Logo Studenta

platano

¡Este material tiene más páginas!

Vista previa del material en texto

..
N
o
rm
a
 T
éc
N
ic
a
 d
e c
o
m
pe
Te
N
ci
a
 L
a
bo
ra
L r
eg
io
N
a
L y
 d
is
eñ
o
 c
u
rr
ic
u
La
r 
pa
ra
 La
 c
a
Li
fi
ca
ci
ó
N
 d
e c
u
LT
iv
a
d
o
r d
e p
Lá
Ta
N
o
Norma TécNica 
de compeTeNcia LaboraL regioNaL 
y 
diseño curricuLar 
para La caLificacióN de: 
cuLTivador de pLáTaNo
La elaboración de normas y desarrollos curricula-
res homologados ha constituido la intervención 
identificada y expresada como más pertinente por 
la Red de IFP. Se trata de la acción por la integra-
ción subregional más clara desde los sectores de 
la formación profesional, el empleo y la inserción 
laboral. El proceso se ha traducido en el desarrollo 
de normas de competencia laboral, que generen 
estándares mínimos de calidad y comunes de 
cara al desarrollo curricular de las ocupaciones 
normadas. 
Una formación basada en una norma homologada 
y un diseño curricular armonizado subregional-
mente, permiten el mutuo reconocimiento de 
la formación impartida en las instituciones de la 
Red. El reconocimiento implica un paso sólido y 
definitivo de cara a la circulación y libre movilidad 
de los trabajadores calificados en la subregión y 
por tanto a la integración subregional.
El proceso, que se inició con la elaboración de 
normas y desarrollos curriculares, llevó intrínse-
camente a la necesidad de generar “metodologías 
subregionales homologadas y estandarizadas” 
para la formulación de normas, desarrollos curri-
culares y sistemas de evaluación comunes.
Instituto
Nacional de
Formación
Profesional
Te capacitamos!
Norma TécNica
de compeTeNcia LaboraL regioNaL 
y 
diseño curricuLar 
para La caLificacióN de:
cuLTivador de pLáTaNo
Programa regional
de Formación
ocuPacional e
inserción laboral
..
.. ..
diseño, diagramación e impresión litográfica: editorama s. a.
cualquier observación puede ser remitida a la siguiente dirección:
400 metros este y 25 metros norte de la iglesia santa Teresita en barrio escalante, 
san José, costa rica; cecc-sica
Teléfonos: (506) 2283-7630, (506) 2283-7629, (506) 2283-7719.
apartado Postal 62-2100, guadalupe, san José, costa rica.
el presente texto puede ser consultado en la siguiente página Web:
http://ceccsica.org/programas-accion/laboral/index.html
instituto
nacional de
Formación
Profesional
llave del Progreso
instituto nacional
de aprendizaje
Te capacitamos!
insTiTuTo nacional Tecnologico
instituto salvadoreño de Formación Profesional
esta publicación se realiza con el apoyo de
..
634.773
P963n Programa regional de Formación ocupacional e inser-
ción laboral (Foil)
 norma Técnica de competencia laboral regional 
y diseño curricular para la calificación de cultivador de 
Plátano / Foil. – 1ª. ed. –san José, c.r. : coordinación edu-
cativa y cultural centroamericana cecc/sica, 2010.
 60 p. : il. ; 24 x 17 cm.
 isbn 978-9968-633-27-7
 1.Trabajadores agrícolas – capacitación profesional. 
 2. empleos – normas. 3. mercado laboral. 4. Plátano – culti-
 vo. i. Título. 
..
i. crédiTos
..
7
..
Créditos
..
Norma TécNica regioNaL de compeTeNcia LaboraL
este documento fue elaborado por:
Nombre Institución País
olga Hidalgo ina costa rica
carmen gonzález ina costa rica
alfonso rodríguez Villalobos ina costa rica
mario néstor subuyuc inTecaP guatemala
alba Teresa gonzález inFoP Honduras
norman izaguirre inFoP Honduras
alexander mendieta inadeH Panamá
benjamín sánchez inadeH Panamá
leonardo Jiménez inadeH Panamá
dionicio garcía inFoTeP república dominicana
nelly Pedroza carballo inaTec nicaragua
dalilah solvarro moreno inaTec nicaragua
ramiro alemán norori inaTec nicaragua
mario Valle montenegro inaTec nicaragua
Josef rösner inaTec nicaragua
ruth margarita Hernández insaForP salvador
mario martínez insaForP salvador
Juan carlos miranda insaForP salvador
en la validación práctica participaron:
Nombre Institución País
alexander mendieta inadeH Panamá
olga Hidalgo ina costa rica
..
diseño curricuLar
el diseño curricular fue elaborado por:
Nombre Institución País
olga Hidalgo ina costa rica
carmen gonzález ina costa rica
alfonso rodríguez Villalobos ina costa rica
mario néstor subuyuc inTecaP guatemala
margarita Valdez inTecaP guatemala
alexander mendieta inadeH Panamá
benjamín sánchez inadeH Panamá
dixia Torres inadeH Panamá
dionicio garcía inFoTeP república dominicana
nelly Pedroza carballo inaTec nicaragua
dalilah solvarro moreno inaTec nicaragua
ramiro alemán norori inaTec nicaragua
mario Valle montenegro inaTec nicaragua
ruth Hernández insaForP salvador
mario martínez insaForP salvador
en la validación práctica participaron:
Nombre Institución País
alfonso rodríguez ina costa rica
dalila sobalvarro inaTec nicaragua
ramiro alemán inaTec nicaragua
alexander mendieta inadeH Panamá
con el apoyo de:
Nombre Institución
mario Hugo rosal organización internacional del Trabajo ( oiT)
Teresa esteban Programa regional Foil (cecc-aecid)
ronald segura Programa regional Foil (cecc-aecid)
carla rojas Programa regional Foil (cecc-aecid)
rosa e. Pérez Programa regional Foil (cecc-aecid)
Josefa segura Programa regional Foil (cecc-aecid)
Patricia corrales Programa regional Foil (cecc-aecid)
Francisco brera ministerio de Trabajo e inmigración, españa
Paulino gómez ministerio de Trabajo e inmigración, españa
i. crédiTos 5
ii. Norma TécNica de compeTeNcia LaboraL regioNaL (NTcL)
 de cuLTivador de pLáTaNo 11
1. Prólogo 13
2. Presentación 17
3. mapa de la calificación de cultivador de Plátano 19
4. datos generales de la calificación 21
5. descripción de unidades y elementos de competencia 23
iii. diseño curricuLar para La caLificacióN de cuLTivador de pLáTaNo 39
1. mapa del diseño curricular de cultivador de Plátano 41
2. datos generales de la calificación 43
3. descripción del módulo de aprendizaje 45
4. estrategias 55
5. recursos 57
6. glosario 59
Tabla de contenidos
..
ii. Norma TécNica de compeTeNcia 
LaboraL regioNaL (NTcL) de:
cuLTivador de pLáTaNo
..
13
..
Prólogo
1. próLogo
Los iNsTiTuTos NacioNaLes de formacióN profesioNaL (ifp)
los institutos de Formación Profesional (iFP) de américa central y república 
dominicana, son las instituciones responsables del desarrollo de la formación 
profesional en cada país. Todos cuentan con una Junta o consejo directivo 
tripartito, que representa a empleadores, Trabajadores y gobiernos (ministros 
de Trabajo, educación, Planificación y otros). 
los siete iFP de la subregión son:
• instituto nacional de aprendizaje de costa rica, ina
• instituto nacional de Formación Profesional y capacitación para el desa-
rrollo Humano de Panamá, inadeH
• instituto nacional de Formación Profesional de Honduras, inFoP
• instituto de Formación Técnico Profesional de la república dominicana, 
inFoTeP
• instituto nacional Tecnológico de nicaragua, inaTec
• instituto Técnico de capacitación y Productividad de guatemala, 
inTecaP 
• instituto salvadoreño de Formación Profesional de el salvador, 
insaForP
La red de ifp
en el año 2004, los institutos de la subregión deciden constituirse en una 
red con el objeto de:
• Trabajar de manera conjunta para establecer programas de cooperación 
e intercambio técnico.
• crear una red de cooperación técnica y de Formación Profesional entre 
las instituciones.
• intensificar el trabajo conjunto con la organización internacional del Tra-
bajo (oiT) y el centro interamericano para el desarrollo del conocimiento 
de la Formación Profesional (cinTerFor).
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo 
14
..
Hasta el momento la red de iFP ha coordinado y ejecutado 39 reuniones 
subregionales para el cumplimiento de los objetivos arriba citados. la red 
tomó la decisión de no dotarse de una estructura propia pesada y optó por 
una organización horizontal. 
se trata de una red de voluntades, donde los miembros participan en la medida 
de sus posibilidadese intereses, estableciendo relaciones caracterizadas por la 
solidaridad, flexibilidad y horizontalidad. el coste de las acciones comunes em-
prendidas es cubierto por las propias instituciones. 
la red desarrolla 3 proyectos subregionales estratégicos con la oficina 
internacional del Trabajo (oiT) y el Programa de Formación ocupacional e 
inserción laboral (Foil) de la agencia española de cooperación internacio-
nal para el desarrollo (aecid): 1. las Tics aplicadas a la FP; 2. Homologación 
de normas Técnicas de competencia laboral y desarrollos curriculares; 3. 
investigación sobre estado situacional, evolución y buenas prácticas de los 
iFP en la subregión.
Normas TécNicas de compeTeNcia LaboraL 
y desarroLLos curricuLares
 la elaboración de normas y desarrollos curriculares homologados ha cons-
tituido la intervención identificada y expresada como más pertinente por la 
red de iFP. se trata de la acción por la integración subregional más clara desde 
los sectores de la formación profesional, el empleo y la inserción laboral. el 
proceso se ha traducido en el desarrollo de normas de competencia laboral, 
que generen estándares mínimos de calidad y comunes de cara al desarrollo 
curricular de las ocupaciones normadas. 
una formación basada en una norma homologada y un diseño curricular armo-
nizado subregionalmente, permite el mutuo reconocimiento de la formación 
impartida en las instituciones de la red. el reconocimiento implica un paso 
sólido y definitivo de cara a la circulación y libre movilidad de los trabajadores 
calificados en la subregión y por tanto a la integración subregional.
el proceso que inició con la elaboración de normas y desarrollos curriculares, 
llevó intrínsecamente a la necesidad de generar “metodologías subregio-
nales homologadas y estandarizadas” para la formulación de normas, 
desarrollos curriculares y sistemas de evaluación comunes.
 en el año 2008 se consolida un nuevo núcleo duro de técnicos, conformado 
por los jefes o directores técnicos, que junto a los metodólogos y curricu-
listas de las siete instituciones de formación y apoyado por especialistas 
sectoriales (turismo, construcción y formación de formadores), homologan, 
15
..
Prólogo
revisan y aplican una metodología subregional para la elaboración de normas 
técnicas de competencia laboral, adecuando las normas ya elaboradas a la 
nueva metodología. 
en ese mismo año se concluyen las metodologías subregionales para la 
elaboración de diseños curriculares basados en nTcl y la metodología 
de evaluación de competencias laborales y lineamientos de certificación. 
se aplica la metodología para la elaboración de los 15 diseños curriculares 
para las normas regionales homologadas, con contenidos muy generales, ya 
que los mismos deben ser desarrollados, una vez la norma es validada por el 
sector empleador y trabajador de cada país.
creemos que las metodologías formuladas se constituyen en un instrumen-
to sumamente valioso para establecer estándares mínimos de calidad para 
todos los países y, por ello, constituyen un significativo aporte de la oiT, el 
Programa Foil/aecid/cecc y la asistencia técnica del ministerio de Trabajo 
e inmigración de españa, para la red de iFP.
durante el año 2009 se generan 7 nuevas normas en los sectores agrícola, 
agroindustria, energía y producción limpia, que son las que se presentan en 
este libro. esta publicación que estamos presentando ha sido posible gracias 
al esfuerzo de todas las instituciones miembros de la red centroamericana 
de iFP y a sus técnicos, a quienes agradecemos que nos acompañaran en 
este esfuerzo subregional. 
Teresa esteban g. 
coordinadora Técnica regional
Foil/aecid
mario Hugo rosal g. 
especialista en Formación Profesional
oiT
17
..
PreseNtaCióN
2. preseNTacióN
la presente norma ha sido elaborada en el marco de la red de instituciones 
de Formación Profesional (iFP) de centroamérica y república dominicana, 
apoyado por la oiT y el Proyecto Foil/aecid/cecc, con el objetivo de esta-
blecer los estándares mínimos con que se debe definir el currículo para la 
formación, la evaluación y la certificación de competencias de las personas 
que se desempeñen como cultivador de Plátano.
la norma Técnica de competencia laboral del cultivador de Plátano tendrá 
una cobertura de aplicación en todos los países de centroamérica y república 
dominicana, administrada por la red de instituciones de Formación Profe-
sional (iFP), con la finalidad de que la productividad y competitividad del 
cultivador de Plátano en la región, sea evaluada bajo los mismos estándares 
y compensada equitativamente en su contratación.
 
el documento integra un conjunto de conocimientos, habilidades, destrezas 
y actitudes que son aplicados al desempeño de la función productiva y que 
al ser verificados en situaciones de trabajo, permiten determinar si la perso-
na ha logrado el tipo, nivel y calidad de desempeño esperado por el sector 
laboral. contiene las unidades de competencia (funciones) y actividades que 
un trabajador competente realiza en forma periódica en su puesto de trabajo 
como cultivador de Plátano así mismo es la base para el diseño de la oferta 
de formación profesional en esta especialidad.
 
el contenido de este documento “norma Técnica de competencia laboral 
regional y diseño curricular para la calificación de cultivador de Plátano ha 
sido estructurado de forma homologada, por representantes de los países 
de la red de iFP de centroamérica y república dominicana.
la vigencia establecida en la presente norma, estará sujeta a su actualiza-
ción, de acuerdo con la demanda de los sectores productivos en el marco 
de la red de iFP de la subregión. cada país podrá hacer las adaptaciones 
necesarias de acuerdo con la naturaleza, exigencias y comportamiento de 
su mercado laboral. 
19
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal de Cultivador de PlátaNo
 
 
 
