Descarga la aplicación para disfrutar aún más
Vista previa del material en texto
LA INNOVACIÓN DOCENTE DE LA DOCUMENTACIÓN Y LA INFORMAIÓN EN EL NUEVO ESPACIO EUROPEO DE EDUCACIÓN: LA EXPERIENCIA DE LA ESCUELA UNIVERISTARIA DE ENFERMERÍA, FISIOTERAPIA Y PODOLOGÍA DE LA UNIVERSIDAD COMPLUTENSE DE MADRID TEMPLATE FOR SUBMITTING A PAPER TO III ENCUENTRO IBÉRICO DE DOCENTES E INVESTIGADORES EN INFORMACIÓN Y DOCUMENTACIÓN DAVID CARABANTES ALARCÓN 1Departamento de Enfermería, Escuela Universitaria de Enfermería, Fisioterapia y Podología de la Universidad Complutense de Madrid; email: dcaraban@enf.ucm.es Resumen: El objetivo principal de esta comunicación es mostrar la importancia del desarrollo de experiencias de innovación educativa en el ámbito de la documentación y la información para conseguir los objetivos que plantea el Espacio Europeo de Educación Superior (EEES), adaptándose a los cambios a los que estamos asistiendo en los centros universitarios y a la forma que tienen los usuarios de estar informados. La metodología utilizada ha sido la implantación de distintos entornos virtuales de enseñanza/aprendizaje para la docencia de la documentación y búsqueda bibliográfica en los estudios de grado desde hace varios años con la implantación a través de WebCT y la plataforma Intercampus de la Fundación Telefónica de una asignatura de libre configuración ofertada para todas las titulaciones de la Universidad Complutense, la integración en materias obligatorias de un componente de búsqueda bibliográfica y una actividad optativa para todos los estudiantes de la Escuela Universitaria de Enfermería, Fisioterapia y Podología de esa universidad. También se ha desarrollado un modelo de aprendizaje mixto (presencial y virtual) sobre tecnologías de la información y comunicación para alumnos ya titulados, en distintos Títulos Propios del ámbito sanitario como el Experto en Fisioterapia Neurológica o en Fisioterapia Deportiva, multidisciplinares como el Experto y Master en Drogodependencias y en enseñanzas de posgrado ya adaptadas al nuevo marco europeo, como el Master de Investigación en Cuidados del Programa Oficial de Posgrado Cuidados de Salud. Las experiencias han sido evaluadas durante varios años a través de un sistema de encuestas de satisfacción que se realizan a través de Internet. Los resultados de los cuestionarios reflejan un sistema efectivo de enseñanza, los resultados académicos han sido altos y se ha podido comprobar la eficacia de este sistema para el desarrollo de habilidades y competencias muy útiles para el alumnado a la hora de sentar de forma temprana las bases para determinar el estado de la cuestión en un trabajo de investigación, comenzar desde jóvenes con el proceso de documentación y mejorar la comunicación e interacción entre alumno y profesor, ya que a través de esta vía se vence la barrera de la timidez, y se favorece la interacción y la vinculación entre los propios alumnos. Como conclusión general se puede decir que es fundamental el uso de las nuevas tecnologías para la docencia de estas materias. Se recomienda por tanto el desarrollo de cursos que se desarrollen principalmente a través de plataformas educativas como un importante sistema para mejorar la calidad docente en el nuevo ámbito universitario europeo que se establece. Palabras clave: Documentación/ Información/Innovación Educativa/Espacio Europeo de Educación Superior Biblioteca universitaria, tecnologías de la información, Espacio Europeo de la Educación Superior, Centros de recursos para el aprendizaje y la investigación. Abstract: Educational innovation Keywords: Documentation/Information/Educational innovation/ European Higher Education Area University library, Information Technologies, European Space of High Education, Curriculum Materials Center. Éste es un encabezado de Nivel 1 (Título 1) Esta plantilla está diseñada para que se redacte el trabajo sobre ella, pues cumple con las Instrucciones para la presentación de comunicaciones. Éste es el estilo de primer párrafo después de encabezado. Al final de