Descarga la aplicación para disfrutar aún más
Vista previa del material en texto
Resumen de Guarani para segunda parcial Vocabulario médico Busca en el diccionario guarani las siguientes palabras de usos médicos. Caducar : kaluka Dolor lumbar :lomo asy- atukuperasy Deformado: pehe Callo: apirua ata Sarna humana: kuru Cólera: Cha’i Lepra : mba’e asy vai Viruela: mbiru’a tavy Remedio : pohã Desvirgar: Enfermizo: hasyvo Tratamudez Mellizos : pekoi Vitiligo :pire para- mbara Proceso inflamatorio agudo: pasmo Pie bot: pyva Diarrea : tye pyta- tuguai po’i Ciego: tesatu Buena salud : tesai Pómulo : tova kangue Incontinencia urinaria : typotypo Coágulo sangíneo: tuguy rypy’a Párpado : savira Hambre : vare’a Temblor : ryryi- susu Tuberculosis : mba’e asy po’i Diabetes : tuguy azuka FRASES PARA LA REALIZACIÓN DE LA FILIACIÓN DR. ¿Cómo te llamas? Mba´éichapa nde réra P - Che réra- Adrián Dr ¿Cuántos años tienes? - Moboy arypa reguereko P- Aguereko ......20 18 Dr.¿Trabajas?- Nde remba´apo? P - Hẽ ( si )---- nahániri ( no) Dr. ¿En qué trabajas? Mba´épepa remba´apo. P- Che amba´apo kokuépe ( Yo trabajo en la chacra) Dr. ¿De dónde eres? Moóguapa nde. P- Che ha´e Palomagua ( yo soy de Paloma) Dr- ¿De dónde vienes? - Moóguipa reju. P- Aju Palomagui ( vengo de Paloma) Dr-¿Dónde vives? - Moópa reiko. P- Che aiko Palomape. ( yo vivo en Paloma) Dr- ¿Está casado (casada)? - Remendávapa. P- Hẽ ( si )---- nahániri ( no) FRASES PARA LA REALIZAR LOS ANTECEDENTES Dr- ¿Fumas? Epitapa. P- Hẽ ( si )---- nahániri ( no) Dr.-¿ Fumabas antes? -Ha ymavepa repita akue. P- Hẽ ( si )---- nahániri ( no) Dr- Aremapa? ( mucho tiempo o no?) P- Arema Dr- Mboy arymapa ojapo reheja hague ( cuánto tiempo hace que dejaste?) P- ha ojapoma mokõipa( 20 ) ary .... hace 20 años Dr- ¿Tomas bebidas alcohólicas? Ndépa remoko kaña . P- hẽ - nahárini Dr- ¿En tu casa hay personas que tosen? Nde rógape oĩpa tapicha ihu´uva. Dr - ¿Dónde trabaja la gente que tose? Moópa omba´apo umi tapicha ihu´uva. P- Omba´apo hikuái kokuépe....( Ellos trabajan en la chacra) P- Ha´e omba´apo kokuépe. ( El trabaja en la chacra) ¿La gente de tu casa está enfermo de tuberculosis? Umi tapicha oikóva nde rógape hasypa hikuái mba´asy po´igui. Hẽ ¿Dónde trabajan las personas que están enferma de tuberculosis? Ha umi hasýva pe mba´asy po´igui moópa omba´apo hikuái. Omba´apo hikuái ..............( trabajan en la ........... ) • ¿Juegas futboll? Ndépa reñembosarái vakapipopore. Hẽ Nahániri Yma añembosaraimiakue ha ko´ãnga ja nahaniriveima. ( antes jugaba pero ahora ya no) Reñembosarái sapy´amiminte térã jepiete? ( juegas siempre o a veces no mas? ¿Tomas medicamentos? Sapy´areintepa he´u pohã. Hẽ ..... ¿Qué medicamentos? Mba´éichagua. Ha´u pe ..........kitadol ( cuando el paciente conoce el medicamento que toma) Ndaikuaái (no saber).. che resarai pe héragui ( me he olvidado de su nombre) (cuando el paciente desconoce el medicamento que toma) • ¿Has estado enfermo de diabetes? Sapy´areintepa nde regurekói hina pe tuguy asuka oje´va. Hẽ - si Nahániri – no Ndaikuaái – no se ¿Cuándo