Logo Studenta

Resumen de Guarani para segunda parcial 11 06 2020 (2)

¡Estudia con miles de materiales!

Vista previa del material en texto

Resumen de Guarani para segunda parcial
Vocabulario médico 
Busca en el diccionario guarani las siguientes palabras de usos médicos.
Caducar : kaluka
Dolor lumbar :lomo asy- atukuperasy
Deformado: pehe
Callo: apirua ata
Sarna humana: kuru
Cólera: Cha’i
Lepra : mba’e asy vai
Viruela: mbiru’a tavy
Remedio : pohã
Desvirgar: 
Enfermizo: hasyvo
Tratamudez 
Mellizos : pekoi
Vitiligo :pire para- mbara
Proceso inflamatorio agudo: pasmo
Pie bot: pyva
Diarrea : tye pyta- tuguai po’i
Ciego: tesatu 
Buena salud : tesai
Pómulo : tova kangue
Incontinencia urinaria : typotypo
Coágulo sangíneo: tuguy rypy’a
Párpado : savira
Hambre : vare’a
Temblor : ryryi- susu
Tuberculosis : mba’e asy po’i
Diabetes : tuguy azuka
FRASES PARA LA REALIZACIÓN DE LA FILIACIÓN
DR. ¿Cómo te llamas? Mba´éichapa nde réra
P - Che réra- Adrián 
Dr ¿Cuántos años tienes? - Moboy arypa reguereko
P- Aguereko ......20 18 
Dr.¿Trabajas?- Nde remba´apo?
P - Hẽ ( si )---- nahániri ( no)
Dr. ¿En qué trabajas? Mba´épepa remba´apo.
P- Che amba´apo kokuépe ( Yo trabajo en la chacra)
Dr. ¿De dónde eres? Moóguapa nde.
P- Che ha´e Palomagua ( yo soy de Paloma)
Dr- ¿De dónde vienes? - Moóguipa reju.
P- Aju Palomagui ( vengo de Paloma)
Dr-¿Dónde vives? - Moópa reiko.
P- Che aiko Palomape. ( yo vivo en Paloma)
Dr- ¿Está casado (casada)? - Remendávapa.
P- Hẽ ( si )---- nahániri ( no)
 FRASES PARA LA REALIZAR LOS ANTECEDENTES
Dr- ¿Fumas? Epitapa.
P- Hẽ ( si )---- nahániri ( no)
Dr.-¿ Fumabas antes? -Ha ymavepa repita akue.
P- Hẽ ( si )---- nahániri ( no)
Dr- Aremapa? ( mucho tiempo o no?)
P- Arema 
Dr- Mboy arymapa ojapo reheja hague ( cuánto tiempo hace que dejaste?)
P- ha ojapoma mokõipa( 20 ) ary .... hace 20 años 
Dr- ¿Tomas bebidas alcohólicas? Ndépa remoko kaña .
P- hẽ - nahárini 
Dr- ¿En tu casa hay personas que tosen? Nde rógape oĩpa tapicha ihu´uva.
 Dr - ¿Dónde trabaja la gente que tose? Moópa omba´apo umi tapicha ihu´uva.
P- Omba´apo hikuái kokuépe....( Ellos trabajan en la chacra)
P- Ha´e omba´apo kokuépe. ( El trabaja en la chacra)
 ¿La gente de tu casa está enfermo de tuberculosis? 
Umi tapicha oikóva nde rógape hasypa hikuái mba´asy po´igui.
Hẽ
 ¿Dónde trabajan las personas que están enferma de tuberculosis?
Ha umi hasýva pe mba´asy po´igui moópa omba´apo hikuái.
Omba´apo hikuái ..............( trabajan en la ........... )
• ¿Juegas futboll? 
Ndépa reñembosarái vakapipopore.
Hẽ Nahániri
Yma añembosaraimiakue ha ko´ãnga ja nahaniriveima. ( antes jugaba pero ahora ya no)
Reñembosarái sapy´amiminte térã jepiete? ( juegas siempre o a veces no mas?
¿Tomas medicamentos?
Sapy´areintepa he´u pohã.
Hẽ .....
¿Qué medicamentos?
Mba´éichagua.
Ha´u pe ..........kitadol ( cuando el paciente conoce el medicamento que toma)
Ndaikuaái (no saber).. che resarai pe héragui ( me he olvidado de su nombre) (cuando el paciente desconoce el medicamento que toma)
• ¿Has estado enfermo de diabetes?
Sapy´areintepa nde regurekói hina pe tuguy asuka oje´va.
Hẽ - si 
Nahániri – no 