esta frase se incluye un ejemplo de nota (1). Las notas irán al final del trabajo y antes de las “Referencias”, en un apartado titulado “Notas. Lorem ipsum dolor sit amet, tellus morbi, id integer. Sem commodo vitae, inventore erat arcu neque est felis. Risus pharetra turpis maecenas in, suspendisse id sollicitudin eu mi, amet in vel neque maecenas, quis purus, nibh vitae fugit tincidunt. Sed quisque volutpat fusce, iaculis consectetuer ut quisque wisi sed sed, neque montes velit est viverra vitae vel. Nulla amet suscipit parturient dolor a pede. Nec id integer. Éste es el estilo indicado para los párrafos que no van después de encabezado (Para). Ligula lacus, nibh sit vestibulum erat a. Rutrum lacus libero eleifend praesent nam mauris, nulla pede mi pretium nulla, voluptatem velit, condimentum quis diam et vestibulum viverra consequat, sit ipsum ut esse cursus sem integer. Sit eu proin penatibus diam adipiscing justo, nulla nostra netus vitae erat donec mi, magna blandit odio aenean nunc donec amet. Amet arcu id nec in semper in, volutpat libero, magna penatibus sit vitae accumsan, imperdiet praesent nunc. Lectus amet, in quam ipsum cras laudantium, ac nunc mi dui venenatis et, dolor commodi, placerat felis vel egestas. Orci a dictum ratione, ligula nulla enim vivamus, enim nec nulla nunc. A proin morbi consectetuer libero mauris, nulla pellentesque in, adipiscing libero proin. Lacus mi in ac, nec nunc ut aliquam, faucibus mattis dui, accumsan eu, est adipiscing. Semper laoreet interdum ipsum nunc ipsum, malesuada nec augue id ac arcu facilisi. 1.1 Éste es un Encabezado de Nivel 2 (Título 2) Mi velit vitae imperdiet integer quis, luctus at. Ultricies ut aenean magnis massa, amet venenatis a orci turpis posuere, suspendisse vulputate conubia wisi est risus, curabitur dolor sit blandit, lobortis molestie suspendisse rhoncus. Metus pellentesque quis integer nec non integer. Commodo venenatis ut risus consequat vehicula, velit adipisicing iaculis. Sociis amet elit fermentum iaculis augue mattis, diam montes in ut eget augue, nec voluptatem neque, amet justo sapien cubilia, nam non eu mauris mattis. Sem nam, mi diam congue imperdiet lorem, sit lacus orci, eget ipsum in in id orci. Rhoncus sed id fermentum justo, non vestibulum quam sociis, augue diam quisque, vivamus vel viverra. In faucibus lorem dolor luctus, suspendisse gravida nam ullamcorper quis tempore, viverra fermentum elit, et nunc, rutrum aenean pede sit ad sit commodo. Eget sed justo amet sollicitudin sed, ultrices ante ac quam proin, quis convallis, pede feugiat nullam amet. Dui conubia vel erat nunc, conubia et dui scelerisque arcu. Ut facilisis vulputate potenti sed. Nisl sem, blandit proin ligula, amet voluptatem neque dignissim tortor tempor in, ac euismod metus amet ut vel. Odio dolor pulvinar, volutpat morbi sem mollis lobortis donec. Ridiculus nulla ligula etiam, tellus fringilla quam commodo libero rhoncus, in et a nulla suspendisse. Sit phasellus massa. Eleifend et morbi eget tellus nonummy placerat, atque nulla orci praesent enim luctus nec, pede penatibus maiores, at etiam a donec, ac sapien lorem quis turpis. Velit in suspendisse cras. Nec nullam ut ultrices nisl justo, porta vel ut. Turpis quam sed egestas, non ullamcorper eu gravida. Volutpat est risus netus consectetuer nulla egestas, felis sapien libero fringilla ac. Magnam ac luctus donec, tortor sed nunc nulla in. Nibh sem eu parturient, aliquet mauris morbi. Ante pellentesque congue. Odio dolor pulvinar, volutpat morbi sem mollis lobortis donec. Ridiculus nulla ligula etiam, tellus fringilla quam commodo libero rhoncus, in et a nulla suspendisse. Sit phasellus massa. Eleifend et morbi eget tellus nonummy placerat, atque nulla orci praesent enim luctus nec, pede penatibus maiores, at etiam a donec, ac sapien lorem quis turpis. Velit in suspendisse cras. Nec nullam ut ultrices nisl justo, porta vel ut. Turpis quam sed egestas, non ullamcorper eu gravida.Volutpat est risus netus consectetuer nulla egestas, felis sapien libero fringilla ac. Magnam ac luctus donec, tortor