006400650020006200750072006500610075002e0020004c0065007300200064006f00630075006d0065006e00740073002000500044004600200063007200e900e90073002000700065007500760065006e0074002000ea0074007200650020006f007500760065007200740073002000640061006e00730020004100630072006f006200610074002c002000610069006e00730069002000710075002700410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e0030002000650074002000760065007200730069006f006e007300200075006c007400e90072006900650075007200650073002e>
 /ITA <FEFF005500740069006c0069007a007a006100720065002000710075006500730074006500200069006d0070006f007300740061007a0069006f006e00690020007000650072002000630072006500610072006500200064006f00630075006d0065006e00740069002000410064006f006200650020005000440046002000700065007200200075006e00610020007300740061006d007000610020006400690020007100750061006c0069007400e00020007300750020007300740061006d00700061006e0074006900200065002000700072006f006f0066006500720020006400650073006b0074006f0070002e0020004900200064006f00630075006d0065006e007400690020005000440046002000630072006500610074006900200070006f00730073006f006e006f0020006500730073006500720065002000610070006500720074006900200063006f006e0020004100630072006f00620061007400200065002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000200065002000760065007200730069006f006e006900200073007500630063006500730073006900760065002e>
 /JPN <FEFF9ad854c18cea51fa529b7528002000410064006f0062006500200050004400460020658766f8306e4f5c6210306b4f7f75283057307e30593002537052376642306e753b8cea3092670059279650306b4fdd306430533068304c3067304d307e3059300230c730b930af30c830c330d730d730ea30f330bf3067306e53705237307e305f306f30d730eb30fc30d57528306b9069305730663044307e305930023053306e8a2d5b9a30674f5c62103055308c305f0020005000440046002030d530a130a430eb306f3001004100630072006f0062006100740020304a30883073002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000204ee5964d3067958b304f30533068304c3067304d307e30593002>
 /KOR <FEFFc7740020c124c815c7440020c0acc6a9d558c5ec0020b370c2a4d06cd0d10020d504b9b0d1300020bc0f0020ad50c815ae30c5d0c11c0020ace0d488c9c8b85c0020c778c1c4d560002000410064006f0062006500200050004400460020bb38c11cb97c0020c791c131d569b2c8b2e4002e0020c774b807ac8c0020c791c131b41c00200050004400460020bb38c11cb2940020004100630072006f0062006100740020bc0f002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e00300020c774c0c1c5d0c11c0020c5f40020c2180020c788c2b5b2c8b2e4002e>
 /NLD (Gebruik deze instellingen om Adobe PDF-documenten te maken voor kwaliteitsafdrukken op desktopprinters en proofers. De gemaakte PDF-documenten kunnen worden geopend met Acrobat en Adobe Reader 5.0 en hoger.)
 /NOR <FEFF004200720075006b00200064006900730073006500200069006e006e007300740069006c006c0069006e00670065006e0065002000740069006c002000e50020006f0070007000720065007400740065002000410064006f006200650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740065007200200066006f00720020007500740073006b00720069006600740020006100760020006800f800790020006b00760061006c00690074006500740020007000e500200062006f007200640073006b0072006900760065007200200065006c006c00650072002000700072006f006f006600650072002e0020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740065006e00650020006b0061006e002000e50070006e00650073002000690020004100630072006f00620061007400200065006c006c00650072002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000200065006c006c00650072002000730065006e006500720065002e>
 /PTB <FEFF005500740069006c0069007a006500200065007300730061007300200063006f006e00660069006700750072006100e700f50065007300200064006500200066006f0072006d00610020006100200063007200690061007200200064006f00630075006d0065006e0074006f0073002000410064006f0062006500200050004400460020007000610072006100200069006d0070007200650073007300f5006500730020006400650020007100750061006c0069006400610064006500200065006d00200069006d00700072006500730073006f0072006100730020006400650073006b0074006f00700020006500200064006900730070006f00730069007400690076006f0073002000640065002000700072006f00760061002e0020004f007300200064006f00630075006d0065006e0074006f00730020005000440046002000630072006900610064006f007300200070006f00640065006d0020007300650072002000610062006500720074006f007300200063006f006d0020006f0020004100630072006f006200610074002000650020006f002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e0030002000650020007600650072007300f50065007300200070006f00730074006500720069006f007200650073002e>
 /SUO <FEFF004b00e40079007400e40020006e00e40069007400e4002000610073006500740075006b007300690061002c0020006b0075006e0020006c0075006f0074002000410064006f0062006500200050004400460020002d0064006f006b0075006d0065006e007400740065006a00610020006c0061006100640075006b006100730074006100200074007900f6007000f60079007400e400740075006c006f0073007400750073007400610020006a00610020007600650064006f007300740075007300740061002000760061007200740065006e002e00200020004c0075006f0064007500740020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740069007400200076006f0069006400610061006e0020006100760061007400610020004100630072006f0062006100740069006c006c00610020006a0061002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e0030003a006c006c00610020006a006100200075007500640065006d006d0069006c006c0061002e>
 /SVE <FEFF0041006e007600e4006e00640020006400650020006800e4007200200069006e0073007400e4006c006c006e0069006e006700610072006e00610020006f006d002000640075002000760069006c006c00200073006b006100700061002000410064006f006200650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740020006600f600720020006b00760061006c00690074006500740073007500740073006b0072006900660074006500720020007000e5002000760061006e006c00690067006100200073006b0072006900760061007200650020006f006300680020006600f600720020006b006f007200720065006b007400750072002e002000200053006b006100700061006400650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e00740020006b0061006e002000f600700070006e00610073002000690020004100630072006f0062006100740020006f00630068002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e00300020006f00630068002000730065006e006100720065002e>
 /ENU (Use these settings to create Adobe PDF documents for quality printing on desktop printers and proofers. Created PDF documents can be opened with Acrobat and Adobe Reader 5.0 and later.)