te cortas, sanas bien? Peicha reñekytĩ rãmo pya´epa rekuera. Hẽ - si Nahániri – no ¿Has estado internado en el hospital? Sapy´antepa repytama pohanoha guasupe reñepohano porã haguã . Hẽ - si Nahániri – no ¿Tu papá y tu mamá viven? Nde ru ha nde sy oikovegueteripa. Hẽ - si Nahániri – no Hẽ che sy oikove gueteri ha che tua katu omanóma. ( mi madre aun vive pero mi padre ya esta muerto.) ¿Tienes hijos? Eguerkópa mitã Hẽ - si Nahániri – no ¿Cuántos? Mboýpa 1 – 2 – 3 .FRASES PARA LA REALIZACIÓN DEL EXAMEN FÍSICO ¿Cómo estás? Mba´éichapa reñeñandu. Añeñandu porãma ( ya me siento bien ) Añeñandu vai ( me siento mal ) Añeñandu vaieterei ( de siento muy mal ) ¿Estás enfermo? Nde rasy piko? ¿Cómo has estado en la noche? Mba´éichapa rehasa pe pyharé ra´e. Ake porã ( dormi bien ) M- Espera te voy ha revisar - Eha´arõmi amañamita nde rehe. p- oiporã ( está bien ) Siéntese – eguapy Descanse – epytu´u Acuéstese - eñenomi De la vuelta- ejeremi No se mueva- epytaiteke pepe Quítese la ropa – eipe´ami nde ao Ahora ya puedes vestirte- ikatuma emonde nde ao. Ya puedes levantarte – ikatúma epu´ã Respira – nepytuhẽmi Respira como si estuviese cansado? Nepytuhẽ kane´opa. Tosa: nde hu´umi Di en voz alta 33- eremi hatã 33 Muéstrame dónde te duele- Ehechaukami chéve moópa hasy ndeve. Dime si te duele cuando golpeo aquí Eremi chéve hasýpa ndéve ainupãvo ko´ape. Abra grande la boca- ejurúpe´ami Saque la lengua- enohẽmi ne kũ Mueva el cuello- emongu´emi nde ajura. FRASES PARA INDAGAR LA MAYORÍA DE LOS SÍNTOMAS Dr- ¿Desde cuándo?- Araka´e guive? p- Arema – yma guive Dr- ¿Cuántos días? - Mboy arama ? P- ojapoma 2 dias ( ojapoma mokõi ara) ya hace 2 dias Dr. ¿Un rato? – Sapy´aitentepa. P – hẽ - nahániri. FRASES A CERCA DE ALGUNOS SÍNTOMAS GENERALES Dr- ¿Te esta doliendo? Hasýpa ndéve ko´ãnga. p- hẽ - nahániri. Dr- ¿Qué te duele? Mba´e hasy ndéve ? P – hasy chéve che py ´a ahy´o( garganta) me duele mi estómago . SISTEMA DIGESTIVO Dr. ¿Puedes tragar? Ikatúpa remokõ. p- hẽ amokõ ha hasyeterei chéve. Si consigo tragar pero me duele mucho. P – ndaikatui amokõ mba´eve. No consigo tragar nada . Dr- ¿Puedes tomar agua? Ikatu piko rei´u y ? p- hẽ si p- pe y ndaikatuietevoy ha´u. El agua lo que no consigo tomar . Dr- ¿Puedes tragar comida sólida? Ikatupa remokõ tembi´u hatãva. P – pe tembi´u atã ndaikatuietevoi ha´u. La comida solida no consigo para nada tragar. Eliminación de Heces y Gases, Diarrea Dr- ¿Cuántas veces al día defecas? mboy vecespa reho térã rei bañope. p- ha jepivente aha peteĩ ha térã mba´evete voy . Aveces me voy una vez y otras veces nada. Dr- ¿No has podido defecar? Ndaikatupiko rekaka ra´e. P – ndaikatui ( no consigió) p- akakama ( si ya consigió) Dr- Tenés diarrea ? Echiripiko ? p- achiri ( si tengo diarrea ) Dr- ¿Cómo era la diarrea? Mba´éichapa ra´e . ¿Era rojo? Pytãpa ra´e p- pytã hũ huguy . Si eraa rojo con sangre . Dr- Tenía sangre? Orekópa ra´e tuguy´imi hendive. p- hẽ oreko´imi. Si tenía un poco ¿Era con sangre? Huguypa ra´e. p- hẽ dr- ¿Te duele al defecar? Hasýpa ndeve rei jave vañope. p- hẽ - o nahániri