sed nunc nulla in. Nibh sem eu parturient, aliquet mauris morbi. Ante pellentesque congue. Odio dolor pulvinar, volutpat morbi sem mollis lobortis donec. Ridiculus nulla ligula etiam, tellus fringilla quam commodo libero rhoncus, in et a nulla suspendisse. Sit phasellus massa. Eleifend et morbi eget tellus nonummy placerat, atque nulla orci praesent enim luctus nec, pede penatibus maiores, at etiam a donec, ac sapien lorem quis turpis. Velit in suspendisse cras. Nec nullam ut ultrices nisl justo, porta vel ut. Turpis quam sed egestas, non ullamcorper eu gravida. Volutpat est risus netus consectetuer nulla egestas, felis sapien libero fringilla ac. Magnam ac luctus donec, tortor sed nunc nulla in. Nibh sem eu parturient, aliquet mauris morbi. Ante pellentesque congue. Figura 1. Éste es el estilo indicado para los textos explicativos de figuras (Epígrafe). Las ilustraciones deben además facilitarse en ficheros en formato jpg, gif o tif. Lorem ipsum dolor sit amet, tellus morbi, id integer. Sem commodo vitae, inventore erat arcu neque est felis. Risus pharetra turpis maecenas in, suspendisse id sollicitudin eu mi, amet in vel neque maecenas, quis purus, nibh vitae fugit tincidunt. Sed quisque volutpat fusce, iaculis consectetuer ut quisque wisi sed sed, neque montes velit est viverra vitae vel. Nulla amet suscipit parturient dolor a pede. Nec id integer. 1.1.1 Éste es el estilo indicado para un Encabezado de Nivel 3 (Título 3) Ligula lacus, nibh sit vestibulum erat a. Rutrum lacus libero eleifend praesent nam mauris, nulla pede mi pretium nulla, voluptatem velit, condimentum quis diam et vestibulum viverra consequat, sit ipsum ut esse cursus sem integer. Sit eu proin penatibus diam adipiscing justo, nulla nostra netus vitae erat donec mi, magna blandit odio aenean nunc donec amet. Amet arcu id nec in semper in, volutpat libero, magna penatibus sit vitae accumsan, imperdiet praesent nunc. Lectus amet, in quam ipsum cras laudantium, ac nunc mi dui venenatis et, dolor commodi, placerat felis vel egestas. Orci a dictum ratione, ligula nulla enim vivamus, enim nec nulla nunc. A proin morbi consectetuer libero mauris, nulla pellentesque in, adipiscing libero proin. Lacus mi in ac, nec nunc ut aliquam, faucibus mattis dui, accumsan eu, est adipiscing. Semper laoreet interdum ipsum nunc ipsum, malesuada nec augue id ac arcu facilisi. Mi velit vitae imperdiet integer quis, luctus at. Ultricies ut aenean magnis massa, amet venenatis a orci turpis posuere, suspendisse vulputate conubia wisi est risus, curabitur dolor sit blandit, lobortis molestie suspendisse rhoncus. Metus pellentesque quis integer nec non integer. Commodo venenatis ut risus consequat vehicula, velit adipisicing iaculis. Sociis amet elit fermentum iaculis augue mattis, diam montes in ut eget augue, nec voluptatem neque, amet justo sapien cubilia, nam non eu mauris mattis. Sem nam, mi diam congue imperdiet lorem, sit lacus orci, eget ipsum in in id orci. Rhoncus sed id fermentum justo, non vestibulum quam sociis, augue diam quisque, vivamus vel viverra. In faucibus lorem dolor luctus, suspendisse gravida nam ullamcorper quis tempore, viverra fermentum elit, et nunc, rutrum aenean pede sit ad sit commodo. Eget sed justo amet sollicitudin sed, ultrices ante ac quam proin, quis convallis, pede feugiat nullam amet. Dui conubia vel erat nunc, conubia et dui scelerisque arcu. Ut facilisis vulputate potenti sed. Nisl sem, blandit proin ligula, amet voluptatem neque dignissim tortor tempor in, ac euismod metus amet ut vel. 1.1.1.1 Éste es el estilo indicado para un Encabezado de Nivel 4 (Título 4) Odio dolor pulvinar, volutpat morbi sem mollis lobortis donec. Ridiculus nulla ligula etiam, tellus fringilla quam commodo libero rhoncus, in et a nulla suspendisse. Sit phasellus massa. Eleifend et morbi eget tellus nonummy placerat, atque nulla orci praesent enim luctus nec, pede penatibus maiores, at etiam a donec, ac sapien lorem quis turpis. Velit in suspendisse cras. Nec nullam ut ultrices nisl justo, porta vel ut. Turpis quam sed