 
Elementos 
de Competencia
Unidades 
de Competencia
A1. Preparar el terreno de acuerdo a planifica-
ción tomando en cuenta la topografía, el tipo de 
suelo, requerimientos agronómicos del cultivo y 
la técnica empleada.A. Acondicionar el terreno 
para el cultivo de plátanos 
considerando la topografía y 
condiciones climáticas.
Propósito Clave
A2. Conservar el suelo considerando la topogra-
fía, condiciones climáticas y las características 
agronómicas del cultivo. 
B1. Preparar la semilla proporcionándole las ca-
racterísticas de tamaño, viabilidad y sanidad para 
la siembra.B. Establecer la plantación de 
plátano tomando en cuen-
ta la variedad y método de 
siembra. 
Cultivar plátanos aplican-
do técnicas agronómicas 
de producción, seguridad 
ocupacional y medio am-
biente. B2. Realizar la siembra considerando el trazo del 
terreno y las condiciones agro- ecológicas.
C1. Manejar el cultivo aplicando prácticas agronó-
micas, normas de seguridad y medio ambiente.
C. Manejar y cosechar el 
cultivo de plátano para su 
comercialización.
C2. Cosechar el producto con las características 
que exige el mercado, siguiendo las normas de 
manejo post cosecha. 
3. mapa de La caLificacióN de cuLTivador de pLáTaNo
21
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal de Cultivador de PlátaNo
D
AT
O
S 
G
EN
ER
A
LE
S 
D
E 
LA
 C
A
LI
FI
CA
CI
Ó
N
Có
di
go
. C
IU
O
/ A
: 0
1-
06
O
cu
pa
ci
ón
: C
ul
tiv
ad
or
 d
e 
pl
át
an
o
Pr
op
ós
it
o 
de
 la
 c
al
ifi
ca
ci
ón
: C
ul
tiv
ar
 p
lá
ta
no
s 
ap
lic
an
do
 t
éc
ni
ca
s 
ag
ro
nó
m
ic
as
 d
e 
pr
od
uc
ci
ón
, s
eg
ur
id
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
 y
 m
ed
id
as
 d
e 
pr
ot
ec
ci
ón
 p
er
so
na
l y
 a
l a
m
bi
en
te
.
N
iv
el
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
: 2
Ju
st
ifi
ca
ci
ón
 d
el
 n
iv
el
 p
ro
pu
es
to
: L
as
 p
er
so
na
s 
ca
nd
id
at
as
 a
 e
st
a 
ca
lifi
ca
ci
ón
 d
e-
be
n 
de
sa
rr
ol
la
r f
un
ci
on
es
 d
e 
na
tu
ra
le
za
 m
uy
 d
iv
er
sa
s 
qu
e 
re
qu
ie
re
n 
de
 la
 c
ol
ab
o-
ra
ci
ón
 ytr
ab
aj
o 
en
 e
qu
ip
o,
 re
sp
on
sa
bi
lid
ad
, y
 s
ob
re
 to
do
 la
 p
re
se
rv
ac
ió
n 
de
l s
ue
lo
 
y 
el
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
Fe
ch
a 
de
 e
la
bo
ra
ci
ón
 d
e 
la
 n
or
m
a:
 n
ov
ie
m
br
e,
 
20
09
.
Fe
ch
a 
de
 p
ub
lic
ac
ió
n 
de
 la
 n
or
m
a:
 M
ar
zo
 2
01
0.
Ti
em
po
 e
n 
qu
e 
de
be
rá
 re
vi
sa
rs
e 
la
 n
or
m
a:
 5
 
añ
os
.
N
o.
 d
e 
re
vi
si
ón
: P
rim
er
a 
ed
ic
ió
n.
Se
ct
or
: 
( X
 )
Ag
ro
pe
cu
ar
io
Á
re
a 
de
 c
om
pe
te
nc
ia
: 0
1.
 A
gr
ic
ul
tu
ra
. 
Cu
lti
vo
s 
en
 g
en
er
al
; c
ul
tiv
o 
de
 p
ro
du
ct
os
 d
e 
m
er
ca
do
; h
or
tic
ul
tu
ra
.
( 
 )
In
du
st
ria
( 
 )
Co
m
er
ci
o 
y 
Se
rv
ic
io
s
Ti
po
 d
e 
no
rm
a:
 
 
 
 
 
( 
 ) 
N
ac
io
na
l 
 
 
 
 
 
 
 
 (
 X
 ) 
Su
br
eg
io
na
l
U
ni
da
de
s 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
 L
ab
or
al
 (U
CL
) q
ue
 c
on
fo
rm
an
 la
 C
al
ifi
ca
ci
ón
a)
Ac
on
di
ci
on
ar
 e
l t
er
re
no
 p
ar
a 
el
 c
ul
tiv
o 
de
 p
lá
ta
no
s 
co
ns
id
er
an
do
 la
 to
po
gr
af
ía
 y
 c
on
di
ci
on
es
 c
lim
át
ic
as
.
b)
Es
ta
bl
ec
er
 la
 p
la
nt
ac
ió
n 
de
 p
lá
ta
no
 to
m
an
do
 e
n 
cu
en
ta
 la
 v
ar
ie
da
d 
y 
m
ét
od
o 
de
 s
ie
m
br
a.
c)
M
an
ej
ar
 la
 p
la
nt
ac
ió
n 
y 
el
 p
ro
du
ct
o 
to
m
an
do
 e
n 
cu
en
ta
 la
 v
ar
ie
da
d,
 e
l s
ue
lo
 y
 e
l c
lim
a.
 
4. daTos geNeraLes de La caLificacióN
23
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Có
di
go
 d
e 
la
 U
CL
: C
IU
O
/ A
: 0
1-
06
Tí
tu
lo
 d
e 
la
 U
ni
da
d 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
 L
ab
or
al
. A
co
nd
ic
io
na
r 
 e
l t
er
re
no
 p
ar
a 
el
 c
ul
tiv
o 
de
 
pl
át
an
os
 c
on
si
de
ra
nd
o 
la
 to
po
gr
af
ía
 y
 c
on
di
ci
on
es
 c
lim
át
ic
as
.
Pr
op
ós
it
o 
de
 la
 U
CL
: S
er
vi
r c
om
o 
re
fe
re
nt
e 
su
br
eg
io
na
l p
ar
a 
la
 e
va
lu
ac
ió
n 
y 
fo
rm
ac
ió
n 
de
 la
s 
pe
rs
on
as
 in
te
re
sa
da
s 
en
 c
er
tifi
ca
rs
e 
en
 e
l 
ac
on
di
ci
on
am
ie
nt
o 
de
l t
er
re
no
 p
ar
a 
el
 c
ul
tiv
o 
de
 p
lá
ta
no
s 
co
ns
id
er
an
do
 la
 to
po
gr
af
ía
 y
 c
on
di
ci
on
es
 c
lim
át
ic
as
.
El
em
en
to
s 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
 L
ab
or
al
 (E
.C
.L
) q
ue
 c
on
fo
rm
an
 la
 U
ni
da
d 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
Re
fe
re
nc
ia
: 1
 d
e 
2 
Tí
tu
lo
 d
el
 e
le
m
en
to
: P
re
pa
ra
r e
l t
er
re
no
 d
e 
ac
ue
rd
o 
a 
pl
an
ifi
ca
ci
ón
 to
m
an
do
 e
n 
cu
en
ta
 la
 to
po
gr
af
ía
, e
l 
tip
o 
de
 s
ue
lo
, r
eq
ue
rim
ie
nt
os
 a
gr
on
óm
ic
os
 d
el
 c
ul
tiv
o 
y 
 la
 té
cn
ic
a 
em
pl
ea
da
.
Cr
it
er
io
s 
de
 D
es
em
pe
ño
. L
a 
pe
rs
on
a 
es
 c
om
pe
te
nt
e 
cu
an
do
:
a)
 
El
 te
rr
en
o 
es
 s
el
ec
ci
on
ad
o 
de
 a
cu
er
do
 a
 la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 to
po
gr
áfi
ca
s 
de
 te
rr
en
o,
 fí
si
ca
s, 
y 
qu
ím
ic
as
 d
el
 s
ue
lo
.
b)
 
El
 te
rr
en
o 
es
tá
 li
m
pi
o 
de
 a
cu
er
do
 a
 la
 té
cn
ic
a 
ut
ili
za
da
. 
c)
 
La
 p
re
pa
ra
ci
ón
 d
el
 s
ue
lo
 la
 re
al
iz
a 
ap
lic
an
do
 la
s 
té
cn
ic
as
 d
e 
ac
ue
rd
o 
a 
su
 to
po
gr
af
ía
, c
ul
tiv
o 
y 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
 y
 
m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
Co
nt
in
úa
 ta
bl
a
5. descripcióN de uNidades y eLemeNTos de compeTeNcia
24
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Ca
m
po
 d
e 
ap
lic
ac
ió
n:
En
un
ci
ad
o 
(C
at
eg
or
ía
)
D
iv
is
ió
n 
(C
la
se
)
a)
 
Ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 d
el
 te
rr
en
o
a.
1 
 F
ís
ic
as
 (t
ex
tu
ra
, e
st
ru
ct
ur
a 
y 
pr
of
un
di
da
d)
a.
2 
 Q
uí
m
ic
as
 (c
on
te
ni
do
 d
e 
el
em
en
to
s)
b)
 
Té
cn
ic
a 
pa
ra
 l
im
pi
ar
 e
l t
er
re
no
b.
1 
 M
an
ua
l
b.
2 
 M
ec
an
iz
ad
a
c)
 
Té
cn
ic
as
 d
e 
pr
ep
ar
ac
ió
n 
de
l s
ue
lo
c.
1 
 C
er
o 
la
br
an
za
c.
2 
 S
ub
so
la
do
c.
3 
 A
ra
do
 y
 ra
st
re
ad
o
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
. L
a 
fo
rm
a 
en
 q
ue
:
a)
 
Pr
ep
ar
a 
el
 s
ue
lo
 a
pl
ic
an
do
 la
s 
té
cn
ic
as
 d
e 
ac
ue
rd
o 
a 
su
 to
po
gr
af
ía
, c
ul
tiv
o 
y 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 y
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 p
ro
du
ct
o:
a)
Te
rr
en
o 
se
le
cc
io
na
do
.
b)
Te
rr
en
o 
lim
pi
o.
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
Co
nt
in
úa
 ta
bl
a
25
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
o.
 L
os
 c
on
oc
im
ie
nt
os
 q
ue
 d
em
ue
st
ra
 s
on
:
a)
 
Es
tr
uc
tu
ra
, t
ex
tu
ra
 y
 p
er
fil
 d
el
 s
ue
lo
.
b)
 
N
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 y
 s
al
ud
 o
cu
pa
ci
on
al
.
c)
 
M
aq
ui
na
ria
, e
qu
ip
o 
y 
he
rr
am
ie
nt
as
.
d)
 
Co
nd
ic
io
ne
s 
am
bi
en
ta
le
s.
e)
 
Té
cn
ic
as
 d
e 
pr
ep
ar
ac
ió
n 
de
l s
ue
lo
.
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
ti
tu
d.
 L
as
 a
ct
itu
de
s 
m
an
ife
st
ad
as
 s
on
:
A
ct
it
ud
 
D
es
cr
ip
ci
ón
 
a)
 
Pe
rs
ev
er
an
ci
a
Lo
gr
ar
 u
n 
te
rr
en
o 
qu
e 
cu
m
pl
a 
co
n 
to
do
s 
lo
s 
re
qu
er
im
ie
nt
os
 d
e 
 s
ue
lo
 d
el
 c
ul
tiv
o.
 S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
 
ev
id
en
ci
a 
po
r p
ro
du
ct
o.
b)
 
In
ic
ia
tiv
a
La
 d
em
ue
st
ra
 e
n 
al
te
rn
ar
 s
is
te
m
as
 d
e 
se
le
cc
ió
n,
 li
m
pi
ez
a 
y 
pr
ep
ar
ac
ió
n 
de
l s
ue
lo
. 
Se
 v
in
cu
la
 c
on
 la
 
ev
id
en
ci
a 
po
r p
ro
du
ct
o.
c)
 
Re
sp
on
sa
bi
lid
ad
: 
A
lc
an
za
r l
a 
co
nd
ic
ió
n 
de
l s
ue
lo
 q
ue
 re
qu
ie
re
 e
l c
ul
tiv
o.
 S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
 e
vi
de
nc
ia
s 
de
 d
es
em
pe
ño
.
Ej
ec
ut
a 
op
or
tu
na
m
en
te
 la
s 
ta
re
as
. S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
 e
vi
de
nc
ia
s 
de
 d
es
em
pe
ño
.
Li
ne
am
ie
nt
os
 g
en
er
al
es
 p
ar
a 
la
 e
va
lu
ac
ió
n:
 E
l d
om
in
io
 d
el
 e
le
m
en
to
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
 p
ue
de
 e
va
lu
ar
se
 m
ed
ia
nt
e:
a)
 
U
na
 li
st
a 
de
 c
ot
ej
o 
co
n 
lo
s 
el
em
en
to
s 
pa
ra
 v
er
ifi
ca
r 
si
 a
l s
ue
lo
 s
e 
le
 b
rin
dó
 la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 q
ue
 r
eq
ui
er
e 
el
 c
ul
tiv
o.
 L
a 
lis
ta
 d
e 
co
te
jo
 
co
nt
ie
ne
 a
de
m
ás
, a
sp
ec
to
s 
re
la
ci
on
ad
os
 c
on
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
tit
ud
 e
st
ab
le
ci
da
s 
en
 e
st
e 
EC
L.
b)
 
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
os
 s
e 
ve
rifi
qu
en
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 u
na
 p
ru
eb
a 
ob
je
tiv
a,
 o
ra
l o
 e
sc
rit
a.
 
c)
 
U
na
 g
uí
a 
de
 o
bs
er
va
ci
ón
 p
ar
a 
ev
al
ua
r l
as
 e
vi
de
nc
ia
s 
de
 d
es
em
pe
ño
.
d)
 
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
tit
ud
 s
er
án
 v
al
or
ad
as
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
pr
od
uc
to
 y
 d
es
em
pe
ño
.
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
26
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
El
em
en
to
s 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
 L
ab
or
al
 (E
.C
.L
) q
ue
 c
on
fo
rm
an
 la
 U
ni
da
d 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
Re
fe
re
nc
ia
: 2
 d
e 
2 
 
Tí
tulo
 d
el
 e
le
m
en
to
: C
on
se
rv
ar
 e
l s
ue
lo
 c
on
si
de
ra
nd
o 
la
 to
po
gr
af
ía
, c
on
di
ci
on
es
 c
lim
át
ic
as
 y
 la
s 
ca
ra
ct
er
ís
ti-
ca
s 
ag
ro
nó
m
ic
as
 d
el
 c
ul
tiv
o.
 