Ndaikuaái – no se
¿Cuándo te cortas, sanas bien?
Peicha reñekytĩ rãmo pya´epa rekuera.
Hẽ - si 
Nahániri – no 
 ¿Has estado internado en el hospital?
Sapy´antepa repytama pohanoha guasupe reñepohano porã haguã .
Hẽ - si 
Nahániri – no 
¿Tu papá y tu mamá viven?
Nde ru ha nde sy oikovegueteripa.
Hẽ - si 
Nahániri – no 
Hẽ che sy oikove gueteri ha che tua katu omanóma. ( mi madre aun vive pero mi padre ya esta muerto.)
¿Tienes hijos?
Eguerkópa mitã
Hẽ - si 
Nahániri – no 
 ¿Cuántos?
Mboýpa
 1 – 2 – 3 
.FRASES PARA LA REALIZACIÓN DEL EXAMEN FÍSICO
¿Cómo estás?
Mba´éichapa reñeñandu.
Añeñandu porãma ( ya me siento bien )
Añeñandu vai ( me siento mal )
Añeñandu vaieterei ( de siento muy mal )
¿Estás enfermo?
Nde rasy piko?
¿Cómo has estado en la noche?
Mba´éichapa rehasa pe pyharé ra´e.
Ake porã ( dormi bien )
M- Espera te voy ha revisar
- Eha´arõmi amañamita nde rehe.
p- oiporã ( está bien ) 
Siéntese – eguapy 
 Descanse – epytu´u
Acuéstese - eñenomi
De la vuelta- ejeremi 
No se mueva- epytaiteke pepe
Quítese la ropa – eipe´ami nde ao
Ahora ya puedes vestirte- ikatuma emonde nde ao.
Ya puedes levantarte – ikatúma epu´ã
Respira – nepytuhẽmi
Respira como si estuviese cansado? Nepytuhẽ kane´opa.
Tosa: nde hu´umi
Di en voz alta 33- eremi hatã 33
Muéstrame dónde te duele- Ehechaukami chéve moópa hasy ndeve.
Dime si te duele cuando golpeo aquí Eremi chéve hasýpa ndéve ainupãvo ko´ape.
Abra grande la boca- ejurúpe´ami
Saque la lengua- enohẽmi ne kũ
Mueva el cuello- emongu´emi nde ajura.
FRASES PARA INDAGAR LA MAYORÍA DE LOS SÍNTOMAS
Dr- ¿Desde cuándo?- Araka´e guive?
p- Arema – yma guive 
 Dr- ¿Cuántos días? - Mboy arama ?
P- ojapoma 2 dias ( ojapoma mokõi ara) ya hace 2 dias 
Dr. ¿Un rato? – Sapy´aitentepa.
P – hẽ - nahániri.
FRASES A CERCA DE ALGUNOS SÍNTOMAS GENERALES
Dr- ¿Te esta doliendo? Hasýpa ndéve ko´ãnga.
p- hẽ - nahániri. 
Dr- ¿Qué te duele? Mba´e hasy ndéve ?
P – hasy chéve che py ´a ahy´o( garganta) me duele mi estómago .
SISTEMA DIGESTIVO
Dr. ¿Puedes tragar? Ikatúpa remokõ.
p- hẽ amokõ ha hasyeterei chéve. Si consigo tragar pero me duele mucho.
P – ndaikatui amokõ mba´eve. No consigo tragar nada .
Dr- ¿Puedes tomar agua? Ikatu piko rei´u y ?
p- hẽ si 
p- pe y ndaikatuietevoy ha´u. El agua lo que no consigo tomar .
Dr- ¿Puedes tragar comida sólida? Ikatupa remokõ tembi´u hatãva.
P – pe tembi´u atã ndaikatuietevoi ha´u. La comida solida no consigo para nada tragar.
Eliminación de Heces y Gases, Diarrea
 Dr- ¿Cuántas veces al día defecas? mboy vecespa reho térã rei bañope.
p- ha jepivente aha peteĩ ha térã mba´evete voy . Aveces me voy una vez y otras veces nada.
Dr- ¿No has podido defecar? Ndaikatupiko rekaka ra´e.
P – ndaikatui ( no consigió)
p- akakama ( si ya consigió)
Dr- Tenés diarrea ? Echiripiko ? 
p- achiri ( si tengo diarrea )
Dr- ¿Cómo era la diarrea? Mba´éichapa ra´e .
¿Era rojo? Pytãpa ra´e
p- pytã hũ huguy . Si eraa rojo con sangre .
Dr- Tenía sangre? Orekópa ra´e tuguy´imi hendive.
p- hẽ oreko´imi. Si tenía un poco
¿Era con sangre? Huguypa ra´e.
p- hẽ
dr- ¿Te duele al defecar? Hasýpa ndeve rei jave vañope.
p- hẽ - o nahániri