egestas, non ullamcorper eu gravida. Volutpat est risus netus consectetuer nulla egestas, felis sapien libero fringilla ac. Magnam ac luctus donec, tortor sed nunc nulla in. Nibh sem eu parturient, aliquet mauris morbi. Ante pellentesque congue. Éste es un ejemplo de lista numerada (Lista con números): 1. Primer ítem 2. Segundo ítem 3. Tercer ítem Y éste es el estilo indicado para listas sin numerar (Lista con viñetas): • Primer ítem • Segundo ítem • Tercer ítem A continuación se propone un ejemplo de tabla: Título de la tabla o descripción de sus valores Valor 1: Descripción Valor 2: Descripción Valor 3: Descripción Valor 4: Descripción Valor 5: Descripción Valor 6: Descripción Ítem 1 0.1 0 0 0 0.25 0 0.4 0 0.15 0 0.3 0 Ítem 2 0 0 0.15 0.15 0.15 0.2 0.05 0.08 0.1 0.05 0.7 0.72 Ítem 3 0.75 0.72 0.05 0.05 0.2 0.2 0.15 0.08 0.1 0.05 0.1 0 Ítem 4 0 0 0.5 0.5 0 0 0 0 0 0 0.1 0.07 Ítem 5 0 0 0 0 0 0 0.05 0.08 0.1 0.05 0.3 0.28 Tabla 1: el estilo indicado para el texto explicativo es éste (Epígrafe) Lorem ipsum dolor sit amet, tellus morbi, id integer. Sem commodo vitae, inventore erat arcu neque est felis. Risus pharetra turpis maecenas in, suspendisse id sollicitudin eu mi, amet in vel neque maecenas, quis purus, nibh vitae fugit tincidunt. Sed quisque volutpat fusce, iaculis consectetuer ut quisque wisi sed sed, neque montes velit est viverra vitae vel. Nulla amet suscipit parturient dolor a pede. Nec id integer. Ligula lacus, nibh sit vestibulum erat a. Rutrum lacus libero eleifend praesent nam mauris, nulla pede mi pretium nulla, voluptatem velit, condimentum quis diam et vestibulum viverra consequat, sit ipsum ut esse cursus sem integer. Sit eu proin penatibus diam adipiscing justo, nulla nostra netus vitae erat donec mi, magna blandit odio aenean nunc donec amet. Amet arcu id nec in semper in, volutpat libero, magna penatibus sit vitae accumsan, imperdiet praesent nunc. Lectus amet, in quam ipsum cras laudantium, ac nunc mi dui venenatis et, dolor commodi, placerat felis vel egestas. Orci a dictum ratione, ligula nulla enim vivamus, enim nec nulla nunc. A proin morbi consectetuer libero mauris, nulla pellentesque in, adipiscing libero proin. Lacus mi in ac, nec nunc ut aliquam, faucibus mattis dui, accumsan eu, est adipiscing. Semper laoreet interdum ipsum nunc ipsum, malesuada nec augue id ac arcu facilisi. 2 Otro Encabezado de Nivel 1 Ligula lacus, nibh sit vestibulum erat a. Rutrum lacus libero eleifend praesent nam mauris, nulla pede mi pretium nulla, voluptatem velit, condimentum quis diam et vestibulum viverra consequat, sit ipsum ut esse cursus sem integer. Sit eu proin penatibus diam adipiscing justo, nulla nostra netus vitae erat donec mi, magna blandit odio aenean nunc donec amet. Amet arcu id nec in semper in, volutpat libero, magna penatibus sit vitae accumsan, imperdiet praesent nunc. Lectus amet, in quam ipsum cras laudantium, ac nunc mi dui venenatis et, dolor commodi, placerat felis vel egestas. Orci a dictum ratione, ligula nulla enim vivamus, enim nec nulla nunc. A proin morbi consectetuer libero mauris, nulla pellentesque in, adipiscing libero proin. Lacus mi in ac, nec nunc ut aliquam, faucibus mattis dui, accumsan eu, est adipiscing. Semper laoreet interdum ipsum nunc ipsum, malesuada nec augue id ac arcu facilisi. Notas (estilo NonumHead-1) (1) Se recomienda restringir el uso de las notas explicativas a lo estrictamente indispensable. Las notas se referirán en texto con su número secuencial entre paréntesis. Se incluirá al final del trabajo y antes de las “Referencias” un apartado titulado “Notas”, bajo cuyo epígrafe se dispondrán en orden secuencial, precedidas cada una de ellas de su correspondiente número entre paréntesisseguido de tabulador. El estilo de las notas es Reference. Referencias bibliográficas (el estilo para este título de sección es NonumHead-1; para las referencias el estilo indicado es Reference) Sánchez Tarragó, Nancy. “El profesional de la información en los contextos educativos de la sociedad del aprendizaje: espacios y competencias” Domínguez