Cr
it
er
io
s 
de
 D
es
em
pe
ño
. L
a 
pe
rs
on
a 
es
 c
om
pe
te
nt
e 
cu
an
do
:
a)
 
Lo
s 
eq
ui
po
s, 
m
at
er
ia
le
s 
y 
he
rr
am
ie
nt
as
 s
el
ec
ci
on
ad
os
 e
st
án
 d
e 
ac
ue
rd
o 
a 
la
s 
ob
ra
s 
de
 c
on
se
rv
ac
ió
n 
de
 s
ue
lo
s 
a 
co
ns
tr
ui
r.
b)
 
La
 c
on
st
ru
cc
ió
n 
de
 la
s o
br
as
 d
e 
co
ns
er
va
ci
ón
 la
s r
ea
liz
a 
co
ns
id
er
an
do
 la
 to
po
gr
af
ía
, c
on
di
ci
on
es
 c
lim
át
ic
as
 y
 la
s c
ar
ac
te
rís
tic
as
 a
gr
on
óm
i-
ca
s 
de
l c
ul
tiv
o 
ap
lic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 y
 p
ro
te
cc
ió
n 
de
l m
ed
io
 a
m
bi
en
te
. 
c)
 
El
 te
rr
en
o 
di
sp
on
e 
de
 la
s 
ob
ra
s 
de
 c
on
se
rv
ac
ió
n 
de
 s
ue
lo
s 
es
ta
bl
ec
id
as
 e
n 
el
 p
la
n.
Ca
m
po
 d
e 
ap
lic
ac
ió
n:
En
un
ci
ad
o 
(C
at
eg
or
ía
):
D
iv
is
ió
n 
(C
la
se
)
a)
 
O
br
as
 d
e 
co
ns
er
va
ci
ón
 d
el
 
su
el
o
a.
1.
 C
ur
va
s 
a 
ni
ve
l
a.
2 
 A
ce
qu
ia
s
a.
3 
 Te
rr
az
as
a.
4 
 D
re
na
je
s
a.
5 
 B
ar
re
ra
s 
m
ue
rt
as
a.
6 
 B
ar
re
ra
s 
vi
va
a.
7 
 C
an
al
es
 
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
. L
a 
fo
rm
a 
en
 q
ue
:
a)
Co
ns
tr
uy
e 
la
s 
ob
ra
s 
de
 c
on
se
rv
ac
ió
n 
 a
pl
ic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 y
 p
ro
te
cc
ió
n 
de
l m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
Co
nt
in
úa
 ta
bl
a
27
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 p
ro
du
ct
o
a)
 
Te
rr
en
o 
co
n 
ob
ra
s 
de
 c
on
se
rv
ac
ió
n 
de
 s
ue
lo
s.
b)
 
Eq
ui
po
 y
 h
er
ra
m
ie
nt
as
 s
el
ec
ci
on
ad
as
.
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
o
a)
 
Eq
ui
po
 y
 h
er
ra
m
ie
nt
as
 a
gr
íc
ol
as
 y
 d
e 
ni
ve
la
ci
ón
 d
e 
te
rr
en
o.
b)
 
Es
tr
uc
tu
ra
 y
 te
xt
ur
a 
de
l s
ue
lo
.
c)
 
Té
cn
ic
as
 d
e 
co
ns
er
va
ci
ón
 d
el
 s
ue
lo
.
d)
 
Cl
im
a 
y 
su
s 
es
ta
ci
on
es
.
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
ti
tu
d.
 L
as
 a
ct
itu
de
s 
m
an
ife
st
ad
as
 s
on
:
A
ct
it
ud
 
a)
 
Re
sp
on
sa
bi
lid
ad
 
 
 
 
 
b)
 
Pe
rs
ev
er
an
ci
a:
 
Li
ne
am
ie
nt
os
 g
en
er
al
es
 p
ar
a 
la
 e
va
lu
ac
ió
n:
 E
l d
om
in
io
 d
el
 e
le
m
en
to
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
 p
ue
de
 e
va
lu
ar
se
 m
ed
ia
nt
e:
a)
 
El
 p
ar
tic
ip
an
te
 e
nt
re
gu
e 
al
 e
va
lu
ad
or
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 p
ro
du
ct
o 
se
ña
la
da
s 
en
 e
st
e 
el
em
en
to
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
 p
ar
a 
qu
e 
a 
tr
av
és
 d
e 
un
a 
lis
ta
 d
e 
co
te
jo
, s
e 
ve
rifi
qu
e 
la
 a
pl
ic
ac
ió
n.
 L
a 
lis
ta
 d
e 
co
te
jo
 c
on
tie
ne
 a
de
m
ás
, a
sp
ec
to
s 
re
la
ci
on
ad
os
 c
on
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
tit
ud
 e
st
ab
le
-
ci
da
s 
en
 e
st
e 
EC
L.
b)
 
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
os
 s
e 
ve
rifi
qu
en
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 u
na
 p
ru
eb
a 
or
al
 o
 e
sc
rit
a.
 
c)
 
La
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
 s
e 
ev
al
ua
ra
n 
po
r m
ed
io
 d
e 
un
a 
gu
ía
 d
e 
ob
se
rv
ac
ió
n.
d)
 
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
tit
ud
 s
er
án
 v
al
or
ad
as
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
pr
od
uc
to
 y
 d
es
em
pe
ño
.
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
La
 d
em
ue
st
ra
 e
n 
la
 e
je
cu
ci
ón
 d
e 
la
s o
br
as
 d
e 
co
ns
er
va
ci
ón
 d
e 
su
el
o 
qu
e 
lle
ne
 lo
s r
eq
ue
rim
ie
nt
os
 d
e 
es
te
. S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
 e
vi
de
nc
ia
 p
or
 p
ro
du
ct
o 
y 
de
se
m
pe
ño
.
Re
al
iz
ar
 la
s 
ob
ra
s 
y 
m
an
te
ne
rla
s 
fu
nc
io
na
nd
o 
en
 a
ra
s 
de
 la
 p
ro
te
cc
ió
n 
de
l s
ue
lo
. 
Se
 v
in
cu
la
 c
on
 la
 e
vi
de
nc
ia
s 
de
 
pr
od
uc
to
 y
 d
es
em
pe
ño
.
D
es
cr
ip
ci
ón
28
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Có
di
go
 d
e 
la
 U
CL
: C
IU
O
/ A
. 0
1-
06
Tí
tu
lo
 d
e 
la
 U
ni
da
d 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
 L
ab
or
al
: E
st
ab
le
ce
r l
a 
pl
an
ta
ci
ón
 d
e 
pl
át
an
o 
to
m
an
do
 e
n 
cu
en
ta
 la
 v
ar
ie
da
d 
y 
m
ét
od
o 
de
 s
ie
m
br
a.
 
Pr
op
ós
it
o 
de
 la
 U
ni
da
d 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
: S
er
vi
r c
om
o 
re
fe
re
nt
e 
su
br
eg
io
na
l p
ar
a 
la
 e
va
lu
ac
ió
n 
y 
fo
rm
ac
ió
n 
de
 la
s 
pe
rs
on
as
 in
te
re
sa
da
s 
en
 
ce
rt
ifi
ca
rs
e 
en
 e
l e
st
ab
le
ci
m
ie
nt
o 
de
 la
 p
la
nt
ac
ió
n 
de
 p
lá
ta
no
 to
m
an
do
 e
n 
cu
en
ta
 la
 v
ar
ie
da
d 
y 
m
ét
od
o 
de
 s
ie
m
br
a.
 
El
em
en
to
s 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
 L
ab
or
al
 (E
.C
.L
) q
ue
 c
on
fo
rm
an
 la
 U
ni
da
d 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
Re
fe
re
nc
ia
: B
: 1
 d
e 
2
Tí
tu
lo
 d
el
 e
le
m
en
to
: P
re
pa
ra
r l
a 
se
m
ill
a 
pr
op
or
ci
on
án
do
le
 la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 d
e 
ta
m
añ
o,
 
vi
ab
ili
da
d 
y 
sa
ni
da
d 
pa
ra
 la
 s
ie
m
br
a.
Cr
it
er
io
s 
de
 D
es
em
pe
ño
. L
a 
pe
rs
on
a 
es
 c
om
pe
te
nt
e 
cu
an
do
:
a)
 
La
 p
la
nt
a 
m
ad
re
 s
el
ec
ci
on
ad
a 
cu
m
pl
e 
co
n 
la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 d
e 
va
rie
da
d,
 e
st
ad
o 
fis
io
ló
gi
co
, v
ig
or
os
id
ad
 y
 li
br
e 
de
 e
nf
er
m
ed
ad
es
 y
 
pl
ag
as
. 
b)
 
La
 s
em
ill
a 
 s
el
ec
ci
on
ad
a 
cu
m
pl
e 
co
n 
la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 d
e 
ta
m
añ
o,
 v
ig
or
os
id
ad
 y
 li
br
e 
de
 e
nf
er
m
ed
ad
es
 y
 p
la
ga
s.
c)
 
La
 s
em
ill
a 
lim
pi
a 
es
ta
 li
br
e 
de
 re
si
du
o 
de
 s
ue
lo
, o
rg
án
ic
os
, e
nf
er
m
ed
ad
es
 y
 p
la
ga
s.
d)
 
La
 d
es
in
fe
cc
ió
n 
de
 la
 se
m
ill
a 
la
 re
al
iz
a 
de
 a
cu
er
do
 a
 la
s e
sp
ec
ifi
ca
ci
on
es
 té
cn
ic
as
 d
el
 p
ro
du
ct
o,
 a
pl
ic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 y
 p
ro
te
c-
ci
ón
 d
el
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
Ca
m
po
 d
e 
ap
lic
ac
ió
n
En
un
ci
ad
o 
(C
at
eg
or
ía
):
D
iv
is
ió
n 
(C
la
se
):
a)
 T
ip
os
 d
e 
pr
od
uc
to
s 
pa
ra
 d
es
in
fe
ct
ar
a.
1.
 O
rg
án
ic
os
a.
2 
 Q
uí
m
ic
os
b)
 
Té
cn
ic
as
 d
e 
ap
lic
ac
ió
n 
de
 p
ro
du
ct
os
b.
1 
M
an
ua
l 
b.
2.
 M
ec
an
iz
ad
a
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
. L
a 
fo
rm
a 
en
 q
ue
:
a)
D
es
in
fe
ct
a 
la
 s
em
ill
a 
de
 a
cu
er
do
 a
 la
s 
es
pe
ci
fic
ac
io
ne
s 
té
cn
ic
as
 d
el
 p
ro
du
ct
o,
 a
pl
ic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 y
 p
ro
te
cc
ió
n 
de
l m
ed
io
 
am
bi
en
te
.
Co
nt
in
úa
 ta
bl
a
29
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 p
ro
du
ct
o
a)
Pl
an
ta
 m
ad
re
 s
el
ec
ci
on
ad
a 
cu
m
pl
e 
co
n 
la
s c
ar
ac
te
rís
tic
as
 d
e 
va
rie
da
d,
 e
st
ad
o 
fis
io
ló
gi
co
, v
ig
or
os
id
ad
 y
 li
br
e 
de
 e
nf
er
m
ed
ad
es
 y
 p
la
ga
s. 
b)
Se
m
ill
a 
 s
el
ec
ci
on
ad
a 
cu
m
pl
e 
co
n 
la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 d
e 
ta
m
añ
o,
 v
ig
or
os
id
ad
 y
 li
br
e 
de
 e
nf
er
m
ed
ad
es
 y
 p
la
ga
s.
c)
Se
m
ill
a 
limpi
a 
es
ta
 li
br
e 
de
 re
si
du
o 
de
 s
ue
lo
, o
rg
án
ic
os
, e
nf
er
m
ed
ad
es
 y
 p
la
ga
s.
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
o
a)
D
es
in
fe
ct
an
te
s.
b)
M
ed
id
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
.
c)
Eq
ui
po
s 
pa
ra
 d
es
in
fe
ct
ar
.
d)
M
ed
id
as
 d
e 
 s
up
er
fic
ie
 y
 v
ol
um
en
.
e)
Ti
po
s 
de
 s
em
ill
a 
(in
 V
itr
o,
 c
or
m
os
, h
ijo
s)
.
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
ti
tu
d.
 L
as
 a
ct
itu
de
s 
m
an
ife
st
ad
as
 s
on
:
A
ct
it
ud
 
D
es
cr
ip
ci
ón
 
a)
 
In
ic
ia
tiv
a:
 
La
 d
em
ue
st
ra
 e
n 
al
te
rn
ar
 s
is
te
m
as
 e
n 
pr
ep
ar
ac
ió
n 
y 
de
si
nf
ec
ci
ón
 d
e 
la
s 
se
m
ill
as
. 
Se
 v
in
cu
la
 c
on
 la
 e
vi
-
de
nc
ia
 p
or
 d
es
em
pe
ño
.
b)
 
Re
sp
on
sa
bi
lid
ad
: 
Pr
op
or
ci
on
ar
 a
 la
s 
se
m
ill
as
 la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 q
ue
 re
qu
ie
re
 d
e 
ta
m
añ
o,
 v
ig
or
os
id
ad
 y
 s
an
id
ad
. 
 S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
 e
vi
de
nc
ia
s 
de
 p
ro
du
ct
o 
y 
de
se
m
pe
ño
.
Co
nt
in
úa
 ta
bl
a
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
30
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Li
ne
am
ie
nt
os
 g
en
er
al
es
 p
ar
a 
la
 e
va
lu
ac
ió
n:
 E
l d
om
in
io
 d
el
 e
le
m
en
to
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
 p
ue
de
 e
va
lu
ar
se
 m
ed
ia
nt
e:
a)
 
M
ed
ia
nt
e 
un
a 
ac
tiv
id
ad
 s
im
ul
ad
a 
o 
re
al
 s
e 
ve
rifi
qu
e,
 a
 tr
av
és
 d
e 
un
a 
gu
ía
 d
e 
ob
se
rv
ac
ió
n,
 la
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
de
se
m
pe
ño
 
de
 e
st
e 
el
em
en
to
.
b)
 
El
 p
ar
tic
ip
an
te
 e
nt
re
gu
e 
al
 e
va
lu
ad
or
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 p
ro
du
ct
o 
se
ña
la
da
s 
en
 e
st
e 
el
em
en
to
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
 p
ar
a 
qu
e 
a 
tr
av
és
 d
e 
un
a 
lis
ta
 d
e 
co
te
jo
, s
e 
ve
rifi
qu
e 
la
 a
pl
ic
ac
ió
n.
c)
 
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
os
 s
e 
ve
rifi
qu
en
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 u
na
 p
ru
eb
a 
ob
je
tiv
a 
de
 o
pc
ió
n 
m
úl
tip
le
.
d)
 