 >>
 /Namespace [
 (Adobe)
 (Common)
 (1.0)
 ]
 /OtherNamespaces [
 <<
 /AsReaderSpreads false
 /CropImagesToFrames true
 /ErrorControl /WarnAndContinue
 /FlattenerIgnoreSpreadOverrides false
 /IncludeGuidesGridsfalse
 /IncludeNonPrinting false
 /IncludeSlug false
 /Namespace [
 (Adobe)
 (InDesign)
 (4.0)
 ]
 /OmitPlacedBitmaps false
 /OmitPlacedEPS false
 /OmitPlacedPDF false
 /SimulateOverprint /Legacy
 >>
 <<
 /AddBleedMarks false
 /AddColorBars false
 /AddCropMarks false
 /AddPageInfo false
 /AddRegMarks false
 /ConvertColors /NoConversion
 /DestinationProfileName ()
 /DestinationProfileSelector /NA
 /Downsample16BitImages true
 /FlattenerPreset <<
 /PresetSelector /MediumResolution
 >>
 /FormElements false
 /GenerateStructure true
 /IncludeBookmarks false
 /IncludeHyperlinks false
 /IncludeInteractive false
 /IncludeLayers false
 /IncludeProfiles true
 /MultimediaHandling /UseObjectSettings
 /Namespace [
 (Adobe)
 (CreativeSuite)
 (2.0)
 ]
 /PDFXOutputIntentProfileSelector /NA
 /PreserveEditing true
 /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged
 /UntaggedRGBHandling /LeaveUntagged
 /UseDocumentBleed false
 >>
 ]
>> setdistillerparams
<<
 /HWResolution [2400 2400]
 /PageSize [612.000 792.000]
>> setpagedevice
<<
 /ASCII85EncodePages false
 /AllowTransparency false
 /AutoPositionEPSFiles true
 /AutoRotatePages /All
 /Binding /Left
 /CalGrayProfile (Dot Gain 20%)
 /CalRGBProfile (sRGB IEC61966-2.1)
 /CalCMYKProfile (U.S. Web Coated \050SWOP\051 v2)
 /sRGBProfile (sRGB IEC61966-2.1)
 /CannotEmbedFontPolicy /Warning
 /CompatibilityLevel 1.4
 /CompressObjects /Tags
 /CompressPages true
 /ConvertImagesToIndexed true
 /PassThroughJPEGImages true
 /CreateJDFFile false
 /CreateJobTicket false
 /DefaultRenderingIntent /Default
 /DetectBlends true
 /DetectCurves 0.0000
 /ColorConversionStrategy /LeaveColorUnchanged
 /DoThumbnails false
 /EmbedAllFonts true
 /EmbedOpenType false
 /ParseICCProfilesInComments true
 /EmbedJobOptions true
 /DSCReportingLevel 0
 /EmitDSCWarnings false
 /EndPage -1
 /ImageMemory 1048576
 /LockDistillerParams false
 /MaxSubsetPct 100
 /Optimize true
 /OPM 1
 /ParseDSCComments true
 /ParseDSCCommentsForDocInfo true
 /PreserveCopyPage true
 /PreserveDICMYKValues true
 /PreserveEPSInfo true
 /PreserveFlatness true
 /PreserveHalftoneInfo false
 /PreserveOPIComments false
 /PreserveOverprintSettings true
 /StartPage 1
 /SubsetFonts true
 /TransferFunctionInfo /Apply
 /UCRandBGInfo /Preserve
 /UsePrologue false
 /ColorSettingsFile ()
 /AlwaysEmbed [ true
 ]
 /NeverEmbed [ true
 ]
 /AntiAliasColorImages false
 /CropColorImages true
 /ColorImageMinResolution 300
 /ColorImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleColorImages true
 /ColorImageDownsampleType /Bicubic
 /ColorImageResolution 300
 /ColorImageDepth -1
 /ColorImageMinDownsampleDepth 1
 /ColorImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeColorImages true
 /ColorImageFilter /DCTEncode
 /AutoFilterColorImages true
 /ColorImageAutoFilterStrategy /JPEG
 /ColorACSImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /ColorImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /JPEG2000ColorACSImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /JPEG2000ColorImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /AntiAliasGrayImages false
 /CropGrayImages true
 /GrayImageMinResolution 300
 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleGrayImages true
 /GrayImageDownsampleType /Bicubic
 /GrayImageResolution 300
 /GrayImageDepth -1
 /GrayImageMinDownsampleDepth 2
 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeGrayImages true
 /GrayImageFilter /DCTEncode
 /AutoFilterGrayImages true
 /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG
 /GrayACSImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /GrayImageDict <<
 /QFactor 0.15
 /HSamples [1 1 1 1] /VSamples [1 1 1 1]
 >>
 /JPEG2000GrayACSImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /JPEG2000GrayImageDict <<
 /TileWidth 256
 /TileHeight 256
 /Quality 30
 >>
 /AntiAliasMonoImages false
 /CropMonoImages true
 /MonoImageMinResolution 1200
 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK
 /DownsampleMonoImages true
 /MonoImageDownsampleType /Bicubic
 /MonoImageResolution 1200
 /MonoImageDepth -1