Aroca, Mª Isabel. “La biblioteca universitaria ante el nuevo modelo de aprendizaje: docentes y bibliotecarios, aprendamos juntos porque trabajamos juntos”. RED. Revista de Educación a Distancia. http://www.um.es/ead/red/M4/ pag.1-25 número monográfico II. Consultado (día/mes/año) en http://www.um.es/ead/red/M4/ ESTIVILL RIUS, Assumpció (2003). “El reto del Nuevo espacio europeo para la formación universitaria en Biblioteconomía y Documentación”. Educación y Biblioteca, nº 137, pp. 91-95. GUTIÉRREZ VARGAS, Martha Elba (2002). “El aprendizaje de la ciencia y de la información científica en la Educación Superior”. Anales de Documentación, nº 5, pp. 197-212. MOYA, Felix (2004). “ Bibliotecas e investigación: los servicios bibliotecarios de apoyo a la investigación”. Jornadas organizadas por la Biblioteca de la Universidad de Sevilla. La Biblioteca Universitaria en el siglo XXI: Quo Vadis?. [en línea]. Sevilla, 22-23 marzo 2004. [consultado 22 julio 2004]. Disponible en Internet: http://bib.us.es/jornadas2004.htm. Apellido, Nombre; Apellido2, Nombre2. "Título del artículo de una publicación periódica". En: Título de la publicación periódica , año, mes, v. [número del volumen], n. [número del ejemplar], pp. [página comienzo]- [página final]. Apellido, Nombre; Apellido2, Nombre2. "Título de la ponencia presentada en un Congreso". En: Nombre del congreso, año, pp. [página comienzo]-[página final]. Apellido, Nombre; Apellido2, Nombre2. Título de la monografía o informe. Lugar de publicación: editor, fecha, ISBN [número]. Apellido, Nombre; Apellido2, Nombre2. "Título del capítulo de una monografía". En: Apellido, Nombre; Apellido2, Nombre2. Título de la monografía. Lugar de publicación: editor, fecha, pp. [página comienzo capítulo]-[página final capítulo]. ISBN [número]. Apellido, Nombre; Apellido2, Nombre2. Título del recurso en línea. Consultado en: día-mes-año. dirección url Beneit, J.V.; Martín, P.; Atín, M.A.; Pacheco, E. y Carabantes, D. (2005). Entornos virtuales para el aprendizaje y desarrollo de investigación en pregrado y posgrado. En: Fernández-Valmayor, A.; Fernández-Pampillón, A. y Merino, J. II Jornadas del Campus Virtual UCM: Cómo integrar investigación y docencia. Madrid: Editorial Complutense, p. 310-318. Carabantes, D. y Beneit J.V. (2007). Utilidad del campus virtuales para los Programas Oficiales de Posgrado: La experiencia del Máster de Investigación en Cuidados. En: Fernández-Valmayor, A.; Fernández-Pampillón, A. y Merino, J. IV Jornadas del Campus Virtual UCM: Experiencias en el Campus Virtual: Resultados. Madrid: Editorial Complutense, p. 46-54. Carabantes, D. (2005) El trabajo colaborativo en un entorno virtual. [en línea]. Disponible en: <http://www.campusred.net/congreso/pdfscomunicaciones/com_dcaraban_cong_intercampus.pdf >. [Fecha de consulta: 13 Enero 2008]. Carabantes, D.; García, C. y Beneit, J.V. (2006). Evaluación de la calidad en Internet a través del Campus Virtual: el sistema @racne. En: Fernández-Valmayor, A.; Fernández-Pampillón, A. y Merino, J. III Jornadas del Campus Virtual UCM: Innovación en el Campus Virtual. Metodologías y Herramientas. Madrid: Editorial Complutense, p. 289-290. Carabantes, D.; Carrasco, A. y Alves, J.D. (2005). La innovación a través de entornos virtuales de enseñanza y aprendizaje. Revista Iberoamericana de Educación a Distancia 8: 105-125. Carabantes, D.; Sanz, F.; Álvarez, M.; García, C. y Beneit, J.V. (2005). Las plataformas educativas en la docencia de la documentación para desarrollar investigación. En: Fernández-Valmayor, A., Fernández-Pampillón, A., Merino, J. II Jornadas del Campus Virtual UCM: Cómo integrar investigación y docencia. Madrid: Editorial Complutense. p. 319-322. [10] Sanz, J.; Carabantes, D.; Arráez, L.A. y Gómez de Terreros, F.J. (2006). Metodología básica de investigación a través del Campus Virtual. En: Fernández-Valmayor, A.; Fernández-Pampillón, A. y Merino, J. III Jornadas del Campus Virtual UCM: Innovación en el Campus Virtual. Metodologías y Herramientas. Madrid: Editorial Complutense, p. 287-288.
Compartir