dr- ¿Desde cuándo no puedes defecar? Araka´eguivépa nderekakavéi. p- arema hace rato , hace tiempo. p- kuehe ambue guivema . Desde ante ayer que no consigo. Dr- ¿Has tenido ganas de vomitar? Egue´ẽsépa ra´e. p- hẽ , nahániri SISTEMA UROGENITAL ¿Te duele al orinar?Péicha rekuaru jave hasýpa ndeve. p- hẽ , nahániri p- hasyeteterei chéve. Demaciado me duele. p- hasy´imi chéve. Me duele un poco. ¿Te duele cuando empiezas a orinar? Hasy ndéve reñepurũ ramo rekuaru ? p- hẽ pe añepurũ jave. Si cuando empiezo a orinar ¿Te duele cuando estas orinando? Terã hasý ndéve rekuaru jave? P – akuaru jave. Mientras orino. / cuando estoy orinando. Características de la orina Dr ¿ Que color tiene tu orina ? Mba´e ysaja( color) oreko ? p- sa´yju. Amarillo dr- ¿Tu orina tiene mal olor? Hy´ãkua vaipa térã nahániri. Dr- Poco o mucho? Michĩmi térã heta? Dr- ¿ Cuantas veces al día? Mboy veces? p- manterei . a menudo . a cada rato. p- mba´évete. Nada en un dia OJOS tesa – resa – hesa • ¿Miras bien? Emaña porã piko? He , nahániri p- ndahechaveiete . no veo más nada. Dr- ¿Tienes la vista borrosa? Rehecha pyaupapa. Dr- Ves bien de lejos? Rehecha porãpa mombyry guive. Dr- ¿Ves bien de cerca? Rehecha porã aguĩ guive. p- aguĩ guive ahecha porã. De cerca veo bien Dr- ¿La luz te hace doler tus ojos? Pe mba´erendy ombohasypa ndéve nde resa. p- hẽ , nahániri Dr. ¿Se cansan tus ojos? Pe nderesápa ikane´o sapy´ante. p- sapyante ikane´o chéve . A veces me cansan ¿Te arden los ojos? Neiko´õpa pe nderesa. P – cheiko´õ . si me arden ¿Te duelen los ojos? Hasýpa ndéve nde resa. p- hasy chéve . me duele. p- ndahasýi . no me duele ¿Te salen lágrimas? Nde resaýpa. Dr. ¿Has despertado con lagañas? Sapy´ante repu´ã ha nderesay.? Traduzaca en Guarani La diarrea crónica es un síndrome de gran complejidad clínica que frecuentemente deben enfrentar médicos generales, internistas y gastroenterólogos. El diagnóstico diferencial es muy amplioy en ocasiones encontrar la causa precisa puede ser difícil, costoso y frustrante. La literatura publicada sobre este tópico, en general, carece de estudios controlados adecuados, y por ello las recomendaciones para evaluación diagnóstica y tratamiento son basadas en series de casos, experiencia de las instituciones u opiniones de expertos y no en una evidencia razonable. Por otro lado, muchas de las pruebas diagnósticas clásicas que han sobrevivido en el tiempo fueron diseñadas sobre fundamentos fisiológicos y no han sido validadas de manera amplia dentro del rigor de la prueba clínica, lo que hace que su aceptación, aplicación y estandarización en la práctica diaria sean muy limitadas. No existe un consenso general sobre diagnóstico y tratamiento de diarrea crónica y muchos de los expertos divergen ampliamente sobre sus recomendaciones. El propósito de este artículo es definir algunas pautas generales de evaluación clínica de los pacientes con diarrea crónica que nos permitan un acercamiento diagnóstico racional fundamentado en los datos clínicos y en el uso apropiado de las diferentes pruebas.
Compartir