 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000
 /EncodeMonoImages true
 /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode
 /MonoImageDict <<
 /K -1
 >>
 /AllowPSXObjects false
 /CheckCompliance [
 /None
 ]
 /PDFX1aCheck false
 /PDFX3Check false
 /PDFXCompliantPDFOnly false
 /PDFXNoTrimBoxError true
 /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 ]
 /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true
 /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 0.00000
 ]
 /PDFXOutputIntentProfile ()
 /PDFXOutputConditionIdentifier ()
 /PDFXOutputCondition ()
 /PDFXRegistryName ()
 /PDFXTrapped /False
 /Description <<
 /CHS <FEFF4f7f75288fd94e9b8bbe5b9a521b5efa7684002000500044004600206587686353ef901a8fc7684c976262535370673a548c002000700072006f006f00660065007200208fdb884c9ad88d2891cf62535370300260a853ef4ee54f7f75280020004100630072006f0062006100740020548c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000204ee553ca66f49ad87248672c676562535f00521b5efa768400200050004400460020658768633002>
 /CHT <FEFF4f7f752890194e9b8a2d7f6e5efa7acb7684002000410064006f006200650020005000440046002065874ef653ef5728684c9762537088686a5f548c002000700072006f006f00660065007200204e0a73725f979ad854c18cea7684521753706548679c300260a853ef4ee54f7f75280020004100630072006f0062006100740020548c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000204ee553ca66f49ad87248672c4f86958b555f5df25efa7acb76840020005000440046002065874ef63002>
 /DAN <FEFF004200720075006700200069006e0064007300740069006c006c0069006e006700650072006e0065002000740069006c0020006100740020006f007000720065007400740065002000410064006f006200650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e007400650072002000740069006c0020006b00760061006c00690074006500740073007500640073006b007200690076006e0069006e006700200065006c006c006500720020006b006f007200720065006b007400750072006c00e60073006e0069006e0067002e0020004400650020006f007000720065007400740065006400650020005000440046002d0064006f006b0075006d0065006e0074006500720020006b0061006e002000e50062006e00650073002000690020004100630072006f00620061007400200065006c006c006500720020004100630072006f006200610074002000520065006100640065007200200035002e00300020006f00670020006e0079006500720065002e>
 /DEU <FEFF00560065007200770065006e00640065006e0020005300690065002000640069006500730065002000450069006e007300740065006c006c0075006e00670065006e0020007a0075006d002000450072007300740065006c006c0065006e00200076006f006e002000410064006f006200650020005000440046002d0044006f006b0075006d0065006e00740065006e002c00200076006f006e002000640065006e0065006e002000530069006500200068006f00630068007700650072007400690067006500200044007200750063006b006500200061007500660020004400650073006b0074006f0070002d0044007200750063006b00650072006e00200075006e0064002000500072006f006f0066002d00470065007200e400740065006e002000650072007a0065007500670065006e0020006d00f60063006800740065006e002e002000450072007300740065006c006c007400650020005000440046002d0044006f006b0075006d0065006e007400650020006b00f6006e006e0065006e0020006d006900740020004100630072006f00620061007400200075006e0064002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e00300020006f0064006500720020006800f600680065007200200067006500f600660066006e00650074002000770065007200640065006e002e>
 /ESP <FEFF005500740069006c0069006300650020006500730074006100200063006f006e0066006900670075007200610063006900f3006e0020007000610072006100200063007200650061007200200064006f00630075006d0065006e0074006f0073002000640065002000410064006f0062006500200050004400460020007000610072006100200063006f006e00730065006700750069007200200069006d0070007200650073006900f3006e002000640065002000630061006c006900640061006400200065006e00200069006d0070007200650073006f0072006100730020006400650020006500730063007200690074006f00720069006f00200079002000680065007200720061006d00690065006e00740061007300200064006500200063006f00720072006500630063006900f3006e002e002000530065002000700075006500640065006e00200061006200720069007200200064006f00630075006d0065006e0074006f00730020005000440046002000630072006500610064006f007300200063006f006e0020004100630072006f006200610074002c002000410064006f00620065002000520065006100640065007200200035002e003000200079002000760065007200730069006f006e0065007300200070006f00730074006500720069006f007200650073002e>

Otros materiales