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
tit
ud
 s
er
án
 v
al
or
ad
as
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
pr
od
uc
to
 y
 d
es
em
pe
ño
.
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
31
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
El
em
en
to
s 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
 L
ab
or
al
 (E
.C
.L
) q
ue
 c
on
fo
rm
an
 la
 U
ni
da
d 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
Re
fe
re
nc
ia
: 
2 
de
 2
 
Tí
tu
lo
 d
el
 e
le
m
en
to
: R
ea
liz
ar
 la
 s
ie
m
br
a 
co
ns
id
er
an
do
 e
l 
tr
az
o 
de
l t
er
re
no
 y
 l
as
 c
on
di
ci
o-
ne
s 
ag
ro
- e
co
ló
gi
ca
s.
Cr
it
er
io
s 
de
 D
es
em
pe
ño
. L
a 
pe
rs
on
a 
es
 c
om
pe
te
nt
e 
cu
an
do
:
a)
 
La
 d
is
ta
nc
ia
 d
e 
si
em
br
a 
es
ta
 d
e 
ac
ue
rd
o 
a 
la
 v
ar
ie
da
d 
y 
si
st
em
a 
de
 s
ie
m
br
a.
b)
 
El
 te
rr
en
o 
tr
az
ad
o 
co
rr
es
po
nd
e 
al
 s
is
te
m
a 
de
 s
ie
m
br
a 
se
le
cc
io
na
do
 y
 a
l 
di
ag
ra
m
a 
es
ta
bl
ec
id
o 
.
c)
 
El
 h
oy
ad
o 
es
 re
al
iz
ad
o 
de
 a
cu
er
do
 c
on
si
de
ra
ci
on
es
 té
cn
ic
as
 y
 a
pl
ic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
.
d)
 
La
 s
ie
m
br
a 
de
 la
s 
pl
an
ta
s 
la
 re
al
iz
a 
de
 a
cu
er
do
 a
 p
ro
ce
di
m
ie
nt
os
 y
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
.
Ca
m
po
 d
e 
ap
lic
ac
ió
n
En
un
ci
ad
o 
(C
at
eg
or
ía
):
D
iv
is
ió
n 
(c
la
se
)
a)
Si
st
em
a 
de
 s
ie
m
br
a
a.
1 
 D
ob
le
 s
ur
co
a.
2 
 C
ua
dr
ad
o
a.
3 
 T
re
sb
ol
ill
os
 o
 p
at
a 
de
 g
al
lo
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
. L
a 
fo
rm
a 
en
 q
ue
:
a)
 
Re
al
iz
a 
el
 h
oy
ad
o 
de
 a
cu
er
do
 a
 c
on
si
de
ra
ci
on
es
 té
cn
ic
as
 y
 a
pl
ic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
.
b)
 
Si
em
br
a 
 la
s 
pl
an
ta
s 
 d
e 
ac
ue
rd
o 
a 
pr
oc
ed
im
ie
nt
os
 y
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
.
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 p
ro
du
ct
o:
a)
 
D
is
ta
nc
ia
 d
e 
si
em
br
a 
es
 la
 c
or
re
sp
on
di
en
te
 a
 la
 v
ar
ie
da
d 
y 
si
st
em
a 
de
 s
ie
m
br
a.
b)
 
Te
rr
en
o 
tr
az
ad
o 
co
rr
es
po
nd
e 
al
 s
is
te
m
a 
de
 s
ie
m
br
a 
se
le
cc
io
na
do
 y
 a
l 
di
ag
ra
m
a 
es
ta
bl
ec
id
o 
.
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
o.
 L
os
 c
on
oc
im
ie
nt
os
 q
ue
 d
em
ue
st
ra
 s
on
:
a)
Si
st
em
as
 d
e 
si
em
br
a 
e 
in
te
rp
re
ta
ci
ón
 d
e 
di
ag
ra
m
a.
Co
nt
in
úa
 ta
bl
a
32
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
b)
H
er
ra
m
ie
nt
as
 y
 m
at
er
ia
le
s 
c)
Pl
ag
ui
ci
da
s 
y 
bi
oe
st
im
ul
an
te
s
d)
Ti
po
s 
de
 fe
rt
ili
za
nt
es
e)
D
os
ifi
ca
ci
ón
 d
e 
fe
rt
ili
za
nt
es
, p
la
gu
ic
id
as
 y
 b
io
es
tim
ul
an
te
s
f)
Si
st
em
as
 d
e 
tr
az
o 
y 
si
em
br
a
g)
Pr
ác
tic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
 y
 m
ec
án
ic
as
 d
e 
co
ns
er
va
ci
ón
 d
e 
su
el
os
h)
D
en
si
da
d 
de
l c
ul
tiv
o
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
ti
tu
d.
 L
as
 a
ct
itu
de
s 
m
an
ife
st
ad
as
 s
on
:
A
ct
it
ud
 
D
es
cr
ip
ci
ón
 
a)
 
Re
sp
on
sa
bi
lid
ad
: 
En
 l
a 
ej
ec
uc
ió
n 
cr
on
ol
óg
ic
a 
de
 la
s t
ar
ea
s. 
 S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
s e
vi
de
nc
ia
s p
or
 d
es
em
pe
ño
 y
 p
or
 p
ro
du
ct
o.
M
an
ej
o 
re
sp
on
sa
bl
e 
de
 lo
s p
ro
du
ct
os
 d
e 
de
si
nf
ec
ci
ón
 y
 l
os
 d
es
ec
ho
s. 
Se
 v
in
cu
la
 c
on
 la
s e
vi
de
nc
ia
s p
or
 
de
se
m
pe
ño
 y
 p
or
 p
ro
du
ct
o
b)
 
O
rd
en
: 
En
 e
l t
ra
za
do
 d
el
 t
er
re
no
, r
es
pe
ta
nd
o 
el
 s
is
te
m
a 
y 
di
st
an
ci
as
 d
e 
si
em
br
a.
 M
an
ej
o 
re
sp
on
sa
bl
e 
de
 lo
s 
de
se
ch
os
. S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
 y
 p
or
 p
ro
du
ct
o
Li
ne
am
ie
nt
os
 g
en
er
al
es
 p
ar
a 
la
 e
va
lu
ac
ió
n:
 E
l d
om
in
io
 d
el
 e
le
m
en
to
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
 p
ue
de
 e
va
lu
ar
se
 m
ed
ia
nt
e:
a)
 
El
 p
ar
tic
ip
an
te
 e
nt
re
gu
e 
al
 e
va
lu
ad
or
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 p
ro
du
ct
o 
se
ña
la
da
s 
en
 e
st
e 
el
em
en
to
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
 p
ar
a 
qu
e 
a 
tr
av
és
 d
e 
un
a 
lis
ta
 d
e 
co
te
jo
, s
e 
ve
rifi
qu
e 
la
 a
pl
ic
ac
ió
n
b)
 
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
os
 s
e 
ve
rifi
qu
en
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 u
na
 p
ru
eb
a 
 o
ra
l o
 e
sc
rit
a.
c)
 
A
 tr
av
és
 d
e 
un
a 
gu
ía
 d
e 
ob
se
rv
ac
ió
n 
se
 e
va
lú
an
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
de
se
m
pe
ño
 d
e 
es
te
 e
le
m
en
to
.
d)
 
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
tit
ud
 s
er
án
 v
al
or
ad
as
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
pr
od
uc
to
 y
 d
es
em
pe
ño
.
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
33
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Có
di
go
 d
e 
la
 U
CL
: C
IU
O
/ A
. 0
1-
06
Tí
tu
lo
 d
e 
la
 U
ni
da
d 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
 L
ab
or
al
: M
an
ej
ar
 y
 c
osec
ha
r 
el
 c
ul
tiv
o 
de
 p
lá
ta
no
 
pa
ra
 s
u 
co
m
er
ci
al
iz
ac
ió
n.
Pr
op
ós
it
o 
de
 la
 U
ni
da
d 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
: S
er
vi
r c
om
o 
re
fe
re
nt
e 
su
br
eg
io
na
l p
ar
a 
la
 e
va
lu
ac
ió
n 
y 
fo
rm
ac
ió
n 
de
 la
s 
pe
rs
on
as
 in
te
re
sa
da
s 
en
 
ce
rt
ifi
ca
rs
e 
en
 e
l m
an
ej
o 
de
 la
 p
la
nt
ac
ió
n 
y 
el
 p
ro
du
ct
o 
to
m
an
do
 e
n 
cu
en
ta
 la
 v
ar
ie
da
d,
 e
l s
ue
lo
 y
 e
l c
lim
a.
El
em
en
to
s 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
 L
ab
or
al
 (E
.C
.L
) q
ue
 c
on
fo
rm
an
 la
 U
ni
da
d 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
Re
fe
re
nc
ia
: 1
 d
e 
2
Tí
tu
lo
 d
el
 e
le
m
en
to
: M
an
ej
ar
 e
l c
ul
tiv
o 
ap
lic
an
do
 p
rá
ct
ic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
, 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
-
rid
ad
 y
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
Cr
it
er
io
s 
de
 D
es
em
pe
ño
. L
a 
pe
rs
on
a 
es
 c
om
pe
te
nt
e 
cu
an
do
:
a)
 
El
 m
an
te
ni
m
ie
nt
o 
a 
la
 p
la
nt
a 
la
 re
al
iz
a 
ap
lic
an
do
 p
rá
ct
ic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
 c
on
si
de
ra
nd
o 
la
s 
co
nd
ic
io
ne
s 
cl
im
át
ic
as
, e
l s
ue
lo
 y
 r
eq
ue
ri-
m
ie
nt
os
 d
e 
la
 p
la
nt
a.
b)
 
La
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 la
s n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
 y
 p
ro
te
cc
ió
n 
al
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
 la
 re
al
iz
a 
co
ns
id
er
an
do
 la
s p
rá
ct
ic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
.
c)
 
La
 p
la
nt
a 
 la
 c
on
se
rv
a 
en
 c
on
di
ci
on
es
 o
pt
im
a 
pa
ra
 la
 p
ro
du
cc
ió
n.
d)
 
El
 fr
ut
o 
lo
 m
an
tie
ne
 e
n 
co
nd
ic
io
ne
s 
op
tim
as
 p
ar
a 
la
 c
om
er
ci
al
iz
ac
ió
n.
Ca
m
po
 d
e 
ap
lic
ac
ió
n
En
un
ci
ad
o 
(C
at
eg
or
ía
):
D
iv
is
ió
n 
(C
la
se
):
a)
Pr
ác
tic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
a.
1 
Co
nt
ro
l 
fit
os
an
ita
rio
a.
2 
N
ut
ric
ió
n 
y 
fe
rt
ili
za
ci
ón
 
a.
3 
D
es
hi
je
 y
 d
es
ho
je
a.
4 
Ri
eg
o 
y 
dr
en
aj
e
a.
5 
A
pu
nt
al
ad
o
a.
6 
Em
bo
ls
ad
o
a.
7 
D
es
he
rb
ar
Co
nt
in
úa
 ta
bl
a
34
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
. L
a 
fo
rm
a 
en
 q
ue
:
a)
M
an
tie
ne
 la
 p
la
nt
a 
 a
pl
ic
an
do
 p
rá
ct
ic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
 c
on
si
de
ra
nd
o 
la
s 
co
nd
ic
io
ne
s 
cl
im
át
ic
as
, e
l s
ue
lo
 y
 r
eq
ue
rim
ie
nt
os
 d
e 
la
 p
la
nt
a.
b)
A
pl
ic
a 
la
s 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
 y
 p
ro
te
cc
ió
n 
al
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
 c
on
si
de
ra
nd
o 
la
s 
pr
ác
tic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
.
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 p
ro
du
ct
o
a)
Pl
an
ta
 e
n 
co
nd
ic
io
ne
s 
op
tim
a 
pa
ra
 la
 p
ro
du
cc
ió
n.
b)
Fr
ut
o 
en
 c
on
di
ci
on
es
 o
pt
im
a 
pa
ra
 la
 c
om
er
ci
al
iz
ac
ió
n.
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
o
a)
Ti
po
s 
y 
cl
as
ifi
ca
ci
ón
 d
e 
lo
s 
ag
ro
qu
ím
ic
os
.
b)
Si
st
em
as
 d
e 
co
nt
ro
l i
nt
eg
ra
do
 d
e 
pl
ag
as
.
c)
U
so
 y
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 a
gr
oq
uí
m
ic
os
d)
N
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 y
 s
al
ud
 o
cu
pa
ci
on
al
 p
ar
a 
la
 m
an
ip
ul
ac
ió
n 
y 
us
o 
de
 a
gr
oq
uí
m
ic
os
.
e)
Pl
ag
ui
ci
da
s 
or
gá
ni
co
s.
f)
N
or
m
as
 d
e 
pr
ot
ec
ci
ón
 d
el
 a
m
bi
en
te
.
g)
Si
st
em
a 
de
 ri
eg
o 
y 
ap
lic
ac
ió
n.
h)
Em
bo
ls
ad
o 
de
 la
 fr
ut
a 
de
l p
lá
ta
no
.
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
Co
nt
in
úa
 ta
bl
a
35
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
ti
tu
d.
 L
as
 a
ct
itu
de
s 
m
an
ife
st
ad
as
 s
on
:
A
ct
it
ud
 
D
es
cr
ip
ci
ón
 
a)
In
ic
ia
tiv
a:
 
En
 la
 se
le
cc
ió
n 
y 
ap
lic
ac
ió
n 
de
 lo
s m
ét
od
os
 d
e 
co
nt
ro
l fi
to
sa
ni
ta
rio
. M
an
ej
o 
re
sp
on
sa
bl
e 
de
 lo
s d
es
ec
ho
s. 
Se
 v
in
cu
la
 c
on
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
 y
 p
or
 p
ro
du
ct
o.
b)
Re
sp
on
sa
bi
lid
ad
: 
En
 re
sp
et
ar
 e
l m
ét
od
o 
de
 c
on
tr
ol
 o
rg
án
ic
o 
Se
 v
in
cu
la
n 
co
n 
la
s e
vi
de
nc
ia
s p
or
 d
es
em
pe
ño
 y
 p
or
 p
ro
du
ct
o.
En
 la
 d
is
po
si
ci
ón
 d
e 
de
se
ch
os
 y
 r
es
id
uo
s 
de
 lo
s 
pl
ag
ui
ci
da
s. 
M
an
ej
o 
re
sp
on
sa
bl
e 
de
 lo
s 
de
se
ch
os
. S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
 y
 p
or
 p
ro
du
ct
o.
c)
Pe
rs
ev
er
an
ci
a
En
 la
 v
ig
ila
nc
ia
 p
er
m
an
en
te
 d
e 
la
 p
la
nt
ac
ió
n 
pa
ra
 d
et
ec
ta
r 
la
 p
re
se
nc
ia
 d
e 
pl
ag
as
 y
 e
nf
er
m
ed
ad
es
 
y 
re
al
iz
ar
 e
l c
on
tr
ol
. M
an
ej
o 
re
sp
on
sa
bl
e 
de
 lo
s 
de
se
ch
os
. S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
 y
 
po
r p
ro
du
ct
o.
 
