Logo Studenta

El mecapal - selina hernandez lopz(1)

¡Estudia con miles de materiales!

Vista previa del material en texto

Rä Nde / El mecapal
Rä nde ‘nehe rä ‘bet’é de gâ ñhu’tí o de gâ zí thúhni.
 
Ndí pehé yâ pa ndí ndúdehe rä xónidehe yä sot´ézaá,yä ´bats´í…
Pa dä ´be yä nde, m´et´ó dä thet´í rä tzanzá, ´nepu dä t´uí.
Ko n´a rä zí njots´i de gâ santhe drä jät´í n´a rä thâhi de yâ ñäní ko rä
nkuhu râ thuhu rä (anilina).
Dä t’uí yâ thâhi rä nde ko ngu ‘ret’ amäyoho ngát’i. Mäxots’é dä t’uí mâ
N’aá ‘ne mâ’raá. Há rä nt’uí di ñ’ení ngu hñato, ‘Bu ya bi ñudí, dä thäi
‘ramân’aá pa dä ‘be.
Dä thäí, drä fo’tsi mäñâ há râ t’úkä zaá rä xekä’beé ‘ne ko rä nhe’mí ja 
njá’ti ‘ne…dä ts’uti há rä nzunthi.
Rä mendé dä hñudi há râ t’ ukä thúhni de gâ ndunza. Dä ‘yuí xâ ñho yä
thâhí mäñâ ‘ne njá’ti, dä hñu’tsuä râ juts’i pa dä guxä yä thâhi ‘ne dä za dä
thógi rä njät’í nú’bye dä mudí dä mpe. Rä njät’í rí má rí ´ñehe tsogi rä thâhi pa
Dä ‘met’e (asta) dä juáti.
Nja nga râ ‘met’é rä zí ‘rosâ hindä mudí hábu fúdi ‘ne hábu tsóni tä
Thâhi, hínä; dä zokuâbi n’a xeni pa yâ gu.
Yä nde ya xrä juánti, dri thekuâbi n’a xeni râ ñäní rä thâhi hábu bi mudi 
Pa drä thä’tuä yâ gu ‘ne dä t’ä’tsuä yâ, bázu sánte ko rä t’ äste.
Dí beni xâ ñho nú’bu ndrâ tsani, ndí pe’tsi ngu ‘ret’a jeyá, ndi huxâse
mä t’engâ’befí gä pe hñú ‘ret’a mäyoho yä nde gá’tho rä pa, dä k’onts’i ‘ne dä
yú rä hyádi.
Ndí ‘bâi sehe pa gä ñuni ‘ne pa gä ma rä póho. Kom’ä gá’tho rä pa ndí
hudi, mí bâhi mä ñhú’ti ‘ne menthí ndí ‘báí, hänge dí pädí ge xä rä nzabí rä
‘bendé.
El mecapal
El mecapal también es tejido de cintura o de banquito.
Haciamos mecapales para cargar el cantaro de agua, los tercios de leña,los bultos…
Para tejer mecapales, primero se hila el sánthe ( fribra del maguey) en la rueca, luego se urde.
Con una brochita de sánthe se pinta un ilo de las orilllas con una pintura que se llama anilina.
Se urden los hilos del mecapal como con doce vueltas. Encima se urdirá otro y otros mas.
En la urdidera caben como ocho. Si ya se llenó, se sacan uno por uno para tejerlos.
Se saca, se mete en el palito del telar chicoy en la pisadera que está abajo y… se cuelga en la colgadera.
El mecapalero se sienta en su banquito de tronco. Acomoda bien los hilos arriba y abajo, le pone el levantador para que levante los hilos y pueda pasar el carrete ahora que comience a tejer. El carrete va y viene dejando el hilo para ser tejido hasta terminarlo.
Como el tejido del costalito, no comienzan donde comienza y donde terminan los hilos los hilos, no; le dejan una parte para las orejas.
Los mecapales ya terminados , les cortan un pedazo de la punta del hilo donde comenzó para amarrarles sus orejas y le rasuran los bellos del sánthe con las tijeras.
Me acuerdo muy bien cuando era chico, tenia como diez años, solito me ponía mi tarea de tejer tres docenas de mecapales todo el dia, desde que salía y se metia el sol.
Me paraba sólo para comer y para ir al excusado. Como todo el dia permanecia sentado, se adormecia mi cintura y me levantaba con mucha dificultad, por eso se que es muy cansado tejer mecapales.

Continuar navegando

Materiales relacionados