dr- ¿Desde cuándo no puedes defecar? Araka´eguivépa nderekakavéi.
p- arema hace rato , hace tiempo.
p- kuehe ambue guivema . Desde ante ayer que no consigo.
Dr- ¿Has tenido ganas de vomitar? Egue´ẽsépa ra´e.
p- hẽ , nahániri
 SISTEMA UROGENITAL
¿Te duele al orinar?Péicha rekuaru jave hasýpa ndeve.
p- hẽ , nahániri
p- hasyeteterei chéve. Demaciado me duele.
p- hasy´imi chéve. Me duele un poco. 
¿Te duele cuando empiezas a orinar? Hasy ndéve reñepurũ ramo rekuaru ?
p- hẽ pe añepurũ jave. Si cuando empiezo a orinar
¿Te duele cuando estas orinando? Terã hasý ndéve rekuaru jave? 
P – akuaru jave. Mientras orino. / cuando estoy orinando.
Características de la orina
Dr ¿ Que color tiene tu orina ? Mba´e ysaja( color) oreko ?
p- sa´yju. Amarillo 
dr- ¿Tu orina tiene mal olor? Hy´ãkua vaipa térã nahániri.
Dr- Poco o mucho? Michĩmi térã heta?
Dr- ¿ Cuantas veces al día? Mboy veces? 
p- manterei . a menudo . a cada rato. 
p- mba´évete. Nada en un dia 
OJOS tesa – resa – hesa 
• ¿Miras bien? Emaña porã piko?
He , nahániri 
p- ndahechaveiete . no veo más nada.
Dr- ¿Tienes la vista borrosa? Rehecha pyaupapa.
Dr- Ves bien de lejos? Rehecha porãpa mombyry guive.
Dr- ¿Ves bien de cerca? Rehecha porã aguĩ guive.
p- aguĩ guive ahecha porã. De cerca veo bien 
Dr- ¿La luz te hace doler tus ojos? Pe mba´erendy ombohasypa ndéve nde resa.
p- hẽ , nahániri
Dr. ¿Se cansan tus ojos? Pe nderesápa ikane´o sapy´ante.
p- sapyante ikane´o chéve . A veces me cansan 
¿Te arden los ojos? Neiko´õpa pe nderesa.
P – cheiko´õ . si me arden 
¿Te duelen los ojos? Hasýpa ndéve nde resa.
p- hasy chéve . me duele.
p- ndahasýi . no me duele 
¿Te salen lágrimas? Nde resaýpa.
Dr. ¿Has despertado con lagañas? Sapy´ante repu´ã ha nderesay.?
Traduzaca en Guarani
La diarrea crónica es un síndrome de gran complejidad clínica que frecuentemente deben enfrentar médicos generales, internistas y gastroenterólogos. El diagnóstico diferencial es muy amplioy en ocasiones encontrar la causa precisa puede ser difícil, costoso y frustrante. La literatura publicada sobre este tópico, en general, carece de estudios controlados adecuados, y por ello las recomendaciones para evaluación diagnóstica y tratamiento son basadas en series de casos, experiencia de las instituciones u opiniones de expertos y no en una evidencia razonable. Por otro lado, muchas de las pruebas diagnósticas clásicas que han sobrevivido en el tiempo fueron diseñadas sobre fundamentos fisiológicos y no han sido validadas de manera amplia dentro del rigor de la prueba clínica, lo que hace que su aceptación, aplicación y estandarización en la práctica diaria sean muy limitadas. No existe un consenso general sobre diagnóstico y tratamiento de diarrea crónica y muchos de los expertos divergen ampliamente sobre sus recomendaciones.
El propósito de este artículo es definir algunas pautas generales de evaluación clínica de los pacientes con diarrea crónica que nos permitan un acercamiento diagnóstico racional fundamentado en los datos clínicos y en el uso apropiado de las diferentes pruebas.

Otros materiales

Materiales relacionados