Li
ne
am
ie
nt
os
 g
en
er
al
es
 p
ar
a 
la
 e
va
lu
ac
ió
n:
 E
l d
om
in
io
 d
el
 e
le
m
en
to
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
 p
ue
de
 e
va
lu
ar
se
 m
ed
ia
nt
e:
a)
M
ed
ia
nt
e 
un
a 
ac
tiv
id
ad
 s
im
ul
ad
a 
o 
re
al
 s
e 
ve
rifi
qu
e,
 a
 tr
av
és
 d
e 
un
a 
gu
ía
 d
e 
ob
se
rv
ac
ió
n,
 la
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
de
se
m
pe
ño
 
de
 e
st
e 
el
em
en
to
.
b)
El
 p
ar
tic
ip
an
te
 e
nt
re
gu
e 
al
 e
va
lu
ad
or
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 p
ro
du
ct
o 
se
ña
la
da
s 
en
 e
st
e 
el
em
en
to
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
 p
ar
a 
qu
e 
a 
tr
av
és
 d
e 
un
a 
lis
ta
 d
e 
co
te
jo
, s
e 
ve
rifi
qu
e 
la
 a
pl
ic
ac
ió
n.
c)
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
os
 s
e 
ve
rifi
qu
en
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 u
na
 p
ru
eb
a 
or
al
 o
 e
sc
rit
a.
d)
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
tit
ud
 s
er
án
 v
al
or
ad
as
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
pr
od
uc
to
 y
 d
es
em
pe
ño
.
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
36
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
El
em
en
to
s 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
 L
ab
or
al
 (E
.C
.L
) q
ue
 c
on
fo
rm
an
 la
 U
ni
da
d 
de
 C
om
pe
te
nc
ia
Re
fe
re
nc
ia
: C
. 2
 d
e 
3 
Tí
tu
lo
 d
el
 e
le
m
en
to
: C
os
ec
ha
r e
l p
ro
du
ct
o 
co
n 
la
s c
ar
ac
te
rís
tic
as
 q
ue
 e
xi
ge
 e
l m
er
ca
do
, s
ig
ui
en
do
 
la
s 
no
rm
as
 d
e 
m
an
ej
o 
po
st
 c
os
ec
ha
.
Cr
it
er
io
s 
de
 D
es
em
pe
ño
. L
a 
pe
rs
on
a 
es
 c
om
pe
te
nt
e 
cu
an
do
:
a)
El
 m
ue
st
re
o 
de
 m
ad
ur
ez
 s
e 
re
al
iz
a 
de
 a
cu
er
do
 a
l r
eg
is
tr
o 
de
 c
ol
or
es
 d
e 
la
 c
in
ta
 (fl
or
ac
ió
n)
.
b)
El
 ra
ci
m
o 
co
rt
ad
o 
cu
m
pl
e 
co
n 
el
 g
ra
do
 d
e 
m
ad
ur
ez
 fi
si
ol
óg
ic
o 
qu
e 
ex
ig
e 
el
 m
er
ca
do
 d
e 
de
st
in
o.
c)
La
 fr
ut
a 
es
ta
 c
la
si
fic
ad
a 
se
gú
n 
ap
ar
ie
nc
ia
, t
am
añ
o 
y 
di
ám
et
ro
.
d)
El
 c
or
te
 d
e 
la
s 
m
an
os
 d
el
 ra
ci
m
o 
se
 re
al
iz
a 
si
gu
ie
nd
o 
la
s 
no
rm
as
 d
e 
m
an
ej
o 
po
st
 c
os
ec
ha
 a
pl
ic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
.
e)
El
 tr
as
la
do
 d
el
 ra
ci
m
o 
lo
 re
al
iz
a 
co
ns
er
va
nd
o 
el
 e
st
ad
o 
fís
ic
o 
de
 la
 fr
ut
a 
ap
lic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
.
f)
El
 e
m
pa
ca
do
 d
e 
la
 fr
ut
a 
lo
 re
aliz
a 
co
ns
er
va
nd
o 
su
 e
st
ad
o 
fís
ic
o,
 d
e 
ac
ue
rd
o 
al
 m
er
ca
do
 d
e 
de
st
in
o 
y 
 a
pl
ic
an
do
 la
s 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 
e 
hi
gi
en
e.
 
Ca
m
po
 d
e 
ap
lic
ac
ió
n
En
un
ci
ad
o 
(C
at
eg
or
ía
):
D
iv
is
ió
n 
(c
la
se
)
a)
M
er
ca
do
 d
es
tin
o 
de
 la
 p
ro
du
cc
ió
n
a.
1 
 M
er
ca
do
 n
ac
io
na
l
a.
2 
 M
er
ca
do
 in
te
rn
ac
io
na
l
b)
Tr
an
sp
or
te
 d
e 
la
 fr
ut
a 
de
nt
ro
 d
e 
la
 fi
nc
a
b.
1 
 T
ra
ns
po
rt
e 
m
an
ua
l
b.
2 
 T
ra
ns
po
rt
e 
co
n 
an
im
al
es
 d
e 
ca
rg
a
b.
3 
 T
ra
ns
po
rt
e 
po
r c
ab
le
Co
nt
in
úa
 ta
bl
a
37
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
. L
a 
fo
rm
a 
en
 q
ue
:
a)
Re
al
iz
a 
el
 m
ue
st
re
o 
de
 m
ad
ur
ez
 d
e 
ac
ue
rd
o 
al
 re
gi
st
ro
 d
e 
co
lo
re
s 
de
 la
 c
in
ta
 (fl
or
ac
ió
n)
b)
Co
rt
e 
la
s 
m
an
os
 d
el
 ra
ci
m
o 
 s
ig
ui
en
do
 la
s 
no
rm
as
 d
e 
m
an
ej
o 
po
st
 c
os
ec
ha
 a
pl
ic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
c)
Tr
as
la
da
 e
l r
ac
im
o 
 c
on
se
rv
an
do
 e
l e
st
ad
o 
fís
ic
o 
de
 la
 fr
ut
a 
ap
lic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
d)
Em
pa
ca
 la
 fr
ut
a 
 c
on
se
rv
an
do
 s
u 
es
ta
do
 fí
si
co
, d
e 
ac
ue
rd
o 
al
 m
er
ca
do
 d
e 
de
st
in
o 
y 
 a
pl
ic
an
do
 la
s 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 e
 h
ig
ie
ne
.
Ev
id
en
ci
as
 p
or
 p
ro
du
ct
o:
a)
Ra
ci
m
o 
co
rt
ad
o 
cu
m
pl
e 
co
n 
el
 g
ra
do
 d
e 
m
ad
ur
ez
 fi
si
ol
óg
ic
o 
qu
e 
ex
ig
e 
el
 m
er
ca
do
 d
e 
de
st
in
o
b)
Fr
ut
a 
 c
la
si
fic
ad
a 
se
gú
n 
ap
ar
ie
nc
ia
, t
am
añ
o 
y 
gr
os
or
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
o.
 L
os
 c
on
oc
im
ie
nt
os
 q
ue
 d
em
ue
st
ra
 s
on
:
a)
Ci
cl
o 
de
 v
id
a 
y 
et
ap
as
 fe
no
ló
gi
ca
s 
de
l c
ul
tiv
o 
de
l p
lá
ta
no
b)
Fi
si
ol
og
ía
 d
e 
la
 m
ad
ur
ez
 y
 la
 m
ad
ur
ac
ió
n 
c)
Si
st
em
as
 d
e 
co
se
ch
a
d)
Si
st
em
as
 d
e 
em
pa
qu
e
e)
M
an
ej
o 
po
st
 c
os
ec
ha
 d
el
 p
lá
ta
no
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
Co
nt
in
úa
 ta
bl
a
38
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
..
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
E 
U
N
ID
A
D
ES
 Y
 E
LE
M
EN
TO
S 
D
E 
CO
M
PE
TE
N
CI
A
Ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
ti
tu
d.
 L
as
 a
ct
itu
de
s 
m
an
ife
st
ad
as
 s
on
:
A
ct
it
ud
 
D
es
cr
ip
ci
ón
 
c)
 
In
ic
ia
tiv
a
En
 e
l t
ra
ns
po
rt
e 
y 
 m
an
ej
o 
po
st
 c
os
ec
ha
. 
Se
 v
in
cu
la
 c
on
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
 y
 p
or
 p
ro
du
ct
o.
d)
 
Re
sp
on
sa
bi
lid
ad
: 
En
 la
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 la
 n
or
m
at
iv
a 
qu
e 
ex
ig
e 
lo
s m
er
ca
do
s i
nt
er
na
ci
on
al
es
. S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
s e
vi
de
nc
ia
s p
or
 
de
se
m
pe
ño
 y
 p
or
 p
ro
du
ct
o.
En
 la
 c
la
si
fic
ac
ió
n 
de
 la
 fr
ut
a.
 S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
 y
 p
or
 p
ro
du
ct
o
e)
 
Pe
rs
ev
er
an
ci
a:
 
En
 m
an
te
ne
r e
st
án
da
re
s 
en
 la
 c
la
si
fic
ac
ió
n,
 e
m
pa
qu
e 
y 
al
m
ac
en
am
ie
nt
o 
de
 fr
ut
a.
 S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
s 
ev
i-
de
nc
ia
s 
po
r d
es
em
pe
ño
 y
 p
or
 p
ro
du
ct
o
f)
 
O
rd
en
En
 e
l p
ue
st
o 
de
 tr
ab
aj
o 
pa
ra
 e
vi
ta
r c
on
ta
m
in
ac
ió
n.
 S
e 
vi
nc
ul
a 
co
n 
la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 d
es
em
pe
ño
 y
 p
or
 
pr
od
uc
to
Li
ne
am
ie
nt
os
 g
en
er
al
es
 p
ar
a 
la
 e
va
lu
ac
ió
n:
 E
l d
om
in
io
 d
el
 e
le
m
en
to
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
 p
ue
de
 e
va
lu
ar
se
 m
ed
ia
nt
e:
a)
M
ed
ia
nt
e 
un
a 
ac
tiv
id
ad
 s
im
ul
ad
a 
o 
re
al
 s
e 
ve
rifi
qu
e,
 a
 tr
av
és
 d
e 
un
a 
gu
ía
 d
e 
ob
se
rv
ac
ió
n,
 la
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
de
se
m
pe
ño
 
de
 e
st
e 
el
em
en
to
b)
El
 p
ar
tic
ip
an
te
 e
nt
re
gu
e 
al
 e
va
lu
ad
or
 la
s 
ev
id
en
ci
as
 p
or
 p
ro
du
ct
o 
se
ña
la
da
s 
en
 e
st
e 
el
em
en
to
 d
e 
co
m
pe
te
nc
ia
 p
ar
a 
qu
e 
a 
tr
av
és
 d
e 
un
a 
lis
ta
 d
e 
co
te
jo
, s
e 
ve
rifi
qu
e 
la
 a
pl
ic
ac
ió
n
c)
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
co
no
ci
m
ie
nt
os
 s
e 
ve
rifi
qu
en
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
 a
pl
ic
ac
ió
n 
de
 u
na
 p
ru
eb
a 
or
al
 y
 e
sc
rit
a.
d)
La
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
ac
tit
ud
 s
er
án
 v
al
or
ad
as
 a
 tr
av
és
 d
e 
la
s 
ev
id
en
ci
as
 d
e 
pr
od
uc
to
 y
 d
es
em
pe
ño
.
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
..
iii. diseño curricuLar 
para La caLificacióN de: 
cuLTivador de pLáTaNo
41
..
diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN de Cultivador de PlátaNo 
41
Título: 
Cultivador de PlátanoPrograma
Módulos
Unidades 
Didácticas
MÓDULO 1:
Acondicionamiento 
del terreno para la 
siembra de plátano.
No. Horas: 40
Unidad 
Didáctica I
Preparación de terre-
no para el cultivo de 
plátano.
Unidad 
Didáctica II
Conservación del 
Suelo para el Cultivo 
de Plátano.
Unidad 
Didáctica II
Cosecha de Cultivo 
de Plátano.
Unidad 
Didáctica I
Manejo del Cultivo 
de Plátano.
No. Horas: 60No. Horas: 50
MÓDULO 2:
Siembra del Cultivo 
de Plátano.
MÓDULO 3:
Manejo y Cosecha 
del Cultivo de 
Plátano.
Unidad 
Didáctica II
Siembra de Cultivo 
de Plátano.
Unidad 
Didáctica I
Preparación de la 
Semilla de Plátano.
1. mapa de La caLificacióN de cuLTivador de pLáTaNo
43
..
diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN de Cultivador de PlátaNo 
43
 D
AT
O
S 
G
EN
ER
A
LE
S 
D
E 
LA
 C
A
LI
FI
CA
CI
Ó
N
N
º 
1/
1
Có
di
go
: C
IU
O
/A
 - 
01
22
O
cu
pa
ci
ón
: C
ul
tiv
ad
or
 d
e 
Pl
át
an
o.
 
O
bj
et
iv
o 
de
 
la
 
ca
lifi
ca
ci
ón
: 
Cu
lti
va
r 
pl
át
an
os
 
ap
lic
an
do
 
té
cn
ic
as
 
ag
ro
nó
m
ic
as
 
de
 
pr
od
uc
ci
ón
, 
se
gu
rid
ad
 
oc
up
ac
io
na
l 
y 
m
ed
id
as
 
de
 
pr
ot
ec
ci
ón
 p
er
so
na
l y
 a
l a
m
bi
en
te
.. 
Pe
rfi
l d
e 
sa
lid
a:
 E
st
ar
á 
en
 la
 c
ap
ac
id
ad
 d
e 
ac
on
di
ci
on
ar
 e
l 
te
rr
en
o,
 e
st
ab
le
ce
r l
a 
pl
an
ta
ci
ón
, m
an
ej
ar
 y
 c
os
ec
ha
r p
lá
ta
no
 
pa
ra
 su
 c
om
er
ci
al
iz
ac
ió
n,
 a
pl
ic
an
do
 té
cn
ic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
 d
e 
pr
od
uc
ci
ón
, s
eg
ur
id
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
 y
 
pr
ot
ec
ci
ón
 a
l 
m
ed
io
 
am
bi
en
te
. 
Re
qu
is
it
os
 d
e 
en
tr
ad
a:
 (e
da
d,
 e
sc
ol
ar
id
ad
, e
xp
er
ie
nc
ia
, c
om
pe
te
nc
ia
s…
) 
18
 a
ño
s 
en
 a
de
la
nt
e,
 q
ue
 s
ep
a 
le
er
 y
 e
sc
rib
ir,
 d
om
in
io
 d
e 
la
s 
op
er
ac
io
ne
s 
m
at
em
át
ic
as
 b
ás
ic
as
.
D
ur
ac
ió
n:
 1
50
H
or
as
 te
ór
ic
as
: 4
0 
 
 
H
or
as
 p
rá
ct
ic
as
: 1
10
Fe
ch
a 
de
 a
pr
ob
ac
ió
n:
 N
ov
ie
m
br
e 
de
 2
00
9.
Ti
em
po
 d
e 
re
vi
si
ón
: 5
 a
ño
s.
Fe
ch
a 
de
 p
ub
lic
ac
ió
n:
 D
ic
ie
m
br
e 
de
 2
00
7.
N
o.
 d
e 
re
vi
si
ón
: 
Ra
m
a 
pr
of
es
io
na
l: 
Ag
ric
ul
tu
ra
, S
ilv
ic
ul
tu
ra
 y
 P
es
ca
.
Fa
m
ili
a 
 p
ro
fe
si
on
al
: A
gr
ic
ul
tu
ra
.
Ti
po
 d
e 
ca
lifi
ca
ci
ón
: R
eg
io
na
l.
Se
ct
or
: P
rim
ar
io
 - 
Ag
ríc
ol
a.
Ra
m
a 
pr
of
es
io
na
l: 
A
Có
di
go
:
 M
ód
ul
os
 q
ue
 c
on
fo
rm
an
 la
 c
al
ifi
ca
ci
ón
:
CI
U
O
/A
 –
 0
12
2-
1/
3
Ac
on
di
ci
on
am
ie
nt
o 
de
l t
er
re
no
 p
ar
a 
la
 s
ie
m
br
a 
de
 p
lá
ta
no
.
CI
U
O
/A
 –
 0
12
2-
2/
3
Siem
br
a 
de
l C
ul
tiv
o 
de
 P
lá
ta
no
. 
CI
U
O
/A
 –
 0
12
2-
3/
3
M
an
ej
o 
y 
Co
se
ch
a 
de
l C
ul
tiv
o 
de
 P
lá
ta
no
.
2. daTos geNeraLes de La caLificacióN
45
..
diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN de Cultivador de PlátaNo 
45
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
EL
 M
Ó
D
U
LO
 D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
Có
di
go
 d
el
 M
ód
ul
o:
 C
IU
O
/A
: 0
1-
06
Tí
tu
lo
 :
 A
co
nd
ic
io
na
m
ie
nt
o 
de
l t
er
re
no
 p
ar
a 
la
 s
ie
m
br
a 
de
 p
lá
ta
no
Co
rr
es
po
nd
en
ci
a 
co
n 
la
 u
ni
da
d 
de
 
co
m
pe
te
nc
ia
: 
Ac
on
di
ci
on
ar
 e
l t
er
re
no
 p
ar
a 
el
 c
ul
tiv
o 
de
 p
lá
ta
no
s 
co
ns
id
er
an
do
 la
 t
op
og
ra
fía
 y
 c
on
di
ci
on
es
 
cl
im
át
ic
as
.
O
bj
et
iv
o 
G
en
er
al
 d
el
 M
ód
ul
o 
A
l fi
na
liz
ar
 e
l m
od
ul
o 
el
 p
ar
tic
ip
an
te
 e
st
ar
á 
en
 c
ap
ac
id
ad
 d
e 
ac
on
di
ci
on
ar
 e
l t
er
re
no
 y
 c
on
st
ru
ir 
ob
ra
s 
de
 c
on
se
rv
ac
ió
n 
de
 s
ue
lo
 p
ar
a 
el
 c
ul
tiv
o 
de
 p
lá
ta
no
. 
El
em
en
to
s 
de
 la
 c
om
pe
te
nc
ia
: 
Pr
ep
ar
ar
 e
l t
er
re
no
 d
e 
ac
ue
rd
o 
a 
 p
la
ni
fic
ac
ió
n 
to
m
an
do
 e
n 
cu
en
ta
 la
 t
op
og
ra
fía
, e
l t
ip
o 
 
 
de
 
su
el
o,
 re
qu
er
im
ie
nt
os
 a
gr
on
óm
ic
os
 d
el
 c
ul
tiv
o 
y 
 la
 té
cn
ic
a 
em
pl
ea
da
.
Co
ns
er
va
r e
l s
ue
lo
 c
on
si
de
ra
nd
o 
la
s c
on
di
ci
on
es
 c
lim
át
ic
as
 y
 la
s c
ar
ac
te
rís
tic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
 d
el
 
cu
lti
vo
.
Pr
er
re
qu
is
it
os
 : 
N
o 
se
 re
qu
ie
re
n 
Ti
em
po
 p
ro
pu
es
to
H
or
as
 Te
ór
ic
as
: 
 
10
H
or
as
 P
rá
ct
ic
as
: 
40
D
ur
ac
ió
n:
50
U
ni
da
d 
D
id
ác
ti
ca
 I:
 
Pr
ep
ar
ac
ió
n 
de
 te
rr
en
o 
pa
ra
 e
l c
ul
tiv
o 
de
 p
lá
ta
no
O
bj
et
iv
o 
de
 la
 u
ni
da
d 
di
dá
ct
ic
a:
 
A
l fi
na
liz
ar
 la
 u
ni
da
d 
di
dá
ct
ic
a 
el
/la
 p
ar
tic
ip
an
te
 e
st
ar
á 
en
 c
ap
ac
id
ad
 d
e 
pr
ep
ar
ar
 e
l t
e-
rr
en
o 
pa
ra
 e
l c
ul
tiv
o 
de
 p
lá
ta
no
 a
pl
ic
an
do
 té
cn
ic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
, n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 
oc
up
ac
io
na
l y
 p
ro
te
cc
ió
n 
al
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
Ti
em
po
 p
ro
pu
es
to
H
or
as
 Te
ór
ic
as
: 
 
5
H
or
as
 P
rá
ct
ic
as
: 
15
D
ur
ac
ió
n:
20
Co
nt
in
úa
 ta
bl
a
3. descripcióN deL móduLo de apreNdizaje
46
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
EL
 M
Ó
D
U
LO
 D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
CO
N
TE
N
ID
O
S 
O
BJ
ET
IV
O
S 
D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
SA
BE
R
SA
BE
R 
H
AC
ER
SA
BE
R 
SE
R
CR
IT
ER
IO
S 
D
E 
EV
A
LU
AC
IÓ
N
Se
le
cc
io
na
r 
el
 
te
rr
en
o 
de
 a
cu
er
do
 a
 c
ar
ac
te
-
rís
tic
as
 to
po
gr
áfi
ca
s 
de
l 
te
rr
en
o,
 fí
si
ca
s 
y 
qu
ím
i-
ca
s 
de
l s
ue
lo
.
Pr
ep
ar
ar
 e
l 
su
el
o 
ap
li-
ca
nd
o 
la
s 
té
cn
ic
as
 d
e 
ac
ue
rd
o 
a 
su
 t
op
og
ra
-
fía
, c
ul
tiv
o 
y 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
 
y 
pr
ot
ec
ci
ón
 d
el
 m
ed
io
 
am
bi
en
te
.
- 
 C
ar
ac
te
rís
tic
as
 T
op
og
rá
fi-
ca
s 
bá
si
ca
s 
de
 te
rr
en
os
.
- 
 
Ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 f
ís
ic
as
 d
el
 
su
el
o.
- 
 
Ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 
qu
ím
ic
as
 
de
l s
ue
lo
. 
•	
Té
cn
ic
as
	d
e	
lim
pi
ez
a
 d
e 
te
rr
en
o.
•	
M
aq
ui
na
s,	
eq
ui
po
s	
y	
he
-
rr
am
ie
nt
as
 p
ar
a 
pr
ep
ar
ar
 
su
el
o.
•	
Té
cn
ic
as
	d
e	
pr
ep
ar
ac
ió
n	
de
 s
ue
lo
.
•	
Ve
rifi
ca
r	
ca
ra
ct
er
ís
ti-
ca
s 
to
po
gr
áfi
ca
s 
de
 
te
rr
en
o.
•	
Ve
rifi
ca
r	
ca
ra
ct
er
íst
i-
ca
s f
ísi
ca
s d
e 
su
el
o.
•	
Ve
rifi
ca
r	
ca
ra
ct
er
íst
i-
ca
s q
uí
m
ic
as
 d
e 
su
el
o.
•	
Li
m
pi
ar
	e
l	t
er
re
no
.
•	
M
an
ej
ar
	
la
s	
he
rr
a-
m
ie
nt
as
 p
ar
a 
pr
ep
a-
ra
r s
ue
lo
. 
•	
Ro
m
pe
r	
la
	e
st
ru
ct
u-
ra
 d
el
 s
ue
lo
.
Re
sp
on
sa
bi
lid
ad
.
In
ic
ia
tiv
a 
.
Pe
rs
ev
er
an
ci
a.
Ve
rifi
ca
 
la
 
to
po
gr
af
ía
 
de
l 
te
rr
en
o 
de
 a
cu
er
do
 a
 lo
s 
re
-
qu
er
im
ie
nt
os
 d
el
 c
ul
tiv
o.
Ve
rifi
ca
 
la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 
fís
ic
as
 d
el
 s
ue
lo
 d
e 
ac
ue
r-
do
 a
 lo
s 
re
qu
er
im
ie
nt
os
 d
el
 
cu
lti
vo
.
Ve
rifi
ca
 
la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 
qu
ím
ic
as
 d
el
 su
el
o 
de
 a
cu
er
-
do
 a
 lo
s 
re
qu
er
im
ie
nt
os
 d
el
 
cu
lti
vo
.
Li
m
pi
a 
el
 te
rr
en
o 
 d
e 
ac
ue
r-
do
 a
 s
us
 c
ar
ac
te
rís
tic
as
 a
pl
i-
ca
nd
o 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 
oc
up
ac
io
na
l y
 p
ro
te
cc
ió
n 
al
 
m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
Ro
m
pe
 
la
 
es
tr
uc
tu
ra
 
de
l 
su
el
o 
de
 a
cu
er
do
 s
 c
ar
ac
-
te
rís
tic
as
 
fís
ic
as
 
ap
lic
an
do
 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
-
pa
ci
on
al
.
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
47
..
diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN de Cultivador de PlátaNo 
47
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
EL
 M
Ó
D
U
LO
 D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
U
ni
da
d 
D
id
ác
ti
ca
 II
: 
 
Co
ns
er
va
ci
ón
 d
el
 S
ue
lo
 p
ar
a 
el
 C
ul
tiv
o 
de
 P
lá
ta
no
.
O
bj
et
iv
o 
Es
pe
cí
fic
o:
 
A
l fi
na
liz
ar
 la
 u
ni
da
d 
di
dá
ct
ic
a 
 e
l/l
a 
pa
rt
ic
ip
an
te
 e
st
ar
á 
en
 c
ap
ac
id
ad
 d
e 
co
ns
tr
ui
r o
br
as
 p
ar
a 
la
 c
on
se
rv
ac
ió
n 
de
 
su
el
o 
pa
ra
 e
l c
ul
tiv
o 
de
 p
lá
ta
no
 a
pl
ic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
 y
 p
ro
te
cc
ió
n 
al
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
Ti
em
po
 p
ro
pu
es
to
H
or
as
 Te
ór
ic
as
: 
 
5
H
or
as
 P
rá
ct
ic
as
: 
25
D
ur
ac
ió
n:
30
CO
N
TE
N
ID
O
S 
O
BJ
ET
IV
O
S 
D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
SA
BE
R
SA
BE
R 
H
AC
ER
SA
BE
R 
SE
R
CR
IT
ER
IO
S 
D
E 
EV
A
LU
AC
IÓ
N
Se
le
cc
io
na
r 
eq
ui
po
s, 
m
a-
te
ria
le
s 
y 
he
rr
am
ie
nt
as
 
de
 a
cu
er
do
 a
 la
 o
br
as
 d
e 
co
ns
er
va
ci
ón
 d
e 
su
el
o 
a 
co
ns
tr
ui
r.
•	
O
br
as
	d
e	
co
ns
er
va
-
ci
ón
 d
el
 s
ue
lo
.
•	
M
at
er
ia
le
s,	
eq
ui
po
s	
y 
he
rr
am
ie
nt
as
 p
ar
a 
ob
ra
s 
de
 c
on
se
rv
a-
ci
ón
 d
e 
su
el
o.
•	
So
lic
ita
r	m
at
er
ia
le
s,	
he
rr
a-
m
ie
nt
as
 y
 e
qu
ip
os
.
•	
Ve
rifi
ca
r	
es
ta
do
	y
	e
sp
ec
i-
fic
ac
io
ne
s 
de
 m
at
er
ia
le
s, 
he
rr
am
ie
nt
as
 y
 e
qu
ip
os
.
R
es
p
o
n
sa
-
bi
lid
ad
. 
Pe
rs
ev
er
an
-
ci
a.
•	
So
lic
ita
	
m
at
er
ia
le
s,	
he
rr
am
ie
nt
as
	
y 
eq
ui
po
s 
de
 a
cu
er
do
 a
 la
 o
br
a 
de
 
co
ns
er
va
ci
ón
 a
 c
on
st
ru
ir.
•	
Ve
rifi
ca
	e
st
ad
o	
y	
es
pe
ci
fic
ac
io
ne
s	
té
cn
ic
as
 d
e 
la
s 
he
rr
am
ie
nt
as
, 
m
a-
te
ria
le
s 
y 
eq
ui
po
s 
de
 a
cu
er
do
 a
 la
 
so
lic
itu
d.
Co
ns
tr
ui
r 
ob
ra
 
de
 
co
n-
se
rv
ac
ió
n 
de
 s
ue
lo
 c
on
-
si
de
ra
nd
o 
la
 t
op
og
ra
fía
, 
co
nd
ic
io
ne
s 
cl
im
át
ic
as
 y
 
la
s c
ar
ac
te
rís
tic
as
 a
gr
on
ó-
m
ic
as
 d
el
 c
ul
tiv
o 
ap
lic
an
-
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 
oc
up
ac
io
na
l y
 p
ro
te
cc
ió
n 
al
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
•	
M
ed
id
as
	d
e	
vo
lu
m
en
	
y 
ár
ea
s.
•	
Té
cn
ic
as
	p
ar
a	
co
ns
-
tr
uc
ci
ón
 
de
 
ob
ra
s 
de
 c
on
se
rv
ac
ió
n 
de
 
su
el
o.
•	
Se
le
cc
io
na
r	
ob
ra
	d
e	
co
n-
se
rv
ac
ió
n 
de
 s
ue
lo
.
•	
D
em
ar
ca
r	t
er
re
no
.
•	
Co
ns
tr
ui
r	o
br
as
	d
e	
co
ns
er
-
va
ci
ón
 d
e 
su
el
o.
•	
Se
le
cc
io
na
	e
l	t
ip
o	
de
	o
br
a	
de
	co
ns
er
-
va
ci
ón
 c
on
sid
er
an
do
 l
a 
to
po
gr
af
ía
, 
co
nd
ic
io
ne
s 
clim
át
ic
as
 y
 la
s 
ca
ra
ct
e-
rís
tic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
 d
el
 c
ul
tiv
o.
 
•	
D
em
ar
ca
	e
l	
ár
ea
	e
n	
el
		
te
rr
en
o		
pa
ra
 la
 c
on
st
ru
cc
ió
n 
de
 la
 o
br
a 
de
 
ac
ue
rd
o 
a 
co
nd
ic
io
ne
s 
cl
im
át
ic
as
 y
 
la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
 d
el
 
cu
lti
vo
. 
•	
Re
al
iz
a	
la
	c
on
st
ru
cc
ió
n	
de
	la
	o
br
a	
de
	
co
ns
er
va
ci
ón
 d
e 
su
el
o 
de
 a
cu
er
do
 a
 
pr
oc
ed
im
ie
nt
os
 e
st
ab
le
ci
do
s.
48
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
EL
 M
Ó
D
U
LO
 D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
Có
di
go
 d
el
 M
ód
ul
o:
Tí
tu
lo
: 
 S
ie
m
br
a 
de
l C
ul
tiv
o 
de
 P
lá
ta
no
.
Co
rr
es
po
nd
en
ci
a 
co
n 
la
 u
ni
da
d 
de
 
co
m
pe
te
nc
ia
: 
Es
ta
bl
ec
er
 la
 p
la
nt
ac
ió
n 
de
 p
lá
ta
no
 to
m
an
do
 e
n 
cu
en
ta
 la
 v
ar
ie
da
d 
y 
m
ét
od
o 
de
 s
ie
m
br
a.
O
bj
et
iv
o 
G
en
er
al
 d
el
 M
ód
ul
o 
A
l fi
na
liz
ar
 e
l m
od
ul
o 
el
 p
ar
tic
ip
an
te
 e
st
ar
á 
en
 c
ap
ac
id
ad
 d
e 
pr
ep
ar
ar
 y
 s
em
br
ar
 s
em
ill
as
 d
e 
pl
át
an
o 
ap
li-
ca
nd
o 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
 y
 p
ro
te
cc
ió
n 
al
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
El
em
en
to
s 
de
 la
 c
om
pe
te
nc
ia
: 
Pr
ep
ar
ar
 la
 s
em
ill
a 
pr
op
or
ci
on
án
do
le
 la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 d
e 
ta
m
añ
o,
 v
ia
bi
lid
ad
 y
 s
an
id
ad
 p
ar
a 
la
 s
ie
m
br
a.
Re
al
iz
ar
 la
 s
ie
m
br
a 
co
ns
id
er
an
do
 e
l 
tr
az
o 
de
l t
er
re
no
 y
 l
as
 c
on
di
ci
on
es
 a
gr
o-
 e
co
ló
gi
ca
s.
Pr
er
re
qu
is
it
os
 : 
H
ab
er
 a
pr
ob
ad
o 
el
 m
ód
ul
o 
1 
: 
Ac
on
di
ci
on
am
ie
nt
o 
de
l t
er
re
no
 p
ar
a 
la
 s
ie
m
br
a 
de
 p
lá
ta
no
.
Ti
em
po
 p
ro
pu
es
to
H
or
as
 Te
ór
ic
as
: 
 
15
H
or
as
 P
rá
ct
ic
as
: 
25
D
ur
ac
ió
n:
 
40
U
ni
da
d 
D
id
ác
ti
ca
 I 
 
Pr
ep
ar
ac
ió
n 
de
 la
 S
em
ill
a 
de
 P
lá
ta
no
.
O
bj
et
iv
o 
de
 la
 
un
id
ad
 d
id
ác
ti
ca
: 
A
l fi
na
liz
ar
 la
 u
ni
da
d 
di
dá
ct
ic
a 
 e
l/l
a 
pa
rt
ic
ip
an
te
 e
st
ar
á 
en
 c
ap
ac
id
ad
 d
e 
pr
ep
ar
ar
 la
 s
em
ill
a 
pa
ra
 e
l c
ul
tiv
o 
de
 p
lá
ta
no
 
co
ns
id
er
an
do
 s
u 
ta
m
añ
o,
 v
ia
bi
lid
ad
 y
 s
an
id
ad
.
Ti
em
po
 p
ro
pu
es
to
H
or
as
 Te
ór
ic
as
: 
 
10
H
or
as
 P
rá
ct
ic
as
: 
15
D
ur
ac
ió
n:
25
Co
nt
in
ua
 ta
bl
a
49
..
diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN de Cultivador de PlátaNo 
49
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
EL
 M
Ó
D
U
LO
 D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
CO
N
TE
N
ID
O
S 
O
BJ
ET
IV
O
S 
D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
SA
BE
R
SA
BE
R 
H
AC
ER
SA
BE
R 
SE
R
CR
IT
ER
IO
S 
D
E 
EV
A
LU
AC
IÓ
N
Pr
ep
ar
ar
 la
 se
m
ill
a 
pa
ra
 
la
 s
ie
m
br
a 
de
 a
cu
er
do
 
al
 t
am
añ
o,
 v
ia
bi
lid
ad
 y
 
sa
ni
da
d.
 
•	
A
na
to
m
ía
	d
e	
la
	p
la
nt
a	
de
	
pl
át
an
o.
•	
Fi
si
ol
og
ía
	d
e	
la
	p
la
nt
a	
de
	
pl
át
an
o.
•	
Va
rie
da
de
s	
de
	p
lá
ta
no
s.
•	
Cl
as
ifi
ca
ci
ón
	y
	u
so
		
de
	P
la
-
gu
ic
id
as
.
•	
M
ét
od
os
	d
e	
ap
lic
ac
ió
n	
de
	
lo
s 
Pl
ag
ui
ci
da
s.
•	
M
ét
od
os
	d
e	
ap
lic
ac
ió
n	
de
	
lo
s 
Pl
ag
ui
ci
da
s.
•	
M
ed
id
as
	
pr
ev
en
tiv
as
	
de
	
ap
lic
ac
ió
n 
pa
ra
 p
ro
te
cc
ió
n 
de
l t
ra
ba
ja
do
r y
 d
el
 m
ed
io
.
•	
M
ét
od
os
	
de
	
de
si
nf
ec
ci
ón
	
de
 s
em
ill
a.
•	
N
or
m
as
	d
e	
se
gu
rid
ad
	e
n	
el
		
m
an
ej
o 
de
 p
la
gu
ic
id
as
.
•	
En
fe
rm
ed
ad
es
	q
ue
	a
ta
ca
n	
la
 p
la
nt
a 
de
 p
lá
ta
no
.
•	
Pl
ag
as
	q
ue
	a
ta
ca
n	
la
	p
la
nt
a	
de
 p
lá
ta
no
.
•	
Té
cn
ic
as
	d
e	
pr
op
ag
ac
ió
n	
de
	
pl
át
an
o.
•	
Se
le
cc
io
na
r	
pl
an
ta
	m
a-
dr
e.
•	
Es
tim
ul
ar
	
cr
ec
im
ie
nt
o	
de
 y
em
as
.
•	
Se
le
cc
io
na
r	l
a	
se
m
ill
a.
•	
Li
m
pi
ar
	s
em
ill
a.
•	
D
es
in
fe
ct
ar
	s
em
ill
a.
•	
Re
sp
on
sa
bi
lid
ad
.
•	
In
ic
ia
tiv
a.
•	
Ve
rifi
ca
	la
s	
co
nd
ic
io
ne
s	
de
	
la
 p
la
nt
a 
m
ad
re
 t
om
an
do
 
en
 
cu
en
ta
 
 
la
 
va
rie
da
d,
 
es
ta
do
 fi
si
ol
óg
ic
o,
 v
ig
or
o-
si
da
d 
y 
sa
ni
da
d.
•	
Es
tim
ul
a	
el
	c
re
ci
m
ie
nt
o	
de
	
ye
m
as
 d
e 
la
 p
la
nt
a 
m
ad
re
 
m
ed
ia
nt
e 
la
 
el
im
in
ac
ió
n 
de
 la
 y
em
a 
ap
ic
al
.
•	
Se
pa
ra
	e
l	h
ijo
	d
e	
la
	p
la
nt
a	
m
ad
re
 d
e 
ac
ue
rd
o 
al
 
ta
-
m
añ
o 
de
l c
or
m
o.
 
•	
Li
m
pi
a	
la
	s
em
ill
a	
de
	a
cu
er
-
do
 a
 e
sp
ec
ifi
ca
ci
on
es
 t
éc
-
ni
ca
s.
•	
D
es
in
fe
ct
a	
la
	
se
m
ill
a	
de
	
ac
ue
rd
o 
a 
es
pe
ci
fic
ac
io
ne
s 
té
cn
ic
as
 a
pl
ic
an
do
 n
or
m
as
 
de
 s
eg
ur
id
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
 
y 
pr
ot
ec
ci
ón
 a
l m
ed
io
 a
m
-
bi
en
te
.
 
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
50
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
EL
 M
Ó
D
U
LO
 D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
U
ni
da
d 
D
id
ác
ti
ca
 II
 
Si
em
br
a 
de
 C
ul
tiv
o 
de
 P
lá
ta
no
.
O
bj
et
iv
o 
de
 la
 u
ni
da
d 
di
dá
ct
ic
a:
 
A
l fi
na
liz
ar
 la
 u
ni
da
d 
di
dá
ct
ic
a 
 e
l/l
a 
pa
rt
ic
ip
an
te
 e
st
ar
á 
en
 c
ap
ac
id
ad
 d
e 
se
m
br
ar
 se
m
ill
as
 d
e 
pl
át
an
os
 
de
 a
cu
er
do
 a
 e
l t
ra
zo
 d
el
 te
rr
en
o 
y 
co
nd
ic
io
ne
s 
ag
ro
-e
co
ló
gi
ca
s. 
Ti
em
po
 p
ro
pu
es
to
H
or
as
 Te
ór
ic
as
: 
 
5
H
or
as
 P
rá
ct
ic
as
: 
10
D
ur
ac
ió
n:
15
CO
N
TE
N
ID
O
S 
O
BJ
ET
IV
O
S 
D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
SA
BE
R
SA
BE
R 
H
AC
ER
SA
BE
R 
SE
R
CR
IT
ER
IO
S 
D
E 
EV
A
LU
AC
IÓ
N
Se
m
br
ar
 la
 s
em
ill
a 
de
 a
cu
er
do
 a
 
la
 v
ar
ie
da
d,
 p
ro
ce
di
m
ie
nt
os
 e
st
a-
bl
ec
id
os
 y
 e
l s
is
te
m
a 
de
 s
ie
m
br
a 
ap
lic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 
oc
up
ac
io
na
l.
•	
D
is
ta
nc
ia
s	d
e	
si
em
br
a	
se
-
gú
n 
va
rie
da
d 
de
 p
lá
ta
no
•	
Si
st
em
as
	d
e	
si
em
br
a.
•	
Fe
rt
ili
za
nt
es
	y
	b
io
es
tim
u-
la
nt
es
.
•	
D
en
si
da
d	
de
	c
ul
tiv
o.
•	
M
ar
ca
r	t
er
re
no
.
•	
H
oy
ar
	te
rr
en
o.
•	
Pl
an
ta
r	s
em
ill
a.
O
rd
en
.
Li
m
pi
ez
a.
 
Re
sp
on
sa
bi
lid
ad
.
•	
Se
le
cc
io
na
	l
a	
di
st
an
ci
a	
de
 s
ie
m
br
a 
de
 a
cu
er
do
 
a 
la
 v
ar
ie
da
d.
•	
M
ar
ca
	
el
	
te
rr
en
o	
de
	
ac
ue
rd
o 
al
 s
is
te
m
a 
de
 
si
em
br
a 
y 
di
st
an
ci
a 
de
 
si
em
br
a.
•	
Re
al
iz
a	
el
	
ho
ya
do
	
de
l	
te
rr
en
o 
de
 a
cu
er
do
 a
l 
tr
az
ad
o 
es
ta
bl
ec
id
o 
ap
lic
an
do
 
no
rm
as
 
de
 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
.
•	
Pl
an
ta
	
	
la
	
se
m
ill
a	
de
	
ac
ue
rd
o 
a 
pr
oc
ed
im
ie
n-
to
s 
 e
st
ab
le
ci
do
.
51
..
diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN de Cultivador de PlátaNo 
51
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
EL
 M
Ó
D
U
LO
 D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
Có
di
go
 d
el
 M
ód
ul
o:
 C
IO
U
/A
 0
6-
01
Tí
tu
lo
: 
 M
an
ej
o 
y 
Co
se
ch
a 
de
l C
ul
tiv
o 
de
 P
lá
ta
no
.
Co
rr
es
po
nd
en
ci
a 
co
n 
la
 u
ni
da
d 
de
 c
om
pe
te
nc
ia
: 
M
an
ej
ar
 y
 c
os
ec
ha
r e
l c
ul
tiv
o 
de
 p
lá
ta
no
 p
ar
a 
su
 c
om
er
ci
al
iz
ac
ió
n.
O
bj
et
iv
o 
G
en
er
al
 d
el
 M
ód
ul
o 
A
l fi
na
liz
ar
 e
l m
od
ul
o 
 e
l/l
a 
pa
rt
ic
ip
an
te
 e
st
ar
á 
en
 c
ap
ac
id
ad
 d
e 
 m
an
ej
ar
 e
l c
ul
tiv
o 
y 
co
se
ch
ar
lo
 p
ar
a 
su
 
co
m
er
ci
al
iz
ac
ió
n.
El
em
en
to
s 
de
 la
 c
om
pe
te
nc
ia
:M
an
ej
ar
 e
l c
ul
tiv
o 
ap
lic
an
do
 p
rá
ct
ic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
, 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 y
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
Co
se
ch
ar
 e
l p
ro
du
ct
o 
co
n 
la
s 
ca
ra
ct
er
ís
tic
as
 q
ue
 e
xi
ge
 e
l m
er
ca
do
, s
ig
ui
en
do
 la
s 
no
rm
as
 d
e 
m
an
ej
o 
po
st
 
co
se
ch
a.
 
Pr
er
re
qu
is
it
os
 : 
 H
ab
er
 a
pr
ob
ad
o 
el
 m
ód
ul
o 
2:
 
Si
em
br
a 
de
l C
ul
tiv
o 
de
 P
lá
ta
no
.
Ti
em
po
 p
ro
pu
es
to
H
or
as
 Te
ór
ic
as
: 
 
15
H
or
as
 P
rá
ct
ic
as
: 
45
D
ur
ac
ió
n:
 
60
U
ni
da
d 
D
id
ác
ti
ca
 I 
 
M
an
ej
o 
de
l C
ul
tiv
o 
de
 P
lá
ta
no
.
O
bj
et
iv
o 
de
 la
 u
ni
da
d 
di
dá
ct
ic
a:
 
A
l fi
na
liz
ar
 la
 u
ni
da
d 
di
dá
ct
ic
a 
el
/la
 p
ar
tic
ip
an
te
 e
st
ar
á 
en
 c
ap
ac
id
ad
 d
e 
m
an
ej
ar
 e
l c
ul
tiv
o 
de
 p
lá
ta
no
 p
ar
a 
su
 
co
m
er
ci
al
iz
ac
ió
n 
 a
pl
ic
an
do
 p
rá
ct
ic
as
 a
gr
on
óm
ic
as
, 
no
rm
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 y
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
Ti
em
po
 p
ro
pu
es
to
H
or
as
 Te
ór
ic
as
: 
 
10
H
or
as
 P
rá
ct
ic
as
: 
30
D
ur
ac
ió
n:
40
Co
nt
in
ua
 ta
bl
a
52
..
Norma téCNiCa de ComPeteNCia laboral regioNal y diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN 
de Cultivador de PlátaNo
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
EL
 M
Ó
D
U
LO
 D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
CO
N
TE
N
ID
O
S 
O
BJ
ET
IV
O
S 
D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
SA
BE
R
SA
BE
R 
H
AC
ER
SA
BE
R 
SE
R
CR
IT
ER
IO
S 
D
E 
EV
A
LU
AC
IÓ
N
M
an
te
ne
r 
la
 p
la
nt
a 
y 
fr
ut
o 
en
 
co
nd
ic
io
ne
s 
op
tim
a 
pa
ra
 la
 p
ro
du
c-
ci
ón
 y
 c
om
er
ci
al
iz
ac
ió
n 
ap
lic
an
do
 m
ed
id
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
 
y 
pr
ot
ec
ci
ón
 a
l 
m
ed
io
 
am
bi
en
te
.
•	
Si
st
em
a	
	
de
	
co
nt
ro
l 
in
te
gr
a-
do
 d
e 
pl
ag
as
.
•	
Ti
po
s	
	y
	c
om
po
-
si
ci
ón
 
de
l f
er
ti-
liz
an
te
.
•	
Fo
rm
as
		d
e	
ap
li-
ca
ci
ón
 d
e 
fe
rt
ili
-
za
nt
e.
•	
Et
ap
a	d
e	d
es
ar
ro
-
llo
 d
e 
la
 p
la
nt
a
•	
Ci
cl
o	
de
	
pr
o-
du
cc
ió
n 
de
l p
lá
-
ta
no
.
•	
H
er
ra
m
ie
n
ta
s	
pa
ra
 e
l 
m
an
te
-
ni
m
ie
nt
o 
de
 l
a 
pl
an
ta
.
•	
A
m
ar
re
	o
	a
pu
n-
ta
la
do
 
de
 
la
 
pl
an
ta
.
•	
Et
ap
a	
de
	
cr
e-
ci
m
ie
nt
o 
de
 
la
 
fr
ut
a.
•	
D
et
er
m
in
ar
	e
l	
tip
o	
de
 p
la
ga
 o
 e
nf
er
-
m
ed
ad
.
•	
Se
le
cc
io
na
r	
eq
ui
-
po
s, 
he
rr
am
ie
nt
as
 
e 
in
su
m
os
.
•	
M
ez
cl
ar
	el
	p
ro
du
ct
o	
pa
ra
 c
on
tr
ol
 d
e 
pl
a-
ga
 o
 e
nf
er
m
ed
ad
•	
Ap
lic
ar
		
el
	p
ro
du
c-
to
 p
ar
a 
co
nt
ro
l 
de
 
pl
ag
a 
y 
en
fe
rm
e-
da
de
s.
•	
Ap
lic
ar
	n
or
m
as
	d
e	
se
gu
rid
ad
 
oc
up
a-
ci
on
al
 y
 p
ro
te
cc
ió
n 
al
 m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
•	
Se
le
cc
io
na
r	e
l	f
er
ti-
liz
an
te
.
•	
Ap
lic
ar
	e
l	f
er
til
iza
nt
e
•	
Co
rt
ar
	h
oj
as
.
•	
D
es
hi
ja
r.
•	
Ap
un
ta
la
r	
o	
am
a-
rr
ar
 l
a 
pl
an
ta
.
•	
Re
ga
r	l
a	
pl
an
ta
ci
ón
•	
Em
bo
ls
ar
	e
l	f
ru
to
.
•	
M
ar
ca
r	l
a	
fru
ta
.
Re
sp
on
sa
bi
lid
ad
.
In
ic
ia
tiv
a.
Pe
rs
ev
er
an
ci
a.
•	
D
et
er
m
in
a	
el
	t
ip
o	
de
	e
nf
er
m
ed
ad
	o
	p
la
ga
	
de
 a
cu
er
do
 a
 lo
s s
ín
to
m
as
 d
e 
la
 p
la
nt
a.
•	
Se
le
cc
io
na
	e
l	e
qu
ip
o,
	p
la
gu
ic
id
a	
e	
in
su
m
os
	
pa
ra
 e
l c
on
tr
ol
 d
e 
ac
ue
rd
o 
a 
la
 p
la
ga
 o
 e
n-
fe
rm
ed
ad
. 
•	
Re
al
iz
a	
la
	m
ez
cl
a	
de
	lo
s	
pr
od
uc
to
s	
pa
ra
	e
l	
co
nt
ro
l d
e 
la
 p
la
ga
 o
 e
nf
er
m
ed
ad
 d
e 
ac
ue
r-
do
 a
 la
s e
sp
ec
ifi
ca
ci
on
es
 d
el
 fa
br
ic
an
te
.
•	
Ap
lic
a	
el
	p
ro
du
ct
o	
pa
ra
	la
	p
la
ga
	o
	e
nf
er
m
e-
da
d 
to
m
an
do
 e
n 
co
ns
id
er
ac
ió
n 
la
s 
m
ed
i-
da
s d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
ci
on
al
 y
 p
ro
te
cc
ió
n 
de
l m
ed
io
 a
m
bi
en
te
.
•	
Se
le
cc
io
na
	e
l	
fe
rt
ili
za
nt
e	
de
	a
cu
er
do
	a
	l
a	
fe
rt
ili
da
d 
de
l s
ue
lo
 y
 re
qu
er
im
ie
nt
os
 n
ut
ri-
ci
on
al
es
 d
el
 la
 p
la
nt
a.
•	
Ap
lic
a	
el
	fe
rt
ili
za
nt
e	
de
	a
cu
er
do
	a
	p
ro
ce
di
-
m
ie
nt
os
 e
st
ab
le
ci
do
s 
y 
 t
op
og
ra
fía
 d
el
 t
e-
rr
en
o.
•	
Se
le
cc
io
na
r	
la
	h
er
ra
m
ie
nt
a	
de
	a
cu
er
do
	a
l	
m
an
te
ni
m
ie
nt
o 
a 
re
al
iz
ar
.
•	
Co
rt
a	
la
s	h
oj
as
	in
fe
ct
ad
as
,	s
ec
as
	y
	d
ob
la
da
s	
de
 a
pl
ic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
 o
cu
pa
-
ci
on
al
•	
Re
al
iz
a	
el
	d
es
hi
je
	c
on
sid
er
an
do
	la
	o
rie
nt
a-
ci
ón
 d
e 
la
 c
ep
a 
y 
la
 p
ro
fu
nd
id
ad
 d
el
 h
ijo
.
•	
Am
ar
ra
	o
	a
pu
nt
al
a	
la
	p
la
nt
a	
de
	a
cu
er
do
	a
	
su
 e
st
ad
o 
fis
io
ló
gi
co
. 
•	
Em
bo
ls
a	
la
	fr
ut
a	
de
	a
cu
er
do
	a
	la
	e
da
d.
•	
Ri
eg
a	
la
	p
la
nt
a	
de
	a
cu
er
do
	a
	la
s	
co
nd
ic
io
-
ne
s c
lim
át
ic
as
.
Co
nt
in
ua
ci
ón
 d
e 
ta
bl
a
53
..
diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN de Cultivador de PlátaNo 
53
D
ES
CR
IP
CI
Ó
N
 D
EL
 M
Ó
D
U
LO
 D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
U
ni
da
d 
D
id
ác
ti
ca
 II
 
Co
se
ch
a 
de
 C
ul
tiv
o 
de
 P
lá
ta
no
 
O
bj
et
iv
o 
de
 la
 u
ni
da
d 
di
dá
ct
ic
a:
 
A
l fi
na
liz
ar
 la
 u
ni
da
d 
di
dá
ct
ic
a 
el
/la
 p
ar
tic
ip
an
te
 e
st
ar
á 
en
 c
ap
ac
id
ad
 d
e 
 c
os
ec
ha
r e
l f
ru
to
 c
on
 la
s e
sp
ec
ifi
ca
ci
o-
ne
s 
de
l m
er
ca
do
 p
ar
a 
la
 c
om
er
ci
al
iz
ac
ió
n.
Ti
em
po
 p
ro
pu
es
to
H
or
as
 Te
ór
ic
as
: 
 
5
H
or
as
 P
rá
ct
ic
as
: 
15
D
ur
ac
ió
n:
20
CO
N
TE
N
ID
O
S 
O
BJ
ET
IV
O
S 
D
E 
A
PR
EN
D
IZ
A
JE
SA
BE
R
SA
BE
R 
H
AC
ER
SA
BE
R 
SE
R
CR
IT
ER
IO
S 
D
E 
EV
A
LU
AC
IÓ
N
Co
se
ch
ar
 la
 fr
ut
a 
de
 a
cu
er
do
 
a 
gr
ad
o 
de
 m
ad
ur
ez
 fi
si
ol
ó-
gi
co
 q
ue
 e
xi
ge
 e
l 
m
er
ca
do
 
ap
lic
an
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
ri-
da
d 
oc
up
ac
io
na
l.
•	
Co
di
fic
ac
ió
n	
de
	fr
ut
a.
	
•	
Es
tá
nd
ar
es
	d
e	
ca
lid
ad
	d
e	
la
	
fr
ut
a 
de
 a
cu
er
do
 a
l m
er
ca
do
.
•	
Té
cn
ic
as
	p
ar
a	
la
		
co
se
ch
a	
de
	
pl
át
an
o.
•	
N
or
m
as
	d
e	
se
gu
rid
ad
	o
cu
pa
-
ci
on
al
 a
l c
os
ec
ha
r p
lá
ta
no
s.
•	
Se
le
cc
io
na
r	f
ru
ta
.
•	
Co
rt
ar
	s
eu
do
	ta
llo
.
•	
Co
rt
ar
	ra
ci
m
o.
Re
sp
on
sa
bi
li-
da
d.
In
ic
ia
tiv
a.
 
Pe
rs
ev
er
an
ci
a.
•	
Se
le
cc
io
na
	
la
	
fr
ut
a	
de
	
ac
ue
rd
o 
al
 c
ol
or
 d
e 
la
 c
in
-
ta
 d
e 
m
ar
ca
. 
•	
Co
rt
a	
el
	se
ud
o	
ta
llo
	y
	ra
ci
-
m
o 
de
 fr
ut
a 
 d
e 
ac
ue
rd
o 
a 
pr
oc
ed
im
ie
nt
os
 
ap
lic
an
-
do
 n
or
m
as
 d
e 
se
gu
rid
ad
.
Em
pa
ca
r 
la
 fr
ut
a 
co
ns
er
va
n-
do
 s
u 
es
ta
do
 f
ís
ic
o 
ap
lic
an
-
do
 
no
rm
as
 
de
 
se
gu
rid
ad
 
oc
up
ac
io
na
l 
de
 a
cu
er
do
 a
l 
m
er
ca
do
 d
e 
de
st
in
o.
•	
Ca
ra
ct
er
ís
tic
as
	d
e	
la
	fr
ut
a	
de
	
ac
ue
rd
o 
al
 m
er
ca
do
.
•	
M
ét
od
os
	d
e	
lim
pi
ez
a	
de
	l
a	
fr
ut
a.
•	
M
ét
od
os
	d
e	
tr
an
sp
or
ta
ci
ón
	
de
 la
 fr
ut
a.
•	
M
ét
od
os
	d
e	
em
pa
ca
do
	d
e	
la
	
fr
ut
a.
•	
D
es
m
an
ar
	la
	fr
ut
a.
•	
La
va
r	l
as
	fr
ut
as
.
•	
Tr
an
sp
or
ta
r	l
a	
fr
ut
a.
•	
Em
pa
ca
r	l
a	
fr
ut
a.
Re
sp
on
sa
bi
li-
da
d.
In
ic
ia
tiv
a.
 
Pe
rs
ev
er
an
ci
a.
•	
D
es
m
an
a	
la
s	
fr
ut
as
	c
la
si
-
fic
án
do
la
s 
de
 a
cu
er
do
 a
l 
di
ám
et
ro
, 
fo
rm
a 
y 
ap
a-
rie
nc
ia
.
•	
La
va
	la
s	
fr
ut
a	
de
	a
cu
er
do
	
a 
pr
oc
ed
im
ie
nt
os
 e
st
ab
le
-
ci
do
s.
•	
Em
pa
ca
	la
	fr
ut
a	
de
	a
cu
er
-
do
 a
l m
er
ca
do
 d
e 
de
st
in
o.
55
..
diseño CurriCular Para la CalifiCaCióN de Cultivador de PlátaNo

Continuar navegando

Otros materiales